آسیب‌های مختلفی وجود دارند که می‌توانند باعث ایجاد افتادگی شانه‌ها در فرد شوند. همچنین افراد ممکن است به دلیل عادت‌های خاصی که دارند، عواملی در سبک زندگی‌شان یا بیماری‌های عضلانی، استخوانی یا عصبی، دچار افتادگی در شانه‌هایشان شوند. اگر مشکوک به عدم تعادل عضلانی در شانه و یا افتادگی شانه‌ها هستید، باید در اسرع وقت برای ارزیابی فیزیوتراپی مراجعه کنید. در این مقاله در مورد علل افتادگی شانه‌ها، تمرینات کششی و تقویتی برای عضلات شانه و زمان مراجعه به پزشک صحبت خواهد شد.
اگر فردی متوجه افادگی در شانه‌های خود شود، باید با یک پزشک متخصص صحبت کند. هر فردی که دچار افتادگی شدید در شانه‌های خود باشد، علائم نگران کننده‌ی دیگری برای او وجود داشته باشد یا شانه‌های افتاده‌ای بدون هیچ علت مشخصی داشته باشد، باید به یک پزشک متخصص یا فیزیوتراپیست مراجعه کند.
در صورت عدم درمان، عدم تعادل عضلانی و افتادگی در شانه‌ها میتواند منجر به ایجاد مشکلاتی در طولانی مدت مانند گرفتگی مزمن شانه شود. اگرچه درمان‌های فیزیوتراپی در درمان این بیماری بسیار موفقیت‌آمیز خواهند بود.
متخصصین مرکز جامع توانبخشی امید با رویکرد پلکانی و با روش‌های غیر جراحی برای درمان افتادگی شانه به شما کمک خواهند کرد. درمان از روش‌های ساده‌ای مانند ورزش، بریس و فیزیوتراپی آغاز میشود و در صورت لزوم درمان‌های پیچیده‌تری تجویز خواهد شد.
عملکرد اصلی شانه
عملکرد اصلی شانه، ایجاد توانایی و امکان حرکت دست‌ها می‌باشد. اگرچه، از آنجا که شانه، تنها اتصال ساختاری بین بازو و تنه است تا حد زیادی مسئول قدرت و ثبات اندام فوقانی نیز می‌باشد.
به دلیل تحرکی که شانه برای شما میسر میکند، باید گفت که مفصلی است که کمترین پایداری و ثبات را در بدن دارد و دارای یک ناحیه تماس استخوان روی استخوان، لابروم و چندین رباط است که از حرکت اضافی آن جلوگیری میشود؛ بنابراین عضلاتی وجود دارند که می‌توانند به تقویت مفصل و همچنین ایجاد توانایی حرکت کمک می‌کنند.
تاندون‌های عضلات روتاتور کاف به دور مفصل می‌پیچند و از خود نوعی “کپسول” ایجاد می‌کنند که باعث افزایش پایداری و جلوگیری از آسیب دیدگی میشود. با پشتیبانی محدودی که عضلات و سایر ساختارها در شانه فراهم می‌آورند، آسیب دیدگی شانه، رایج‌ترین آسیب در ورزش و یا در هنگام کار می‌باشد و میتواند در اثر تغییرات تخریبی (دژنراتیو) یا صدماتی با بالا رفتن سن نیز باشد.
عدم تعادل عضلانی شانه (افتادگی) چیست؟
تعادل عضلانی، رابطهای است که بین میزان توان یا قدرت و طول عضلات اطراف مفصل وجود دارد. زمانی که این رابطه تغییر کند، عدم تعادل عضلانی یا همان افتادگی ایجاد میشود. در شانه، عضلات جلوی شانه و سینه اغلب ممکن است نسبت به عضلات پشت شانه قویتر و کوتاهتر میشوند. فیزیوتراپی میتواند علائم عدم تعادل عضلات شانه و در نتیجه افتادگی شانه را درمان کند.
علت افتادگی شانه
عدم تعادل عضلات در شانهی افتادگی شانه میتواند ناشی از برنامه‌های تمرینی نامتعادل، تمرین برای یک ورزش خاص، فعالیتهای مربوط به کار و قرارگیری بدن در وضعیت و حالتی نامناسب باشد. افتادگی شانه‌ها همچنین میتواند یک عارضه‌ی ثانویه در رابطه با سایر آسیب‌های شانه رخ دهد. دلایل افتادگی شانه‌ها میتواند شامل موارد زیر باشد:
وضعیت قرارگیری بدن
ساختارهای عضلانی و اسکلتی به دلیل برخی از عادت‌های بدی در وضعیت قرارگیری بدن می‌توانند به شکل‌های نادرستی درآیند. اگر فردی همیشه بدن خود را در وضعیت و حالت بدی قرار می‌دهد، ممکن است دچار افتادگی شانه شود، زیرا بر اثر این وضعیت‌ها، برخی از گروه‌های عضلات، سفت شده و برخی دیگر ضعیف میشوند. یک نمونه از این وضعیت‌ها، گرد شدن شانه (RSP) است.
حالت گرد شدن شانه‌ها میتواند باعث سفت شدن عضلات قفسه سینه و کشیده‌تر شدن عضلات شانه شود. ورزش ممکن است به شما کمک کند تا دردی را که ناشی از وضعیت قرارگیری نادرست بدن است کاهش دهد.
قرار گرفتن و تکیه کردن بیشتر در یک طرف بدن
عدم تقارن در قرارگیری و حالت بدن در بین ورزشکاران شایع است. مطالعه‌ای بر روی مردانی که ورزش‌هایی را انجام می‌دادند که شامل حرکات بالای سری، مانند تنیس، بیس بال و والیبال بودند، نشان داد که کتف (تیغه شانه) در سمت غالب، نسبت به کتفی که در سمت غیر غالب قرار داشته است، بیشتر رو به داخل چرخیده است.
برخی ورزش‌ها، عادت‌ها و فعالیتهای خاص به طور معمول مواردی که شامل استفاده زیاد از یک دست میشود میتواند باعث عدم تعادل و در نتیجه منجر به افتادگی شانه‌ها شود. بسته به علت و شدت عدم تعادل و افتادگی، درمان ممکن است شامل فیزیوتراپی و پرهیز از عادات یا فعالیت‌هایی باشد که سبب ایجاد عدم تعادل عضلانی، استخوانی و مفصلی میشوند.
اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات
افراد مبتلا به اسکولیوز، دچار یک انحنای جانبی در ستون فقرات خود هستند که باعث عدم تعادل و افتادگی شانه‌هایشان میشود. اسکولیوز معمولاً در سنین ۱۰ تا ۱۵ سالگی ایجاد میشود.
افراد مبتلا به اسکولیوز می‌توانند از بریس یا کمربند طبی استفاده کنند که به آرامی این انحنا را اصلاح میکند و یا ممکن است تحت عمل جراحی فیوژن ستون فقرات قرار بگیرند. در موارد خفیف، پزشک میتواند انحنا را به مرور کنترل کند تا ببیند آیا این عارضه خود اصلاح میشود یا خیر.
آسیب یا بیماری‌های عصبی
آسیب یا بیماری‌هایی که بر روی اعصاب مسئول احساس‌ها در عضلات شانه، به‌خصوص عصب جمجمه XI تأثیر می‌گذارد، میتواند باعث شود یک شانه بالاتر یا پایین‌تر از دیگری قرار گیرد.
آسیب عصبی میتواند به دلیل آسیب دیدگی عصب یا بیماری‌های عصبی، به ویژه مواردی که باعث ایجاد اسکولیوز عضلانی عصبی میشوند، رخ دهد، شرایطی مانند:
- فلج مغزی
- دیستروفی عضلانی
- آتروفی عضلانی نخاع (SMA)
- اسپینا بیفیدا
- ضربه نخاعی
- عصب فشرده شده
بسته به علت، گزینه‌های درمان میتواند شامل موارد زیر باشد:
- فیزیوتراپی
- عمل جراحی
- دارو
علائم افتادگی شانه چیست؟
در روزهای اولیهی ایجاد عدم تعادل و افتادگی شانه، اغلب هیچ علامتی از آن وجود ندارد. شانهی فرد “گرد” به نظر میرسد و اغلب بدن او وضعیت و حالت بدی ندارد. با پیشرفت وضعیت و عدم تعادل، درد قابل توجهی در مفصل شانه هنگام ورزش یا انجام کارهای روزمره احساس میشود. این درد “ایمپینجمنت -‘impingement” (گیرافتادگی شانه) نامیده میشود. این امر در اثر فشرده شده ساختارهای واقع در مفصل شانهی اطراف آن ایجاد میشود. اگر به دنبال درمان نباشیم و به فعالیتهای خود همچنان ادامه دهیم، این درد معمولاً تا حدی پیشرفت میکند که دائمی و ناتوان کننده شود. بسیاری از افراد به امید اینکه این علائمشان با این کار بهبود مییابد، شانه خود را استراحت میدهند. علائم به طور کلی در حالت استراحت بهبود مییابد اما اگر عدم تعادل زمینهای رفع نشود و درد به محض شروع فعالیت برمیگردد. علائم دیگر عدم تعادل عضلانی شانه و افتادگی شانه ناشی از آن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کاهش در دامنه حرکتی
- تورم / التهاب
- سفتی، سختی
- ضعف
- بی‌حسی
- اسپاسم
در صورت عدم تعادل عضلانی شانه چه کاری نباید انجام دهم؟
اگر به افتادگی شانه‌تان مشکوک هستید، دیگر نباید به تمرین / انجام فعالیت‌هایی بپردازید که مشکل شما را تشدید می‌کنند زیرا این فقط عدم تعادل شما را بدتر میکند.
درمان افتادگی شانه
چگونه فیزیوتراپی میتواند به درمان افتادگی شانه من کمک کند؟
فیزیوتراپی در درمان عدم تعادل عضلات شانه ضروری است. فیزیوتراپیست شما ابتدا قدرت یا توان و طول ماهیچه‌ها را مجموعه‌ی ساختاری شانه‌تان ارزیابی میکند. درمان فیزیوتراپی برای عدم تعادل عضلانی شانه در اصلاح هرگونه عدم تعادل در این عضله متمرکز خواهد بود. تمرینات کششی برای گروه‌های عضلانی سفت شده و تمرینات تقویتی برای گروه‌های عضلانی ضعیف شده به شما آموزش داده میشود. در برخی موارد، فیزیوتراپیست شما همچنین ممکن است تکنیک‌های دستی (با کمک دست) مانند مانیپولاسیون یا ماساژ را برای افزایش دامنه حرکتی و تسریع بهبودی شما انجام دهد. سایر گزینه‌های درمانی عبارت‌اند از:
- تجدید تراز در وضعیت قرارگیری بدن
- ارزیابی شرایط ارگونومیک
- طب سوزنی
- درمان دستی (ماساژ بافت نرم و نقاط ماشه‌ای).
- تکنیک‌های دستی و موبیلاسیون مفصل.
- تمرینات پایدار کننده
- آموزش در مورد اینکه داشتن یک تجربه طبیعی همراه با درد شانه چگونه است.
- تیپینگ (استفاده از نوار چسب مخصوص) یا پشتیبانی با بریس (به‌خصوص در بهبود پارگی رباط مهم است).
- برنامه‌های ورزشی برای توانبخشی یا قبل از توانبخشی.
- سرما یا گرما درمانی.
- مشاوره برای اصلاح شرایط کار و فعالیت و یا ارجاع برای آن.
- بازگشت تدریجی به برنامه کاری.
تمرینات
برخی از تمرینات ورزشی برای کمک به کشش و تقویت عضلات شانه جهت رفع مشکل افتادگی شانه عبارت‌اند از:
حرکت آونگی
- با کمری کاملاً صاف به جلو خم شوید، درحالی‌که زانوها را کمی خم کرده‌اید و یک دست را روی یک سمت از یک میز یا پیشخوانی قرار دهید و دست دیگر را آزادانه به صورت آویزان نگه دارید.
- دست آزاد را به آرامی به عقب و جلو و سپس از پهلو به پهلو و بعد به حالت دورانی حرکت دهید.
- این مراحل را با دست دیگر نیز انجام دهید.
این تمرین را در دو ست ۱۰ تایی برای ۵ تا ۶ بار در هفته انجام دهید.
کشش بازو
- شانه‌ها را شل کنید و بدون آنکه درد و ناراحتی ایجاد شود، یک بازو را تا جایی که ممکن است به آرامی بر روی سینه بکشید و بازوی بالا آمده را با دست دیگر در همان جای خود بگیرید.
- کشش را ۳۰ ثانیه نگه دارید، سپس قبل از تکرار این کشش با بازوی دیگر، ۳۰ ثانیه بازویتان را شل کنید.
- دو مرحله بالا را ۴ بار برای هر طرف تکرار کنید.
باید این تمرین را پنج یا شش بار در هفته انجام دهید. مهم است که در حین انجام این تمرین از کشیدن یا فشار آوردن به آرنج جلوگیری کنید.
حرکت پارو در حالت ایستاده
برای انجام این تمرین، به یک نوار کششی الاستیک نیاز دارید.
- یک حلقه به طول حدود ۱ متر با نوار لاستیکی ایجاد کنید و حلقه را به دستگیره در وصل کنید.
- رو به روی دستگیره بایستید، نوار کشی را با آرنج خم شده تا حدود ۹۰ درجه نگه دارید.
- بازو را نزدیک به بدن نگه دارید، آرنج را به آرامی به عقب بکشید. نوار باید محکم‌تر شود.
- به آرامی به وضعیت شروع برگردید و سپس حرکت را تکرار کنید.
این تمرین را سه بار در هفته و هر بار ۳ ست ۸ تایی از آن را انجام دهید.
چرخش خارجی با بازوی ۹۰ درجه
- یک حلقه به اندازه ۱ متر با نوار کشی لاستیکی ایجاد کنید. این حلقه را به دستگیره درب وصل کنید.
- نوار را در یک دست نگه دارید، بازوی همین دست را به سمت بالا تا ارتفاع شانه بالا ببرید و سپس آرنج را تا ۹۰ درجه خم کنید، ساعد را هم‌راستا با بازو نگه دارید.
- دست را به آرامی بالا ببرید تا زمانی که در راستای سر قرار بگیرد. در این حالت نوار باید محکم‌تر و کشیده‌تر شود
- به آرامی به حالت اول برگردید و حرکت را تکرار کنید.
این تمرین را سه بار در هفته و هر بار ۳ ست ۸ تایی از آن را انجام دهید.
چرخش داخلی
- یک حلقه بلند ۱ متری با یک نوار کشی لاستیکی ایجاد کنید، انتهای آن را به هم گره بزنید و آن را به دستگیره در وصل کنید. انتهای دیگر را با دست نگه دارید.
- بایستید و آرنج را خم کنید، انگار که دارید با کسی دست می‌دهید.
- با نگه داشتن آرنج نزدیک به پهلوی خود، دستتان را از روی بدن عبور دهید.
- به آرامی به حالت اول برگردید و حرکت را تکرار کنید.
این تمرین را سه بار در هفته و هر بار ۳ ست ۸ تایی از آن را انجام دهید.
چرخش خارجی
- مراحل ۱ و ۲ را برای تمرین چرخش داخلی در بالا انجام دهید.
- با نگه داشتن آرنج نزدیک به پهلوی خود، بازو را به آرامی به سمت بیرون بچرخانید.
- به آرامی به حالت اول برگردید و حرکت را تکرار کنید.
این تمرین را سه بار در هفته و هر بار ۳ ست ۸ تایی از آن را انجام دهید.
