شانه یکی از مفاصل بسیار پرتحرک و چرخشی در بدن است که به دست امکان میدهد به راحتی حرکت کند. با این حال، این مفصل بسیار آسیبپذیر است و ممکن است به دلیل ضربه، فشار زیاد، یا استفاده بیش از حد، دررفتگی شود. دررفتگی شانه وقتی رخ میدهد که سر استخوان بازو از حفره خود خارج میشود. برای درمان دررفتگی شانه، ممکن است نیاز به درمانهای مختلفی باشد و در موارد شدیدتر ممکن است به جراحی نیاز باشد. این وضعیت میتواند به عنوان بیثباتی مزمن شانه شناخته شود.
در اکثر موارد، درمان بیثباتی مزمن شانه با روشهای غیرجراحی آغاز میشود. اما اگر این روشها بهبودی ندهند، ممکن است نیاز به جراحی باشد.
آناتومی
شانه از سه استخوان تشکیل شده است: استخوان بالای بازو (هومروس)، استخوان تیغه شانه (کتف) و استخوان ترقوه (کلاویکل) شما.
سر یا توپی انتهای استخوان بالای بازوی شما در یک سوکت کم عمق در تیغه شانه قرار میگیرد. به این سوکت، حفرهی گلونوئید گفته میشود. بافت همبند قوی که کپسول شانه نامیده میشود، سیستم رباطی شانه است و سر استخوان بالای بازو را درست در حفرهی گلنوئید ثابت نگه میدارد. این بافت مفصل شانه را میپوشاند و انتهای فوقانی استخوان بازو را به تیغه شانه متصل میکند.
شانه شما همچنین به تاندونها و عضلات قوی متکی است که شانه شما را ثابت نگه میدارند.
توصیف دررفتگی شانه
دررفتگی شانه میتواند جزئی باشد و در این شرایط توپی استخوان بازویی فقط کمی از حفرهی خود خارج میشود. به این وضعیت نیمه دررفتگی میگویند. دررفتگی کامل به معنای بیرون آمدن توپی سر استخوان از حفره است.
هنگامی که رباطها، تاندونها و عضلات اطراف شانه شل یا پاره شوند، دررفتگی میتواند به طور مکرر رخ دهد. بیثباتی مزمن شانه، ناتوانی مداوم این بافتها در نگه داشتن استخوان بازو به صورت متمرکز و ثابت در حفرهی شانه است.
چرا شانه ممکن است مرتباً دچار دررفتگیهای مکرر شود؟
دلایل زیر ممکن است منجر به بیثباتی شانه و دررفتگیهای مکرر شانه شوند:
اولین آسیب شدید
وقتی سر شانه از حفره خارج میشود، استخوان حفره اغلب همراه با رباطهای اطراف آن آسیب میبیند. علاوه بر این، لبه غضروفی اطراف این حفره نیز میتواند پاره شود و آسیب ببیند. این آسیب به عنوان ضایعه بنكارت (Bankart lesion) شناخته میشود. این میتواند منجر به دررفتگی مکرر شانه شود.
فشار مکرر
برخی از بیمارانی که از دررفتگی مکرر شانه رنج میبرند، هرگز یک آسیب اولیهی شدید نداشتهاند. در چنین بیمارانی، رباطهای واقع در شانه به طور طبیعی سستتر هستند. این سست بودن رباط گاهی به طور طبیعی اتفاق میافتد و در بعضی مواقع به دلیل تکرار حرکت بالای سری رخ میدهد. این حرکات بالای سری ممکن است زمانی انجام شوند که فرد زیاد از حد به ورزشهایی مانند تنیس، شنا و والیبال میپردازد. این حرکات شانه را ناپایدار و دردناک میکنند.
بیثباتی چندجهته
این دلیل نادری برای دررفتگی مکرر شانه است. در این وضعیت، بیماران هیچ آسیبدیدگی ضربهای را تجربه نمیکنند یا رباطهای سستی در شانه ندارند؛ اما شانه میتواند در هر زمان مشخص از چند جهت جابجا شود.
علائم دررفتگی مکرر شانه
برخی از علائم دررفتگی شانه در ارتباط با دررفتگیهای مکرر یا شانهی ناپایدار شامل موارد زیر میباشند:
- درد ناشی از دررفتگی شانه
- احساس دررفتن یا بیرون زدن شانه به طور مکرر
- احساس سستی در شانه
- دررفتگیهای مکرر
پزشک چگونه این مشکل را بررسی میکند؟
بیشتر بیماران پس از دررفتگی شانه، درد شدیدی احساس میکنند که به پزشکان کمک میکند تا مشکل را تشخیص دهند. با این حال، پزشک ابتدا با پرسیدن سوالاتی مربوط به سابقه پزشکی شما، معاینه را شروع میکند، حتی اگر مشکل واضح باشد. این کار به دلیل این است که درمانها باید بر اساس شدت عارضه و نحوه عود آن تعیین شوند. سپس پزشک با معاینه فیزیکی شانه شما، جهت استخوان در چه جهتی از جای خود خارج شده است را بررسی میکند.
پزشک ممکن است برای تأیید تشخیص خود، آزمایشات تصویربرداری را نیز تجویز کند. این آزمایشات شامل عکسبرداری رادیولوژی و اسکن ام آر آی است. این معاینات تصویربرداری میتوانند به پزشک کمک کنند تا بافتهای ظریف و رباطهای اطراف سوکت را ببیند و درمان را بر این اساس تعیین کند. آسیبهای گستردهتر ممکن است به عمل جراحی احتیاج داشته باشند، در حالی که آسیب خفیف، فقط به درمان غیرجراحی نیاز دارد.
درمان دررفتگی مکرر شانه
از آنجا که دررفتگی مکرر شانه، وضعیتی است که بارها و بارها اتفاق میافتد، پزشک ممکن است یک برنامه درمانی طراحی کند که نه تنها به بازگرداندن استخوانهای شانه در جای خود متمرکز میباشد، بلکه از بروز دررفتگی به دفعات قبلی جلوگیری کند. در این برنامه درمانی، همچنین دلایل اصلی دررفتگی مکرر مورد توجه و بررسی قرار میگیرد؛ بنابراین، درمان دررفتگی شانه بسته به نوع دررفتگی است که شما با آن درگیر هستید.
برنامههای درمانی غیر جراحی برای دررفتگی شانه میتوانند ترکیبی از هر یک از موارد زیر باشند:
اصلاح فعالیت
اگر نوع دررفتگی شانه شما از نوع دررفتگیهایی باشد که به دلیل فعالیت مکرر رخ میدهد، پزشک ممکن است برخی از اصلاحات و تغییراتی را در فعالیتها به شما پیشنهاد دهد. برای ورزشکاران، این اغلب میتواند کاملاً چالشبرانگیز باشد زیرا آنها نمیتوانند به راحتی دست از این ورزش بردارند اما برای آنکه در آن ورزش، عملکرد بهتری داشته باشند، باید تکنیک جدیدی را بیاموزند.
مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID)
اگر بیمار به خاطر دررفتگی شانه، دچار دردی غیرقابلتحمل باشد، ممکن است پزشک داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی بهخصوصی را تجویز کند تا درد او کمتر شود.
فیزیوتراپی
همانطور که اکثر آسیبهای مربوط به استخوان دارای راههای درمانی مناسبی در فیزیوتراپی هستند، بیماران برای بهبود کامل نیاز به مدت زمان زیادی برای انجام این درمانها دارند. مدت زمان درمان به شدت از نوع و شدت آسیب وابسته است. در طول این درمان، تمرینات مختلفی برای تقویت و حفظ تحرک مفصل شانه باید انجام شود.
باید توجه داشت که درمانهای غیرجراحی ممکن است ماهها طول بکشد تا نتایج مشخصی نشان دهند؛ بنابراین، صبوری در این درمان بسیار مهم است. اگر درمانهای غیرجراحی نتایج مورد انتظار را به همراه نداشت، ممکن است لازم باشد به جراحی برای درمان دررفتگی شانه روی آورد.
جراحی دررفتگی شانه
در مورد جراحی دررفتگی شانه، سه نوع جراحی عمده وجود دارد که ممکن است یک جراح برای وضعیت شما در نظر بگیرد که البته به شدت مشکلتان بستگی دارد. نوع جراحی شما به وضعیت دررفتگی و نتایج معاینات تصویربرداری بستگی دارد.
انواع جراحیها به شرح زیر است:
- آرتروسکوپی: وقتی بافتهای نرم موجود در شانه آسیب دیده باشند، این نوع جراحی لازم است. این یک عمل جراحی با حداقل تهاجم است که در طی آن پزشک یک دوربین را به داخل شانه وارد میکند و از ابزارهای کوچکی برای ترمیم بافتها استفاده میکند.
- جراحی باز: در یک جراحی باز، جراح برشی را در شانه ایجاد میکند و پارگی رباط را ترمیم کرده تا دررفتگی مکرر شانه را درمان کند. بیماران برای انجام این عمل جراحی باید در بیمارستان بستری شوند. در این حالت، زمان بهبودی دررفتگی شانه میتواند ۳ الی ۴ روز در بیمارستان طول بکشد و سپس حداقل ۲ هفته طول میکشد تا محل برش به خوبی بهبود یابد.
توانبخشی بدنی بعد از جراحی نیز نقش مهمی دارد. بیماران باید برای مدتی بازوی خود را در یک آتل قرار دهند و سپس برای بهبود و حفظ تحرک خود باید تحت برنامههای توانبخشی قرار گیرند.
اثرات بعدی دررفتگی شانه
برخی از اثرات ناشی از دررفتگی شانه که ممکن است پس از جراحی تجربه کنید شامل درد، عدم توانایی در درست حرکت دادن شانه و سفتی استخوانها میباشد. اگرچه با بهبودی بدن، این مشکلات کم کم کاهش پیدا میکنند.
با این وجود، شما باید مراقب برخی از اثرات ناشی از دررفتگیهای خطرناک شانه، یا عوارض جانبی مانند عفونت، تب و ترشح چرک از محل برش باشید. اگر هر یک از این موارد را تجربه کردید، باید فورا پزشک خود را در جریان قرار دهید.
