راه رفتن با پنجه به داخل در کودکان بسیار شایع است و شکایت مکرر بسیاری از والدین است. در حقیقت، راه رفتن با پنجه به داخل (پنجه کبوتری) شایع ترین تغییر شکل چرخشی است که در ارتوپدی کودکان دیده میشود. در اکثریت قریب به اتفاق بیماران، پنجه کبوتری با رشد در گذر زمان اصلاح میشود.
متخصصین مرکز جامع توانبخشی امید برای درمان انواع ناهنجاریها و مشکلات راه رفتن از جمله راه رفتن با پنچه به داخل روشهای غیرجراحی را برای بیماران تجویز میکنند. متخصصین این کلینیک بعد از معاینه دقیق و انجام عکس برداریهای لازم بهترین برنامه درمانی با رویکرد پلکانی را توصیه میکنند. درمان از روشهای ساده ماندد بریس، کفی و کفش طبی، فیزیوتراپی و ورزش آغاز میشود. در صورت ضروری بودن جراحی بیمار به بهترین جراحان ارجاع داده خواهد شد.
مشکلات راه رفتن چیست؟
گام اصطلاحی یک مفهوم است که برای توصیف مشکلات در الگوی راه رفتن کودکان استفاده میشود و ممکن است به دلیل عوامل مختلفی به وجود آید. در سالهای اول زندگی، الگوی گام طبیعی کودکان (راه رفتن) با الگوی بزرگسالان متفاوت است. به عنوان مثال، کودکان یک ساله قدمهای کوتاه و سریعی در راه رفتن دارند. وقتی کودکان حدود سه سالگی میشوند، الگوی راه رفتن آنها شبیه به یک بزرگسال میشود. بسیاری از والدین نگرانی درباره عدم طبیعی بودن راه رفتن فرزندانشان دارند، اگرچه اغلب این مسئله به دلیل سن کودکان است و بدون نیاز به هیچ گونه مداخله بهبود مییابد. با این حال، اگر نگرانی درباره راه رفتن کودک خود دارید، میتوانید با مرکز درمانی کودکان برای ارزیابی فیزیوتراپی تماس بگیرید. ما میتوانیم اطمینان حاصل کنیم که آیا تمرینات لازم است یا آیا نیاز به مشاورههای آینده دارید.
انواع مشکلات معمول راه رفتن:
راه رفتن با پنجه به داخل (پنجه کبوتری)
منظور از راه رفتن با پنجه به داخل این است که وقتی کودک راه میرود یا میدود، پاها به جای اینکه مستقیم به جلو باشند، به سمت داخل چرخانده میشوند.
راه رفتن با پنجه به داخل یکی از حالتهای رایج در نوزادان و کودکان نوپا است. در نوزادان تازه متولد شده، چرخاندن جلوی پا را متاتارسی اداکتوس مینامند. در اکثر کودکان خود به خود برطرف میشود اما کشش آن به جلوی پا اغلب مفید است. در موارد شدیدتر میتوان برای چند هفته از گچ سبک استفاده کرد تا پا را در وضعیت خنثی نگه دارد.
در کودکان نوپا، پنجه کبوتری غالباً با چرخش داخلی و پیچ خوردگی استخوان درشت نی همراه است. این وضعیت به صورت پاهای کمانی ظاهر میشود و ممکن است در نتیجه موقعیت جنین داخل رحم نیز باشد. تقریباً همیشه خود به خود برطرف میشود. کودکان مبتلا به پنجه کبوتری ممکن است هنگام شروع به راه رفتن اندکی غیر طبیعی راه بروند، اما با گذشت زمان این امر کمتر خواهد شد. اگر عدم تقارن وجود داشته باشد، اگر مشکل با گذشت زمان بهبود نیابد، میتواند جای نگرانی باشد. مراجعه به متخصص مربوطه ممکن است توصیه شود.
در کودکان بزرگتر هنگامی که استخوان ران (فیمور) کودک به سمت داخل چرخش میکند، چرخش فمورال رخ میدهد. اغلب در ۵ تا ۶ سالگی بارزتر است و معمولاً با نشستن به شکل W همراه است. هنگام ایستادن و راه رفتن زانوها و پاهای کودک شما به سمت داخل چرخانده میشوند.
راه رفتن با پنجه به داخل معمولاً باعث درد و اختلال در نحوه انجام مهارتهای حرکتی کودک نمیشود. گاهی اوقات برخورد شدید باعث میشود که کودکان خردسال دچار تلو خوردن یا لغزش شود و این مشکل ممکن است به برخی از تمرینات فیزیوتراپی پاسخ دهد.
راه رفتن نوک انگشتی
راه رفتن نوک انگشتی زمانی است که کودک به جای استفاده از کل پا هنگام راه رفتن، روی نوک انگشتان خود راه میرود. بسیاری از کودکان نوپا روی نوک انگشتان خود راه میروند، این امر معمولاً با شروع مدرسه بهبود مییابد. اگر کودک شما بتواند روی پاها صاف بایستد، پس عادت راه رفتن انگشتان پا به خودی خود از بین میرود.
با این حال، اگر کودک شما مچ پا یا پاهای خشکی داشته باشد (حرکت دادن پا به بالا یا پوشیدن کفش را برایش دشوار میکند)، به ندرت روی پاها صاف بایستد یا عادت راه رفتن روی انگشتان پا همچنان باقی بماند ممکن است نیاز به اقدام پزشکی داشته باشد.
پای ضربدری (ژنووالگوم)
پای ضربدری (ژنووالگوم) هنگامی است که زانوهای کودک در حین راه رفتن به هم تماس مییابند یا به هم برخورد میکنند اما مچ پاها از هم جدا میشود. کودکی که زانوهایش یگدیگر را لمس میکنند اما مچ پای او از هم جدا میشود، دچار پای ضربدری است. در دوران کودکی، پای ضربدری بخشی از رشد و نمو طبیعی است. پای ضربدری معمولاً وقتی کودک دو تا سه ساله است مشخص میشود و ممکن است شدت آن تا حدود چهار سالگی افزایش یابد. نگرانیها فقط در صورتی بروز میکند که این شرایط برای اولین بار پس از شش سالگی کودک مشاهده شود یا اگر یک پا بیش از دیگری تحت تأثیر قرار گیرد. اگر نگران هستید گرفتن عکس هر چند ماه یک بار در حالت ایستاده، به شما امکان میدهد تغییرات را در فرزند خود پیگیری کنید. این حالت معمولاً بعد از ۳ یا ۴ سالگی بهبودی را نشان میدهد
علت و درمان راه رفتن با پنجه به داخل
سه علت شایع در راه رفتن با پنجه به داخل در کودکان آنتورژن فمورال (پیچ خوردگی استخوان ران)، پیچ خوردگی داخلی/ میانی استخوان تیبیا (چرخش استخوان درشت نی یا استخوان ساق) و متاتارس اداکتوس (پای منحنی) است. هنگامی که جراح ارتوپدی اطفال کودک شما را ارزیابی میکند، تشخیص میدهد که آیا پنجه کبوتری از لگن، رانها یا پاها ناشی میشود.
چرخش استخوان ران
انحراف / پیچ خوردگی استخوان ران شایعترین علت ایجاد پنجه کبوتری در کودکان بین سنین ۳-۱۰ سال است. استخوان ران استخوان بلندی است که از مفصل ران به زانو میرود. انحراف استخوان ران وضعیتی است که در آن بالای استخوان ران نسبت به بقیه استخوان ران به سمت جلو خم میشود. این امر باعث چرخش داخلی اندام تحتانی در ناحیه آسیب دیده میشود (زانو و پا به سمت خط وسط بدن میچرخند). کودک عادی با تقریباً ۴۰ درجه آنتورژن ران متولد میشود. این حالت در نوجوانی به تدریج به ۱۰-۱۵ درجه کاهش مییابد و به طور کلی با رشد بیشتر بهبود مییابد. آنته ورژن ران در دختران بیشتر دیده میشود و معمولاً در سنین ۴-۶ سالگی بیشتر دیده میشود. والدین متوجه میشوند که وقتی کودک ایستاده است و پاها رو به جلو هستند، کشککها (زانوها) به سمت داخل قرار میگیرند.
غالباً، والدین نیز راه رفتن کودک را ناجور یا ناشیانه توصیف میکنند. راه رفتن رو به داخل معمولاً با دویدن و در آخر روز که کودک خسته است بدتر به نظر میرسد. آنتورژن ران در ۹۹٪ موارد به طور طبیعی کاهش مییابد. مطالعات بارها و بارها نشان داده اند كه كفشهای مخصوص، كابلهای پیچ كننده و بریسها هیچ تفاوتی در نتیجه ندارند. بنابراین، آنته ورژن استخوان ران معمولاً با نظارت و اطمینان ساده درمان میشود.
کودکان مبتلا به آنتورژن استخوان ران اغلب حالت نشسته به صورت “W” را ترجیح میدهند زیرا راحت تر است. نباید از این امر نهی شوند.
تصحیح جراحی به ندرت برای چرخش استخوان ران توصیه میشود. جراحی انجام شده برای اصلاح آنته ورژن، به نام استئوتومی استخوان ران برای رفع پیچ خوردگی، هرگز قبل از سن ۸-۹ سالگی انجام نمیشود. این امر به دلیل بالا بودن میزان اصلاح خود به خودی است.
علائم جراحی عبارتند از:
- آنته ورژن استخوان ران بیشتر ۴۵ درجه
- لگن قادر به چرخش جانبی فراتر از حالت خنثی نیست
- ناتوانی عملکردی
- تغییر شکل شدید ظاهری.
پیچش داخلی (میانی) تیبیال
پیچ خوردگی داخلی استخوان تیبیا باعث میشود که راه رفتن رو به داخل ناشی از پیچ خوردگی درشت نی (استخوان ساق پا) ایجاد شود. این در بیشتر موارد هنگامی که کودک برای اولین بار شروع به راه رفتن میکند، مورد توجه قرار میگیرد و بیشتر در سنین ۲-۴ سالگی مشاهده میشود. پیچش به داخل یک تغییر در آناتومی طبیعی است و تا حدی توسط موقعیت کودک در رحم ایجاد میشود. کودک نوپا یا کودک خردسال با شکایت از “خم شدن پاها” به کلینیک ارتوپدی مراجعه میکند. معاینه کودک با پیچش داخلی استخوان درشت نی و کشککهای زانوی صاف، چرخش میانی پا را نشان میدهد. در گذشته تعداد زیادی بریس و کفش مخصوص برای پیچ خوردگی داخلی استخوان تیبیا تجویز شده است. با این حال، هیچ یک از این کفشها یا بریسها نشان نداده اند که قدرت اصلاح جهت درشت نی را تسریع میکند. بنابراین، اطمینان و مشاهده ساده بهترین روش درمان در برابر انحراف ناشی از پیچش داخلی استخوان درشت نی است.
مطالعات نشان داده است که دوندههای بزرگسالی که مشکل پنجه کبوتری جزیی در انگشتان پا دارند، به طور متوسط از کسانی که این وضعیت را ندارند سریعتر هستند.
متاتارسوس اداکتوس
متاتارسوس اداکتوس یک نوع تحدب پا به سمت داخل است که به عنوان یک حالت جانبی پا تعریف میشود. این حالت بیشترین شیوع در نوزادان دارد و در حدود ۱-۳ نوزاد از هر ۱۰۰۰ کودک رخ میدهد. علت دقیق این حالت هنوز مشخص نیست، اما تصور میشود که متاتارسوس اداکتوس ناشی از وضعیت داخل رحمی است.
بیشتر بیماران مبتلا به این حالت انعطاف پذیر هستند و میتوانند پا را به وضعیت طبیعی منتقل کنند. بیشتر نوزادان و کودکان مبتلا به متاتارسوس اداکتوس به درمان خاصی نیاز ندارند و تنها نیاز به نظارت و مشاهده دارند. در حدود ۹۰-۹۵٪ بیماران، پا به طور طبیعی صاف میشود. والدین میتوانند هر روز چند بار پا را صاف کنند و از کفشهای راست / معکوس نیز برای درمان استفاده کنند. در برخی موارد، اگر انحنای پا ادامه داشته باشد، میتوان در سن بزرگتری از کودک از گچ گرفتن استفاده کرد.
اگر راه رفتن بهبود نیابد
اگر نگران راه رفتن کودک هستید با پزشک او صحبت کنید. برای تعداد کمی از بچهها، ناهنجاریهای راه رفتن میتواند با مشکلات دیگری همراه باشد. به عنوان مثال، راه رفتن رو به بیرون میتواند نشانه ای از یک بیماری عصبی عضلانی در موارد نادر باشد.
اگر متوجه موارد زیر شدید فرزندتان باید توسط پزشک ارزیابی شود:
- راه رفتن رو به داخل یا بیرون که تا ۳ سالگی بهبود نمییابد
- لنگیدن یا شکایت از درد
- یک پا بیشتر از پای دیگر چرخش داشته است
- تأخیر در رشد، مانند یاد نگرفتن صحبت کردن طبق زمان مورد انتظار
- ناهنجاریهای راه رفتن که به جای بهبود، بدتر میشوند
سپس پزشک میتواند تصمیم بگیرد که آیا معاینات یا آزمایشات تخصصی بیشتری باید برای اطمینان از مراقبت مناسب از کودک شما انجام شود.
فیزیوتراپی چگونه میتواند کمک کند؟
توصیههای فیزیوتراپیست برای کودک شما در موقعیت W به شرح زیر است: به جای کشش باسن به سمت عقب، کودک را تشویق کنید که با پاهایش روی هم بنشیند.
درمان انگشتان رو به داخل: فعالیتهایی که خارج از حوزه پا قرار میگیرند میتوانند به بهبود الگوی راه رفتن کودک در جهت داخل کمک کنند. به عنوان مثال، اسبسواری یا شنا کردن در حمام میتواند مفید باشد. همچنین، او را تشویق کنید که به شکل پنگوئن حرکت کند یا در امتداد یک خط مستقیم راه رود.
درمان انگشتان رو به خارج: کشش ماهیچههایی که استخوان ران را به سمت خارج میچرخانند، میتواند به کاهش چرخش انگشتان پا به سمت داخل در کودک شما کمک کند. این کشش میتواند باعث تعادل عضلات شود و جلوی دستگاهی پا به داخل را بگیرد.
