عقب‌زدگی زانو یا ژنو رکورواتوم يكي از آسيب دیدگی‌های شايع در افراد بسيار فعال و ورزشكاران در بسیاری از زمینه‌های ورزشی است. شدت این بیماری بسته به علت آسیب و شرایط بدنی خاص هر ورزشکار، متفاوت خواهد بود. در اکثر موارد ، عقب زدگی زانو شامل علائم بارزی از جمله تورم ، کاهش دامنه حرکت ، درد موضعی تیز و بی ثباتی در پای آسیب‌دیده است. درمان عقب زدگی زانو بستگی به شدت صدمات دارد.
متخصصین کلینیک توانبخشی و فیزیوتراپی امید بعد از انجام معاینات دقیق و کسب اطمینان از علت درد و آسیب یک برنامه درمانی دقیق و موثر با رویکرد پلکانی براساس شدت ناهنجاری زانو تجویز خواهند کرد . در این رویکرد درمان از روش‌های ساده مانند استفاده از زانو بند، ورزش و فیزیوتراپی آغاز می‌شود و در صورت لزوم روش‌های پیچیده‌تر تجویز خواهند شد.
عقب زدگی زانو چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
عقب زدگی زانو هنگامی رخ می‌دهد که مفصل زانو فراتر از محدوده طبیعی خود مجبور به حرکت شود. در این موارد ، فشار زیادی روی یک یا چند تا از چهار رباط اصلی مفصل زانو وارد می‌شود. چهار رباط اصلی مفصل زانو عبارتند از:
- رباط طرفی داخلی (MCL)
- رباط طرفی خارجی (LCL)
- رباط صلیبی قدامی (ACL)
- رباط صلیبی خلفی (PCL)
عقب زدگی زانو ممکن است برای هر کسی رخ دهد ، اما غالباً نتیجه آسیب‌دیدگی‌های ورزشی است. ورزشکارانی که در ورزش‌هایی که مستلزم تماس فیزیکی و سطح برخورد بالا هستند رقابت می‌کنند بیشتر دچار این مشکل می‌شوند، مانند فوتبال ، فوتبال آمریکایی و یا لاکراس. ورزش‌های دیگر مانند اسکی نیز ممکن است باعث شوند ناگهان مفصل زانو از موقعیت خود خارج شود و موجب این نوع آسیب شود.
علت عقب زدگی زانو
علل شایع عقب زدگی زانو شامل موارد زیر است:
- فشار استخوان ران یا کشکک بر روی استخوان درشت نی و وارد آمدن فشار بیش از حد بر روی یک یا چند رباط اصلی مفصل. این نوع ضربات و فشارها ممکن است هنگامی که یک بسکتبالیست به طور ناگهانی متوقف شده و تمام وزن خود را برای انجام این کار روی یک پای خود بیاندازد ایجاد شود.
- فشار و ضربه غیر منتظره به قسمت جلوی زانو ، باعث حرکت مفصل زانو به عقب شده و ممکن است باعث پارگی یا وارد آمدن فشار بر رباط صلیبی قدامی (ACL) شود. این نوع فشار و ضربات در شرایط فیزیکی آسیب‌زا نیز ممکن است رخ دهند ، مانند هنگامی که یک فوتبالیست که با خطای تکل بازیکن دیگری متوقف شده و یا دچار لغزش شود.
با دانستن شیوه‌ای که باعث عقب زدگی زانو شده است می‌توان شدت آن را پیش‌بینی کرد. در موارد جزئی ، یک ورزشکار متوجه کمی درد یا تورم خواهد شد. با این وجود در آسیب دیدگی‌های شدید عقب زدگی زانو ممکن است باعث آسیب رسیدن به رباط‌های اطراف ، غضروف و بافت نرم نیز بشود.
نشانه‌ها
از آنجا كه عقب زدگی زانو ممکن است در شدت‌های مختلفي ایجاد شود، علايم آسيب دیدگی نیز به شرایط بدنی فرد ورزشكار ، علت و شیوه ایجاد عقب زدگی زانو و قدرت كلي مفصل زانو منوط خواهد بود. علائم شایع عقب زدگی زانو شامل موارد زیر است:
- ناپایداری زانو. در موارد خفیف عقب زدگی زانو ، ورزشکار ممکن است متوجه شود که زانوی آسیب دیده نسبت به زانوی سالم ناپایدارتر است. فرد در زانوی خود احساس بیرون زدگی یا کمانش کردن خواهد داشت.
- درد بعد از آسیب دیدگی. احساس درد موضعی در زانو پس از عقب زدگی مفصل زانو ، شایع است. بسته به اینکه کدام یک از چهار رباط اصلی مفصل آسیب دیده باشند، درد می‌تواند در یک ناحیه متمرکز شود.
- محدودیت حرکتی. عقب زدگی زانو به احتمال زیاد باعث محدودیت حرکتی در ورزشکاران خواهد شد. در این شرایط عقب زدگی زانو، به دلیل ضعف مفاصل ، تورم و درد خود را به صورت محدودیت حرکتی نشان می‌دهد.
- آب آوردن زانو. تجمع مایع در داخل مفصل زانو بعد از عقب زدگی زانو امری شایع است. این امر باعث کاهش تحرک زانو شده و اصطلاحا “آب آوردن زانو” خوانده می‌شود.
- کبودی. اگر عقب زدگی زانو آنقدر شدید و آسیب زا باشد که باعث آسیب رسیدن به رباط‌ها ، غضروف و یا سایر بافت‌های نرم داخلی شود ، ممکن است روی پوست کبودی ایجاد شود.
در صورتی که عقب زدگی زانو باعث آسیب جدی به ساختارها و رباط‌ها شده باشد، تقریبا بلافاصله فرد دچار دردی شدید خواهد شد. در هر صورت چه صدماتی که منجر به عقب زدگی زانو شده‌اند شدید باشند و چه جزئی، مراجعه به پزشک برای افرادی که علائم بالا را تجربه می‌کنند سودمند خواهد بود.
تشخیص
تشخیص عقب زدگی زانو در بیماران مختلف متفاوت است، زیرا دامنه شدت این آسیب دیدگی گسترده است. به عنوان مثال ، فردی که دچار عقب زدگی شدید زانو شده باشد، ممکن است دچار کبودی ، پارگی رباط و درد زیادی شود. اما برخی افراد دیگر که به عقب زدگی جزئی زانو مبتلا شده‌اند ممکن است دچار کمی تورم شده و تحرکشان کمی کاهش یابد.
با توجه به این نکته ، ورزشکارانی که به دنبال مراقبت پزشکی و تشخیص عقب زدگی احتمالی زانوی خود هستند ، احتمالاً بر اساس شدت آسیب دیدگی تجربیات متفاوتی خواهند داشت. بیشتر مراحل تشخیصی شامل سه روش اصلی است:
بررسی سوابق پزشکی بیمار
پزشک پیش از مشاوره درمانی ، سوابق پزشکی ورزشکار را در نظر خواهد گرفت. به عنوان مثال ، ورزشکاری که قبلا دچار صدمات زانو شده باشد ممکن است مستعد آسیب‌های جدی‌تری باشد.
معاینه بدنی
معاینه به پزشک در تعیین شدت آسیب و این که ایا نیازی به تصویربرداری هم هست یا نه کمک می‌کند.
در طی معاینه ، پزشک با حرکت دادن پای ورزشکار به جلو و عقب ، دامنه حرکتی آن را بررسی می‌کند. در بعضی از بیماران قفل شدن ساق پا نشانگر شدیدتر بودن آسیب است. طی معاینه ، پزشک همچنین وجود هر گونه کبودی یا تورم قابل مشاهده‌ای که ممکن است به دلیل پارگی رباط یا سایر آسیب‌های داخلی ایجاد شده باشد ، بررسی می‌کند.
تصویربرداری
به طور معمول ، اگر آسیب دیدگی نسبتا شدید باشد ، تصویربرداری انجام می‌شود. بدین منظور معمولا ، ام‌آرآی و / یا تصویربرداری با اشعه ایکس انجام می‌شود.
در بعضی موارد ، پزشک برای تشخیص عقب زدگی زانوی یک ورزشکار ، نیازی به تصویربرداری ندارد. اما اگر احتمال داشته باشد برای درمان از جراحی استفاده شود ، تصویربرداری قبل از جراحی برای تهیه برنامه درمان و دوره بهبودی ضروری خواهد بود.
درمان عقب زدگی زانو(هایپراکستنشن)
درمان عقب زدگی زانو برای افراد متفاوت، متفاوت خواهد بود. به طور خاص ، روش (یا روش‌های) درمانی که توسط پزشک انتخاب می‌شوند به قدرت مفصل زانوی ورزشکار ، سابقه پزشکی او و میزان تمایل فرد برای بازگشت به رقابت‌های ورزشی بستگی دارد. علاوه بر این ، شدت عقب زدگی زانو (خواه رباط آسیب دیده باشد یا نه و خواه غضروف پایدار باشد یا نه) نیز بر روند درمان تأثیر می‌گذارد. برخی از روش‌های متداول درمان عقب زدگی زانو شامل موارد زیر است:
استراحت
یکی از کارهای مفیدی که پس از عقب زدگی زانو، در وهله اول می‌توان انجام داد آن است که فعالیتی که باعث ایجاد آسیب دیدگی شده است متوقف شود.
برای یک ورزشکار ، این ممکن است به معنای این باشد که در چند بازی شرکت نکند. برای یک فرد معمولی ، استراحت ممکن است به معنای راه نرفتن روی پای مصدوم و یا استفاده از بریس باشد.
در طول دوران استراحت ، شخص ممکن است کارهای زیر را هم انجام دهد:
- انجام فیزیوتراپی برای بازگرداندن دامنه حرکتی
- استفاده از داروهای مسکن
- استفاده از داروهای ضد التهاب
توصیه می‌شود در طول دوران استراحت پس از آسیب دیدگی مفصل زانو، فرد از بریس و زانوبند طبی استفاده کند.
یخ
استفاده از یخ یک روش درمانی رایج برای صدماتی مانند عقب زدگی زانو است ، زیرا یخ تا حدودی به کاهش تورم و تسکین درد کمک می‌کند.
فرد باید چند بار در روز، هر بار حدود ۱۵ دقیقه ، یخ را روی زانویی که دچار عقب زدگی شده قرار دهد. یخ باید همیشه در چیزی مانند حوله پیچیده شود تا از آسیب رسیدن به پوست جلوگیری شود.
فشرده سازی
فشرده‌سازی شامل محکم بستن و پیچیدن نوار یا باندی دور زانوی آسیب دیده است. برای این منظور می‌توان از نوارهای الاستیک یا باندهای فشرده‌سازی موجود در بازار استفاده کرد.
فشرده‌سازی ، به همان روش یخ ، می‌تواند به کاهش درد و تورمی که در اثر آسیب ایجاد شده کمک کند. همچنین می‌تواند پشتیبانی اندکی برای زانوی ضعیف شده فراهم آورد.
بالا قرار دادن پا
بیمار باید هر وقت که می‌تواند زانوی آسیب دیده خود را در سطح بلندی قرار دهد. زانو باید بالاتر از قلب نگه داشته شود. این کار غالباً با قرار دادن پا روی چند بالش انجام می‌شود.
ورزش و تمرینات بدنی
تمرینات زیادی وجود دارند که فرد می‌تواند پس از عقب زدگی زانو انجام دهد. هدف از این تمرینات بهبود دامنه حرکتی و افزایش قدرت است.
فرد باید در مورد تمرینات ورزشی با پزشک یا فیزیوتراپیست خود صحبت کند.
برخی از تمریناتی که شخص می‌تواند انجام دهد ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- شنا کردن
- کشش ملایم عضله همسترینگ
- استفاده از دوچرخه ثابت
- بالا بردن پاها به صورت صاف
- نشستن در مقابل دیوار
- حرکت پله یا استپ آپ از کنار
- تقویت عضلات چهارسر – تقویت عضله چهار سر (عضلات ران) با انقباض ، نگه داشتن و رها کردن عضلات ، و در صورتی که فرد در حالت دراز کش حرکت را انجام می‌دهد، قرار دادن یک حوله لوله شده در زیر زانو برای پشتیبانی.
تمریناتی که فرد هنگام بهبود از آسیب عقب زدگی زانو انجام می‌دهد ، باید با ملایمت شروع شده و به تدریج با بهبود یافتن و قوی‌تر شدن زانوی شخص سنگین‌تر شوند.
جراحی
هنگامي که يکي از رباط‌های مهم زانو دچار آسيب‌دیدگی شود، ممکن است لازم باشد برای درمان عقب زدگی زانو جراحي انجام شود. یكی از نمونه‌های بارز این مساله پارگی رباط صلیبی قدامی یا ACL در ورزشکاران است. خوشبختانه ، بیش از ۸۰ درصد از ورزشکارانی که عقب زدگی زانو در آن‌ها باعث این نوع آسیب شده، به فعالیت‌های ورزشی خود باز می‌گردند. برای افرادی که به عمل جراحی نیاز دارند ، روش‌های متداول جراحی شامل موارد زیر است:
- آرتروسکوپی. در جراحی آرتروسکوپی از یک دوربین اندوسکوپیک کوچک که قابلیت کنترل از راه دور را دارد استفاده می‌شود. دوربین از طریق یک برش کوچک وارد زانو می‌شود تا دید واضح‌تری از ناحیه آسیب‌دیده به پزشک ارائه دهد. از طریق این جراحی برخی از آسیب‌دیدگی‌های زانو را نیز می‌توان ترمیم کرد.
- جراحی بازسازی. ممکن است لازم باشد برای ترمیم بافتی که در اثر عقب زدگی زانو آسیب دیده جراحی بازسازی انجام شود. بازسازی رباط صلیبی قدامی یکی از اشکال متداول این جراحی است. ماهیت این جراحی تا حدود بسیار زیادی به نوع آسیب و سطح ورزشی وابسته است که ورزشکار درگیر آن است.
دوران ریکاوری و بهبود
در صورتی که انجام عمل جراحی لازم باشد، شرایط دوران بهبودی برای هر فرد خاص متفاوت خواهد بود. احتمالاً بی‌حرکت کردن مفصل زانو و کاهش فشار وارده بر زانو و عملکرد آن بخشی از اکثر برنامه‌های دوران ریکاوری خواهد بود. پزشک به احتمال زیاد فیزیوتراپی را به عنوان بخشی از روند بهبود ، برای بازگرداندن قدرت عضلات و دامنه حرکتی توصیه می‌کند. در طی دوران بهبودی ، فرد باید از انجام فعالیت‌هایی که می‌توانند صدمات را بدتر کنند خودداری کند.
در صورت نیاز به عمل جراحی ، ممکن است ۶ ماه یا بیشتر طول بکشد تا فرد کاملا از عوارض پس از جراحی بهبود یابد. اگرچه دوران ریکاوری طولانی است، اما اکثر مردم شاهد بهبودی کامل خود خواهند بود.
پیشگیری از عقب زدگی زانو
افراد می‌توانند با ورزش کردن و انجام حرکات کششی خطر ابتلا به عقب زدگی زانو را کاهش دهند. قوی بودن عضلات اطراف زانوها ضروری است. همچنین ، انجام حرکات کششی قبل و بعد از ورزش ، وقتی ماهیچه‌ها گرم هستند ، بسیار مهم است.
