بدشکلی سر نوزاد ممکن است به دلایل مختلف ایجاد شود. ارزیابی زودهنگام در نوزاد دچار فرم سر غیرطبیعی برای تشخیص علت و برنامهریزی به موقع دورهی درمان، حائز اهمیت است. کلاه مخصوص فرم دهی سر نوزاد یا بریس سر (که شبیه به کلاه ایمنی است) ممکن است برای این نوزادان توصیه شود.
این خدمت در حال حاضر در کلینیک امید انجام نمیشود و مشاوره هم داده نمیشود. صرفا برای افزایش دانش بازدیدکنندگان عزیز درج شده است
این کلاه با از بین بردن فشار روی ناحیه مسطح، به فرایند قالب دهی و فرم دهی جمجمه کمک میکند و اجازه میدهد جمجمه در فضای موجود رشد کند. استفاده از کلاه فرم دهی سر نوزاد در سنین ۴ تا ۱۲ ماهگی بیشترین تأثیر را دارد. این کلاه از یک پوسته سخت خارجی ساخته شده و به خاطر دیوارهی فومی آن، بسیار سبک است.
در مرکز جامع توانبخشی امید با کمک جدیدترین ابزارها از جمله اسکنرها و نرمافزارهای مدرن دیگر نیازی به روشهای سنتی قالبگیری با گچ برای طراحی و ساخت بریسها نیست. در این کلینیک برای ساخت بریس مخصوص کودکانی که دچار بدشکلی جمجمه هستند با اسکن سه بعدی بدون نیاز به بیهوشی و با دقت و سرعت بالا شکل نهایی سر کودک طراحی میشود و بر این اساس بریس مخصوص ساخته خواهد شد.جهت کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت در کلینیک امید با شماره تلفنهای ۰۹۱۰۷۸۰۳۱۵۵ و ۰۲۱۸۸۸۰۱۸۰۰ تماس حاصل فرمایید.
انواع بدشکلی سر نوزاد
انواع مختلفی از بدفرمیهای سر نوزاد وجود دارد که هر نوع علائم خاص خود را دارد:
سر صافی یا پلاژیوسفالی موضعی
استخوانهایی که جمجمه کودک را تشکیل میدهند، نازک و انعطافپذیر هستند و وارد آمدن فشار مداوم در یک ناحیه از جمجمه میتواند شکل جمجمه را تغییر دهد. این وضعیت به عنوان پوزیشنال پلاژیوسفالی یا پلاژیوسفالی موضعی (قالبگیری جمجمه) شناخته میشود و یکی از رایجترین اشکال بدشکلی غیرطبیعی سر است.
نوزادان مبتلا به پلاژیوسفالی یا همان سر صافی اغلب در پشت یا کنارههای سر خود صافی قابلتوجهی دارند و به طور معمول در آن نواحی کم موتر هستند. این ممکن است به دلیل دستورالعملهای توصیه شده برای خواب ایمن نوزاد باشد که باعث میشود نوزادان به مدت طولانی به پشت خوابانده شوند. همچنین استفاده از صندلیهای اتومبیل، کالسکهها، کریرها و سایر وسایل حمل، اغلب نوزادان را در این وضعیت قرار میدهد. علاوه بر این، تنگی و سفتی عضله گردن ممکن است باعث ایجاد تورتیکولی (کجی مداوم گردن به یک طرف) شود و در این صورت، یک ناحیه از سر فرزندتان در همان طرفی که گردن کج شده است، صاف میشود.
کرانیوسینوستوز
جمجمه از تعداد زیادی استخوان تشکیل شده است که مانند یک پازل در کنار هم قرار میگیرند و به مکانی که در نهایت استخوانها در کنار هم قرار گرفته و رشد میکنند بخیه گفته میشود. اگر یکی از این بخیه یا شکافها خیلی زود جوش بخورد، رشد نمیتواند در آن ناحیه ادامه یابد. به این وضعیت کرانیوسینوستوز گفته میشود. این عارضه منجر به جمجمهای با فرم غیرطبیعی میشود. اگر این بیماری درمان نشود، باعث ایجاد فشار در داخل سر همراه با تغییر شکل سر، تأخیر در رشد و در برخی موارد تشنج میشود. کرانیوسینوستوز را میتوان به عنوان غیر سندرومیک و سندرومیک طبقهبندی کرد. کرانیوزینوستوز غیر سندرمیک رایجترین شکل است و اغلب با جوش خوردگی (سینوستوز) یک بخیه به صورت مجزا مشخص میشود.
این خدمت در حال حاضر در کلینیک امید انجام نمیشود و مشاوره هم داده نمیشود. صرفا برای افزایش دانش بازدیدکنندگان عزیز درج شده است
کرانیوسینوستوز سندرمیک
بیماران مبتلا به این بیماری دچار کرانیوسینوستوز و ناهنجاریهای مرتبط با آن در صورت و اندام هستند که میتواند بر شکل و قرارگیری چشم و رشد فک بالا و پایین نیز تأثیر بگذارد. برخی از سندرمهای مرتبط عبارتاند از:
- سندرم آپرت (Apert syndrome): كودكان مبتلا به سندرم آپرت معمولاً دچار كرانيوسينوستوز، هيپوپلازی سطح مياني (رشد ناكافی)، افزايش فشار داخل جمجمه، اگزوفتالموس / پروپتوز (برآمدگي چشم) و سینداكتيلی (انگشتان پا و انگشتان دست پره دار) هستند.
- سندرم کروزون (Crouzon syndrome): كودكان مبتلا به سندرم كروزون ممكن است دچار كرانيوسينوستوز، هيپوپلازي مياني و اگزوفتالموس خفيف باشند.
- سندرم فایفر (Pfeiffer syndrome): کودکان مبتلا به سندرم فایفر ممکن است دارای دندانهای شلوغ و به هم ریخته، همراه با شست و انگشتان پای پهن بوده و پیشانی یا بینی غیرطبیعی دارند.
- سندرم Saethre-Chotzen. سندرم Saethre-Chotzen علاوه بر تأثیر در موقعیت چشم، ممکن است بر موقعیت بینی نیز تأثیر بگذارد. کودکان مبتلا به این بیماری ممکن است دارای خطوط موی کم و انگشتان کوتاه یا به هم جوش خورده شده باشند.
درمان بدشکلی سر کودک
بعضی از نوع بدفرمیهای سر کودکان به طور خودبخود و بدون نیاز به هیچ درمانی بهبود مییابند، زیرا که کودکان با گذشت زمان، کنترل سر خود را به دست میآورند و میتوانند سر خود را به طور مستقل حرکت دهند. در صورتی که درمان مورد نیاز باشد، مدیریت و درمان اولیه و محافظه کارانه، عمدتاً با استفاده از فیزیوتراپی آغاز میشود. فیزیوتراپیست کودکان، با راهنمایی والدین، تکنیکهای تغییر وضعیت سر نوزاد را آموزش میدهد تا از متمایل شدن فرزندشان به سمت صاف شدهی سر جلوگیری کنند و باعث بهبود فرم سر شوند. فیزیوتراپیست همچنین در صورت نیاز، تمرینات کششی یا تقویتی را برای کودک انجام میدهد تا عضلات ضعیف یا سفت شدهی گردن را تقویت کند. در صورت نیاز به درمان بیشتر، ممکن است به شما پیشنهاد شود تا برای تهیه کلاه مخصوص فرم دهی سر نوزاد، به متخصص این کار مراجعه کنید.
کلاه فرم دهی سر نوزاد
بریس و کلاه فرم دهی سر نوزاد یک گزینهی راحت و بیخطر است که برای کمک به کودک شما، فشار را از ناحیهی صاف شدهی سر برمیدارد و اجازه میدهد که جمجمه در فضای موجود رشد کند و ازاینرو شکل سر متقارنتری به دست آورد. کلاه فرم دهی سر نوزاد از یک پوسته پلاستیکی سبک با پوشش داخلی از جنس فوم نرم ساخته شده که کاملاً برای اهداف زیبایی و فرم دهی طراحی شده است، این کلاه به کودک شما هیچ آسیبی نمیرساند و بر مراحل رشد کودک شما تأثیر نمیگذارد. تصمیم برای شروع استفاده از کلاه فرم دهی سر نوزاد، کاملاً به عهده خود والدین است.
چگونه بفهمیم که کودکمان به کلاه فرم دهی سر و جمجمه احتیاج دارد؟
خود شما شاید به صورت چشمی متوجه شوید که سر کودکتان در یک قسمت صاف است، یا آنطور که باید گرد نیست. در برخی موارد، ممکن است ابتدا پزشک متخصص اطفال متوجه فرم سر کودک شما شود. اگر فکر میکنید کودک شما به کلاه مخصوص فرم دهی سر احتیاج دارد، از متخصص اطفال بخواهید که نسبت به این کار اقدام کند و این میتواند نقطهی خوبی برای آغاز درمان باشد.
پزشک سابقه پزشکی کودک شما را بررسی میکند و یک معاینه فیزیکی دقیق را برای تشخیص ناهنجاری شکل سر انجام میدهد. پزشک همچنین میتواند از روشهای تصویربرداری مانند یک رادیولوژی معمولی یا سیتیاسکن برای تشخیص استفاده کنند.
در چه سنی باید کودک خود را برای استفاده از کلاه فرم دهی جمجمه ارزیابی کنیم؟
هرچه زودتر، بهتر. سنی که کودک از کلاه فرم دهی سر و جمجمه استفاده میکند، ارتباط مستقیمی با مدت زمانی که برای پوشیدن آن لازم است دارد. کودک کوچکتر ممکن است فقط به مدت شش هفته از این کلاه استفاده کند، در حالی که کودک بزرگتر احتمال دارد به مدت چند ماه از کلاه فرم دهی استفاده کند. در ۱۸ ماهگی، جمجمه کودک سفت میشود و کلاه فرم دهی سر دیگر تأثیری ندارد.
نحوه قالبگیری برای ساخت بریس بدشکلی سر نوزاد
برای کودکانی که دچار ملفورمیشن استخوان سر هستند با کمک اسکنرهای دقیق و مدرن و با استفاده از نرمافزارهای خاص، شکل مناسب سر ایجاد میشود تا بتوان تغییرات لازم را روی جمجمه کودک انجام داد. در گذشته برای قالبگیری سر از گچ استفاده میشد که انجام این کار برای کودکان سخت بود زیرا توانایی همکاری با پزشک را ندارند اما با کمک اسکنرهای جدید سرعت عمل و دقت قالبگیری بسیار افزایش یافته است. در روند اسکن سهبعدی دیگر نیازی به بیهوشی یا خواب کردن کودک وجود ندارد و بریس مورد نظر با سرعت بیشتری برای بیمار آماده میشود. با کمک تکنولوژی CAD/CAM پزشک میتواند سر بیمار را در پوزیشن مناسب قرار دهد و درمان را تسریع کند.
این خدمت در حال حاضر در کلینیک امید انجام نمیشود و مشاوره هم داده نمیشود. صرفا برای افزایش دانش بازدیدکنندگان عزیز درج شده است
مدت زمان درمان
هر نوزاد دارای شرایط منحصر به فردی است و طول درمان بستگی به سن، اندازه، شدت شرایط و نیازهای اصلاحی خود دارد. با این حال، استفاده از کلاه فرمدهی جمجمه، اگر از سن ۴ تا ۷ ماهگی یعنی دوره رشد سریع سر شروع شود، بسیار مؤثر خواهد بود. این نوع کلاه معمولاً از ۳ تا ۶ ماهگی استفاده میشود و درمان معمولاً تا سن ۱۲ ماهگی ادامه دارد. کودکان بزرگتر ممکن است نیاز به استفاده طولانیتر از کلاه فرمدهی داشته باشند، زیرا با افزایش سن، سرعت اصلاح و رشد به طور قابلتوجهی کاهش مییابد.
کلاه مخصوص فرم دهی سر چه مدت در روز باید استفاده شود؟
این کلاه باید تقریباً ۲۳ ساعت در روز استفاده شود. در ابتدا، ممکن است فقط چند ساعت در روز از آن استفاده شود. اما مدت زمان استفاده روزانه به تدریج افزایش مییابد تا کودک به آرامی به آن عادت کند. ارتتزیست شما (شخصی که کلاه را درست میکند) در هنگام تهیهی این کلاه، به شما آموزشهایی را میدهد که حتماً باید آنها را رعایت کنید.
آیا کودک من به کلاه فرم دهی جمجمه دوم احتیاج خواهد داشت؟
این به عوامل زیادی بستگی دارد. فقط پزشک شما میتواند به دلایلی پزشکی کلاه فرم دهی سر دوم را توصیه کند.
پرسشهای متداول
کودک من از وقتی که کلاه مخصوص فرم دهی جمجمه را میپوشد، روی شکم میخوابد. آیا مشکلی ندارد؟
روی شکم خوابیدن در نوزادانی که از کلاف فرم دهی سر استفاده میکنند، معمول است. این کلاه صورت کودک را از سطحی که روی آن خوابیده است، دور نگه میدارد تا نفس بکشد. اگر کودک میتواند خودش را بچرخاند، بگذارید اینگونه باشد. اگر این حالت برای او ناراحت کننده باشد، خودش وضعیتش را تغییر میدهد. البته، تمام پتوها و اسباببازیهای نرم و شل باید از محل خواب کودک برداشته شوند.
آیا در زمانی که کودک از کلاه فرم دهی سر استفاده میکند، باید لباسهای خاصی برای او خریداری کنم؟
خیر. هنگام لباس پوشیدن کودک میتوانید کلاه را از سر او خارج کنید و این هیچ اشکالی ندارد. نیازی به خرید لباسهای مناسب برای این کلاه نیست.
کودک من با کلاه مخصوص فرم دهی سر نمیخوابد. چه کار باید کرد؟
کلاه را برندارید. این کار به کودک شما یاد میدهد که با گریه کردن میتواند از شر این کلاه خلاص شود. بگذارید کلاه سر جایش بماند و کودک به خوابیدن با آن عادت میکند.
سر در داخل کلاه فرم دهی سر خیلی گرم میشود. چه کار باید کرد؟
آن را از سر کودک درآورید. اگر به استخر یا ساحل میروید یا برای مدت طولانی بیرون از خانه و در گرما هستید، کلاه را از سر کودک بردارید. اگر کودک شما دچار بثورات پوستی ناشی از گرما شود، مجبور میشوید چندین روز از این کلاه استفاده نکنید. پس برداشتن آن برای چند ساعت انتخاب بهتری است.
آیا کلاه فرم دهی، تورتیکولی یا کجی گردن (سفت یا ضعیف بودن عضله گردن) کودک من را برطرف میکند؟
خیر. تورتیکولی و پلاژیوسفالی دو چیز متفاوت هستند، حتی اگر غالباً همزمان اتفاق بیفتند. برای کمک به تورتیکولی یا کجی گردن باید تمرینات فیزیوتراپی توصیه شده را انجام دهید، زیرا کلاه فرم دهی سر، حرکت گردن را تغییر نمیدهد.