شانه یکی از پرتحرک‌ترین مفاصل در بدن است، زیرا این قسمت چرخشی دورانی دارد و به چند جهت می‌چرخد تا دست بتواند به راحتی حرکت کند. بااین‌حال، ازآنجایی‌که این مفصل بسیار پرتحرک است، مفصلی بسیار آسیب‌پذیر نیز می‌باشد که ممکن است بر اثر ضربه و فشار زیاد، آسیب ناگهانی یا حتی استفاده بیش از حد از آن، دچار دررفتگی شود. دررفتگی شانه به شرایطی گفته می‌شود که در آن سر استخوان بازویی از حفره‌ی خود خارج می‌شود. وقتی این اتفاق می‌افتد، بیماران به درمان‌هایی نیاز دارند که در صورت تکرار و بازگشت دررفتگی، گاهی اوقات می‌تواند شامل جراحی برای دررفتگی شانه باشد. وقتی شانه سست است و مرتباً از جای خود درمی‌آید، به آن بی‌ثباتی مزمن شانه می‌گویند.
در اغلب موارد، بی‌ثباتی مزمن شانه ابتدا با روش‌های غیر جراحی درمان می‌شود. اگر این روش‌ها درد و بی‌ثباتی را بهبود نبخشند، ممکن است به جراحی نیاز باشد.
آناتومی
شانه از سه استخوان تشکیل شده است: استخوان بالای بازو (هومروس)، استخوان تیغه شانه (کتف) و استخوان ترقوه (کلاویکل) شما.
سر یا توپی انتهای استخوان بالای بازوی شما در یک سوکت کم عمق در تیغه شانه قرار می‌گیرد. به این سوکت، حفره‌ی گلونوئید گفته می‌شود. بافت همبند قوی که کپسول شانه نامیده می‌شود، سیستم رباطی شانه است و سر استخوان بالای بازو را درست در حفره‌ی گلنوئید ثابت نگه می‌دارد. این بافت مفصل شانه را می‌پوشاند و انتهای فوقانی استخوان بازو را به تیغه شانه متصل می‌کند.
شانه شما همچنین به تاندون‌ها و عضلات قوی متکی است که شانه شما را ثابت نگه می‌دارند.
توصیف دررفتگی شانه
دررفتگی شانه می‌تواند جزئی باشد و در این شرایط توپی استخوان بازویی فقط کمی از حفره‌ی خود خارج می‌شود. به این وضعیت نیمه دررفتگی می‌گویند. دررفتگی کامل به معنای بیرون آمدن توپی سر استخوان از حفره است.
هنگامی که رباط‌ها، تاندون‌ها و عضلات اطراف شانه شل یا پاره شوند، دررفتگی می‌تواند به طور مکرر رخ دهد. بی‌ثباتی مزمن شانه، ناتوانی مداوم این بافت‌ها در نگه داشتن استخوان بازو به صورت متمرکز و ثابت در حفره‌ی شانه است.
چرا شانه ممکن است مرتباً دچار دررفتگی‌های مکرر شود؟
دلایل زیر ممکن است منجر به بی‌ثباتی شانه و دررفتگی‌های مکرر شانه شوند:
اولین آسیب شدید
وقتی سر شانه از حفره خارج می‌شود، استخوان حفره اغلب همراه با رباط‌های اطراف آن آسیب می‌بیند. علاوه بر این، لبه غضروفی اطراف این حفره نیز می‌تواند پاره شود و آسیب ببیند. این آسیب به عنوان ضایعه بنكارت (Bankart lesion) شناخته می‌شود. این می‌تواند منجر به دررفتگی مکرر شانه شود.
فشار مکرر
برخی از بیمارانی که از دررفتگی مکرر شانه رنج می‌برند، هرگز یک آسیب اولیه‌ی شدید نداشته‌اند. در چنین بیمارانی، رباط‌های واقع در شانه به طور طبیعی سست‌تر هستند. این سست بودن رباط گاهی به طور طبیعی اتفاق می‌افتد و در بعضی مواقع به دلیل تکرار حرکت بالای سری رخ می‌دهد. این حرکات بالای سری ممکن است زمانی انجام شوند که فرد زیاد از حد به ورزش‌هایی مانند تنیس، شنا و والیبال می‌پردازد. این حرکات شانه را ناپایدار و دردناک می‌کنند.
بی‌ثباتی چندجهته
این دلیل نادری برای دررفتگی مکرر شانه است. در این وضعیت، بیماران هیچ آسیب‌دیدگی ضربه‌ای را تجربه نمی‌کنند یا رباط‌های سستی در شانه ندارند؛ اما شانه می‌تواند در هر زمان مشخص از چند جهت جابجا شود.
علائم دررفتگی مکرر شانه
برخی از علائم دررفتگی شانه در ارتباط با دررفتگی‌های مکرر یا شانه‌ی ناپایدار شامل موارد زیر می‌باشند:
- درد ناشی از دررفتگی شانه
- احساس دررفتن یا بیرون زدن شانه به طور مکرر
- احساس سستی در شانه
- دررفتگی‌های مکرر
پزشک چگونه این مشکل را بررسی می‌کند؟
بیشتر بیماران فوراً پس از دررفتگی شانه از درد ناشی از آن خبر می‌دهند زیرا این درد، یک احساس کاملاً متمایز است. این نشانه به پزشکان کمک می‌کند تا بفهمند مشکل از چیست، بااین‌حال، پزشک ابتدا با پرسیدن چند سؤال مربوط به سابقه پزشکی شما شروع به معاینه می‌کند، حتی اگر مشکل کاملاً واضح باشد. این کار به این دلیل است که درمان‌ها می‌توانند بر اساس چگونگی عود این عارضه متفاوت باشند. سپس پزشک معاینه فیزیکی بر روی شانه شما انجام می‌دهد تا ببیند استخوان در چه جهتی از جای خود خارج شده است.
پزشک برای تأیید تشخیص خود ممکن است چند آزمایش تصویربرداری را نیز تجویز کند. این آزمایش‌ها شامل عکس‌برداری رادیولوژی و اسکن ام آر آی است. این معاینات تصویربرداری می‌توانند به پزشک کمک کنند تا بافت‌های ظریف و رباط‌های اطراف سوکت را ببیند و درمان را بر این اساس تعیین کند. آسیب‌های گسترده‌تر ممکن است به عمل جراحی احتیاج پیدا کنند، در حالی که آسیب خفیف، فقط به درمان غیر جراحی نیاز خواهد داشت.
درمان دررفتگی مکرر شانه
از آنجا که دررفتگی مکرر شانه، وضعیتی است که بارها و بارها اتفاق می‌افتد، پزشک ممکن است یک برنامه درمانی طراحی کند که نه تنها به بازگرداندن استخوان‌های شانه در جای خود متمرکز می‌باشد، بلکه از بروز دررفتگی به دفعات قبلی جلوگیری کند. در این برنامه درمانی، همچنین دلایل اصلی دررفتگی مکرر مورد توجه و بررسی قرار می‌گیرد؛ بنابراین، درمان دررفتگی شانه بسته به نوع دررفتگی است که شما با آن درگیر هستید.
برنامه‌های درمانی غیر جراحی برای دررفتگی شانه می‌توانند ترکیبی از هر یک از موارد زیر باشند:
اصلاح فعالیت
اگر نوع دررفتگی شانه شما از نوع دررفتگی‌هایی باشد که به دلیل فعالیت مکرر رخ می‌دهد، پزشک ممکن است برخی از اصلاحات و تغییراتی را در فعالیت‌ها به شما پیشنهاد دهد. برای ورزشکاران، این اغلب می‌تواند کاملاً چالش‌برانگیز باشد زیرا آن‌ها نمی‌توانند به راحتی دست از این ورزش بردارند اما برای آنکه در آن ورزش، عملکرد بهتری داشته باشند، باید تکنیک جدیدی را بیاموزند.
مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID)
اگر بیمار به خاطر دررفتگی شانه، دچار دردی غیرقابل‌تحمل باشد، ممکن است پزشک داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی به‌خصوصی را تجویز کند تا درد او کمتر شود.
فیزیوتراپی
همان‌طور که اکثر آسیب‌های مربوط به استخوان وجود دارد، درمان‌های مناسبی از فیزیوتراپی نیز وجود دارد که بیماران برای بهبود کامل باید مدت زمانی را برای این درمان‌ها بگذرانند. مدت زمان درمان می‌تواند به شدت آسیب بستگی داشته باشد. در طول این درمان، شما باید تمرینات مختلف متناسب با دررفتگی شانه را انجام دهید تا مفصل شانه تقویت شود و تحرک آن حفظ شود.
به این نکته توجه داشته باشید که درمان‌های غیر جراحی ماه‌ها طول می‌کشد تا نتایج خود را نشان دهد؛ بنابراین، صبور بودن در این درمان ضروری است. اگر درمان‌های غیر جراحی نتایجی را که پزشک انتظار دارد به همراه نداشت، ممکن است مجبور شوید تحت عمل جراحی برای دررفتگی شانه قرار بگیرید.
جراحی دررفتگی شانه
در مورد جراحی دررفتگی شانه، سه نوع جراحی عمده وجود دارد که ممکن است یک جراح برای وضعیت شما در نظر بگیرد که البته به شدت مشکلتان بستگی دارد. نوع جراحی شما به وضعیت دررفتگی و نتایج معاینات تصویربرداری بستگی دارد.
انواع جراحی‌ها به شرح زیر است:
- آرتروسکوپی: وقتی بافت‌های نرم موجود در شانه آسیب دیده باشند، این نوع جراحی لازم است. این یک عمل جراحی با حداقل تهاجم است که در طی آن پزشک یک دوربین را به داخل شانه وارد می‌کند و از ابزارهای کوچکی برای ترمیم بافت‌ها استفاده می‌کند.
- جراحی باز: در یک جراحی باز، جراح برشی را در شانه ایجاد می‌کند و پارگی رباط را ترمیم کرده تا دررفتگی مکرر شانه را درمان کند. بیماران برای انجام این عمل جراحی باید در بیمارستان بستری شوند. در این حالت، زمان بهبودی دررفتگی شانه می‌تواند ۳ الی ۴ روز در بیمارستان طول بکشد و سپس حداقل ۲ هفته طول می‌کشد تا محل برش به خوبی بهبود یابد.
توانبخشی بدنی بعد از جراحی نیز نقش مهمی دارد. بیماران باید برای مدتی بازوی خود را در یک آتل قرار دهند و سپس برای بهبود و حفظ تحرک خود باید تحت برنامه‌های توانبخشی قرار گیرند.
اثرات بعدی دررفتگی شانه
برخی از اثرات ناشی از دررفتگی شانه که ممکن است پس از جراحی تجربه کنید شامل درد، عدم توانایی در درست حرکت دادن شانه و سفتی استخوان‌ها می‌باشد. اگرچه با بهبودی بدن، این مشکلات کم کم کاهش پیدا می‌کنند.
با این وجود، شما باید مراقب برخی از اثرات ناشی از دررفتگی‌های خطرناک شانه، یا عوارض جانبی مانند عفونت، تب و ترشح چرک از محل برش باشید. اگر هر یک از این موارد را تجربه کردید، باید فورا پزشک خود را در جریان قرار دهید.
