پروتز به اندام مصنوعی اطلاق میشود که جایگزین عضو از دست رفته بدن میشود. پروتزها توسط متخصصین مجرب ساخته میشوند. بسته به میزان قطع عضو و قابلیت حرکتی کاربر، قطعات پروتز متفاوت هستند. تیم توانبخشی تلاش می کند که کاربرعضو مصنوعی، مناسب ترین اجزای پروتز را برای داشتن تحرک و فعالیت مطلوب دریافت کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر یا رزرو نوبت میتوانید با شماره ۰۹۰۲۵۸۰۴۴۱۳ تماس حاصل نمایید.
انواع مختلف قطع عضو کدامند؟
انواع مختلف قطع عضو وجود دارد. ساده ترین راه برای توضیح این است که آنها را به دو دسته قطع عضو اندام تحتانی و قطع عضو اندام فوقانی تقسیم کنید.
قطع پا در اندام تحتانی
- قطع عضو جزئی پا: شامل قطع یک یا چند انگشت پا است. این نوع قطع عضو بر راه رفتن و تعادل فرد تأثیر می گذارد.
- قطع مفصل مچ پا: شامل قطع پا در سطح مچ پا می شود.
- قطع عضو زیر زانو (یا ترنستیبیال): قطع پا در زیر مفصل زانو ، فرد هنوز میتواند از زانوی خود استفاده کند. این نوع قطع عضو شایع ترین قطع عضو در افراد مسن است.
- قطع عضو از زانو: برداشتن ساق پا و مفصل زانو. اندام باقیمانده همچنان قادر به تحمل وزن است ، زیرا کل استخوان ران (طولانی ترین استخوان ساق) هنوز سالم است.
- قطع از مفصل ران: کل اندام از جمله استخوان ران برداشته می شود. در صورت امکان ، در این روش بخشی از مفصل ران و لگن برای شکل و عملکرد بهتر هنگام نشستن حفظ می شود.
- قطع ساق پا و لگن (یا همی پلوکتومی): برداشتن کل پا و قسمتی از لگن.
اندام فوقانی و قطع دست
- قطع انگشتان و بخشی از دست: شامل نوک انگشتان یا قسمتی از انگشتان است. قطع انگشت شست رایج ترین نوع است، که توانایی گرفتن را محدود می کند.
- قطع عضو متاکارپ: برداشتن کل دست (کف دست)، مچ دست سالم میماند.
- قطع از مچ دست: شامل برداشتن دست از مفصل مچ است.
- قطع عضو زیر آرنج (یا ترنس رادیال): شامل برداشتن ساعد از زیر مفصل آرنج است.
- قطع آرنج: ساعد و مفصل آرنج برداشته می شود.
- قطع عضو از بالای آرنج (یا ترنس هومرال /خارج شانه): برداشتن بازو در بالای آرنج.
- قطع شانه: برداشتن کل بازو، از جمله تیغه شانه و استخوان ترقوه.
بعد از جراحی
با اینکه قطع عضو یک فرآیند پیچیده است و میلیون ها نفر را تحت تأثیر قرار داده است اما این مسئله فرد را از داشتن زندگی سالم و فعال باز نمی دارد. در حالی که بهبودی و روند پروتز (دریافت عضو مصنوعی) برای هر شخص منحصر به فرد است ، برخی از روشها و نکاتی جهت مراقبت از عضو مصنوعی وجود دارد که در خصوص اکثر افرادی که دچار قطع عضو شده اند کاربرد دارد.
بهبودی
در طول مدت بستری بودن در بیمارستان، انجام دادن موارد زیر مهم است :
در طول روند بهبودی مراقب زخم خود باشید ماهیچه های خود را کشیده و تقویت کنید یاد بگیرید که چگونه بین تخت خود و سایر سطوح به طور ایمن جابجا شوید یاد بگیرید که در صورت نیاز از وسایل کمکی استفاده کنید انجام فعالیت های روزانه را تمرین کنید.
آماده سازی برای استفاده از اندام مصنوعی مستلزم حساسیت زدایی پوست اطراف اندام باقی مانده و تقویت عضلات این ناحیه است.
رسیدن به خانه
پس از رسیدن به خانه، میتوانید با اقدامات زیر برای استفاده از پروتز آماده شوید: از زخم خود مراقبت کنید تا جایی که می توانید عضو باقی مانده خود را صاف نگه دارید تمریناتی که در بیمارستان آموختید را تکرار کنید حرکت توأم با احتیاط برای جلوگیری از افتادن تمامی این موارد را رعایت کنید
ماساژ
ماساژ اولیه اندام باقیمانده به ایجاد تحمل در برابر لمس و فشار کمک میکند. ماساژ میتواند از روی پانسمان یا جوراب انجام شود. استفاده از ماساژ نرم و ملایم و ورزش بهترین تاثیر را دارد و فشار یکنواختی را روی تمام اندام، از جمله ناحیه بخیه زده اعمال میکند. هنگامی که بخیهها برداشته میشوند، میتوان فشار ماساژ را برای دسترسی به بافتهای نرم و عضلات عمیقتر افزایش داد. ماساژ موثر حداقل پنج دقیقه طول میکشد و اگر به کاهش درد اندامهای کاذب کمک کند، میتواند سه تا چهار بار در روز یا حتی بیشتر تکرار شود.
ضربه زنی آهسته
ضربه زدن آهسته به اندام باقیمانده با نوک انگشتان راهی موثر برای حساسیت زدایی از اندام و آمادهسازی آن برای پوشیدن پروتز است و عموماً انجام این کار حتی قبل از برداشتن بخیهها هم مجاز است. ضربه زدن زمانی موثرتر است که به مدت یک تا دو دقیقه، سه یا چهار بار در روز انجام شود. با افزایش ترمیم ناحیه بخیه شده، شدت ضربه میتواند افزایش یابد.
حساسیت زدایی را ادامه دهید
هم ماساژ اندام باقیمانده و هم ضربه زدن می تواند هنگام استفاده از لباس کمپرسی انجام شود. حساسیت زدایی بیشتر می تواند با استفاده از تکنیک مالش پیشرونده بر اندام بدون استفاده از لباس کمپرسی نیز انجام شود. با استفاده از اشیای نرم مانند پنبه شروع کنید و با حرکات دورانی آرام پوست اندام باقیمانده را ماساژ دهید. این کار را می توان دوبار در روز به مدت دو تا سه دقیقه انجام داد.
هنگامی که مالش پنبه را به خوبی تحمل کردید، می توانید از اشیایی که کمی ضخیم تر هستند، مانند دستمال کاغذی، استفاده کنید. در نهایت، می توانید از یک حوله پارچه ای استفاده کنید. این روش باید تا زمانی انجام شود که اصطکاک ملایم حوله قابل تحمل باشد.
بررسی اندام باقیمانده از نظر قرمزی یا مشکلات پوستی غیرمعمول، بسیار مهم است. با استفاده از آینه دسته بلند، هر زمان که پانسمان تعویض می شود، اندام باقیمانده را بررسی کنید. بعد از مدتی، بررسی روزانه یکبار باید کافی باشد. هر مورد غیر معمول را حتما به پزشک پروتز خود گزارش دهید.
حرکت دادن بافت زخم در حال شکل گیری نیز یکی دیگر از راه های حیاتی برای تضمین راحتی بیشتر هنگام استفاده از پروتز است. قبل از بهبود جای زخم برش، دو انگشت خود را روی قسمت استخوانی اندام فشار دهید، محکم فشار دهید و حرکت دورانی روی پوست و بافت زیرین اعمال کنید.
هنگامی که زخم بهبود یافت، این روش را روی اسکار (جای زخم) انجام دهید، با استفاده از حرکت دورانی، بافت اسکار را شل کنید. این کار را می توان روزانه انجام داد.
مراحل آماده شدن برای استفاده از پروتز
مرحله ۱ : مشاوره به افراد قطع عضو جدید
قبل از قطع عضو، متخصص پروتز با شما و خانواده شما ملاقات می کند و نمای کلی از روند دریافت پروتز را به شما ارائه می دهد.
مرحله ۲: فرم دهی و فشرده سازی اندام برای پروتز
۲ الی ۴ هفته پس از قطع عضو، پزشک بخیه شما را برداشته و برای شروع درمان ناحیه را پاکسازی می کند. پزشک یک لباس کمپرسی (لباس فشرده کننده اندام باقیمانده) به شما میدهد تا این لباس ورم عضو باقیمانده را کاهش دهد و اندام شما را برای استفاده از پروتز فرم دهد. همچنین پزشتکان اطلاعاتی در مورد اقدامات قبل از پروتز به شما خواهد داد.
مرحله ۳ : اولین جلسه ارزیابی و قالبگیری
۵ الی ۸ هفته پس از قطع عضو، زمانی که خط برش شما کاملاً بهبود یافت و تورم کنترل شده بود، متخصص پروتز زمانی را برای ملاقات با شما و انجام گچ و یا قالب گیری اندام باقی مانده شما تعیین می کند. این قالب گیری برای سنجش اندازهی سوکت پروتز شما استفاده می شود.
مرحله ۴ : پوشیدن سوکت آزمایشی پروتز
۸الی ۹ هفته پس از قطع عضو، متخصص پروتز جلسه ای برای ملاقات با شما و بررسی سوکت پروتز تعیین می کند. اندام مکانیکی پروتز جهت اتصال به اندام باقی مانده به قطعه ای به نام سوکت پروتز نیاز دارد. سوکت به دلیل اتصالی که بین اندامها ایجاد می کند؛ راندمان های مفیدی را به همراه دارد. تحمل وزن در کل سیستم پروتز، ایجاد چسبندگی مطلوب، تناسب صحیح بین اندام ها از جمله عملکردهای مفید این وسیله به شمار می رود. اگر سوکت آزمایشی قالب اندام باقی مانده شما باشد و اندازه شود از آن برای ساخت سوکت نهایی استفاده میشود. یا اگر این سوکت اندازه نباشد از سوکت های آزمایشی دیگری استفاده میشود.
مرحله ۵: پوشیدن پروتز نهایی
۹الی ۱۲ هفته پس از قطع عضو، پروتز نهایی شما که هر روز از آن استفاده خواهید کرد، آماده خواهد بود. آموزش هایی که متخصص فیزیوتراپی برای یادگیری نحوه استفاده از پروتز جدید به شما خواهد داد، ضروری خواهند بود.
مرحله ۶: آموزش و فیزیوتراپی
۱۲الی۱۳ هفته پس از قطع عضو، افرادی که برای اولین بار از پروتز استفاده می کنند باید با یک متخصص فیزیوتراپی همکاری کنند تا بتوانند به طور ایمن و موثر تسلط بر پروتز جدید خود را یاد بگیرند.
آماده شدن برای پوشیدن پروتز – مرحله اول
در مرحله اول بعد از عمل قطع عضو، اندام باقیمانده شما درد می کند و متورم می شود. این مرحله بخشی از روند طبیعی درمان است. هدف شما در این مرحله باید این باشد که از شر تورم خلاص شوید و مطمئن شوید که انتهای اندام باقی مانده شما بزرگتر از ابتدای اندام نباشد. این مرحله احتمالا ۳ الی ۶ هفته طول بکشد.
قرم دهی با استفاده از یک باند الاستیک، جوراب های جمع کننده کششی یا لباس فشرده ساز کششی یا قالب انجام می شود.
باند الاستیک
باند الاستیک با بیشترین فشار در انتهای اندام و کاهش فشار حرکت به سمت بدن، دور اندام باقی مانده پیچیده می شود. چرخش باند باید به صورت مورب انجام شود، به طوری که بانداژ مانع گردش خون نشود. باند الاستیک به طور طبیعی بعد از چند ساعت شل می شود، بنابراین باید باند اندام را هر ۳ الی ۴ ساعت دوباره بسته و سفت کنید. در صورت احساس تپش یا درد، بانداژ را باز کرده و یا کمی شل کنید. در صورت ادامه درد، با متخصص پروتز خود مشورت کنید.
جوراب جمع کننده
جوراب های جمع کننده باید محکم و یکنواخت در اطراف اندام باقی مانده قرار بگیرند. بطور طبیعی با جمع شدن اندام شما، جوراب تمایل به افتادن پیدا می کند. در این زمان، متخصص پروتز جوراب کوچکتری به شما می دهد تا همیشه در برابر اندام شما محکم و سفت باشد. در صورت احساس تپش یا درد، جوراب کمی بزرگتری را جایگزین کنید.
قالب غیر قابل جابجایی
یکی از انواع روش های فرم دهی استفاده از قالب غیر قابل جابجایی است. این قالب ۱ الی ۲ هفته پس از جراحی پوشیده می شود و به بالای زانو می آید تا آن زانو خم نشود.
قالب متحرک
نوع دیگری از فرم دهی استفاده از قالب متحرک است و در انتهای اندام باقی مانده پوشیده می شود. قالب متحرک با یک یا چند جوراب مصنوعی پوشیده می شود تا قالب راحت و محکم بماند. وقتی اندام شما کوچک می شود، باید لایه های جوراب اضافی اضافه کنید. قالب با استفاده از کمربند بالای زانو یا استفاده از آستین پارچه ای الاستیک که روی قالب و بالای زانو می رود، روی پای شما نگه داشته می شود.
آماده شدن برای پوشیدن پروتز – مرحله دوم
در مرحله دوم بعد از جراحی، اندام باقی مانده شما همچنان در حال کوچک شدن است. این امر به این دلیل اتفاق می افتد که شما از عضلات خود کمتر از قبل استفاده می کنید. پس از ۶ الی ۸ ماه، اندام باقیمانده شما باید به شکل پایداری برسد و ممکن است اکنون برای نصب پروتز آماده باشد. پزشک و متخصص پروتز، در این وهله استفاده از پروتز ابتدایی یا نهایی را توصیه می کند.
پوشیدن پروتز ابتدایی
استفاده از پروتز از مرحله مقدماتی تا زمانی که اندام باقیمانده به حالت پایداری برسد، ادامه دارد. این فرایند ممکن است به مدت ۲ تا ۶ ماه طول بکشد. پس از آن، ممکن است پروتز نهایی (گاهی اوقات به عنوان پروتز دائمی شناخته میشود) را دریافت کنید. این پروتز ممکن است دارای ظاهری طبیعیتر یا قسمتهای پیشرفتهتری باشد. یا اینکه شما همچنان از پروتز مقدماتی استفاده میکنید که به عنوان پروتز قطعی شما عمل میکند. در این مرحله، شما یاد میگیرید که چگونه:
– پروتز را بپوشید و بردارید، جوراب را تنظیم کنید، با پروتز خود راه بروید، از میلههای موازی استفاده کنید، از وسایل کمکی برای راه رفتن (مانند واکر یا عصا) استفاده کنید، در صورت امکان بدون کمک راه بروید، جلوگیری از افتادن، مراقبت و نظافت پروتز، به تدریج مدت زمان پوشیدن پروتز در هر روز را افزایش دهید.
فرایند توانبخشی
اشخاصی که برای اولین بار از پروتز (عضو مصنوعی) استفاده میکنند، تحت یک فرایند توانبخشی قرار می گیرند که شامل تیمی از متخصصان است. پزشک، متخصص پروتز، فیزیوتراپیست، کادر توانبخشی و بقیهی عوامل برای افزایش تحرک و داشتن استقلال حرکتی به شما کمک می کنند. برنامه پوشیدن پروتز که توسط متخصص پروتز خود تعیین شده را دنبال کنید. از یک وسیله کمکی مانند عصا برای کمک به شما در افزایش تدریجی وزنی که روی پروتز خود قرار می دهید استفاده کنید. حتی زمانی که از پروتز استفاده نمی کنید، فعال بمانید و استقامت خود را تقویت کنید.
تا زمانی که شما از پروتز خود استفاده می کنید، متخصص پروتز شما نقش اساسی را ایفا می کند. فیزیوتراپی به شما کمک می کند تا نحوه استفاده صحیح از پروتز جدید خود را در محیطی ایمن بیاموزید. یادگیری راه رفتن روی سطوح مختلف بخشی اعظمی از فرآیند توانبخشی است.
