شانه مفصلی است که در آن بازو، تیغه های شانه (کتف) و استخوان ترقوه به هم میرسند. استخوان بازو در حفره گرد کتف در دو سمت چپ و راست بدن قرار میگرد. شانه ها توسط چهار ماهیچه و تاندون به نام روتاتور کاف که استخوان بازو را میپوشانند و از آن محافظت میکنند در جای خود نگه داشته میشوند در نتیجه شما میتوانید بازوی خود را حرکت دهید.
در شانه با توجه به ساختار پیچیده مفصل شانه میتواند دلایل احتمالی زیادی از جمله پارگی عضلات، تاندونیت و آرتروز داشته باشد. محل درد شانه به پزشک کمک میکند تا تشخیص دهد که کدام قسمت از مفصل آسیب دیده است. با مطالعه این مقاله شما میتوانید با برخی از رایج ترین دلایل درد شانه و برخی از روش های درمانی آن آشنا شوید. البته پزشک شما میتواند اطلاعات دقیق تری در مورد درد شانه به شما بدهد.
دلایل درد شانه و عوامل خطرناک
آسیب های شایع شانه:
- جابجایی: اگر شانه خیلی به عقب کشیده شود یا بیش از حد بچرخد ممکن است قسمت بالایی بازوی شما از داخل حفره خارج شود. این وضعیت میتواند شانه را دچار درد و ضعف کند. همچنین ممکن است علائمی مثل تورم، بی حسی و کبودی داشته باشید.
- جداشدن: این آسیب روی مفصلی که محل اتصال استخوان ترقوه و شانه است تاثیر میگذارد. به این مفصل آکرومیوکلاویکولار (AC) گفته میشود. سقوط یا برخورد یک ضربه سنگین باعث پارگی رباط های نگهدارنده ی این مفصل میشود. خارج شدن استخوان ترقوه از جای خود باعث ایجاد یک برآمدگی روی شانه میشود.
- شکستگی: افتادن یا برخورد یک ضربه ی محکم میتواند باعث شکستن یا ترک خوردن استخوان شود. شایع ترین شکستگی ها در استخوان ترقوه و استخوان بازو رخ میدهد. شکستگی بسیار دردناک است و ممکن است شانه دچار کبودی شود. اگر شانه شما بشکند حالت آویزان پیدا میکند و شما نمیتوانید بازوی خود را بلند کنید.
- پارگی غضروف: غضروفی که در اطراف مفصل شانه وجود دارد ممکن است دچار آسیب شود. این آسیب میتواند ناشی از حرکات مکرر و مشابه باشد. پارگی غضروف همچنین ممکن است در اثر زمین خوردن یا برخورد هر ضربه ی محکمی که به شانه نیروی زیادی وارد میکند اتفاق بیافتد. کسی که دچار این آسیب شده باشد با بالا بردن دست خود احساس درد میکند، شانه ضعیف میشود، احساس گرفتگی، قفل شدن یا ساییدگی دارد.
- پارگی روتاتورکاف: روتاتور کاف شامل گروهی از ماهیچه ها و تاندون ها در شانه است که بازو را در جای خود نگه میدارند و در نتیجه شما میتوانید بازوی خود را به سمت بالا حرکت دهید. روتاتورکاف ممکن است در اثر استفاده ی بیش از حد یا سقوط از ارتفاع دچار آسیب شود. همچنین افزایش سن باعث فرسایش آن میشود. احتمالا شانه شما هنگام بلند کردن وسایل و یا شب ها دچار درد شود. احتمالا هنگام حرکت دادن شانه صدای تق تق بشنوید.
- شانه یخ زده: این وضعیت باعث کاهش حرکات مفصل میشود. مفصل دچار نوارهای غیر طبیعی بافتی (چسبندگی) میشود و حرکات شانه را محدود میکند. شانه شما میتواند به دلیل بی تحرکی ناشی از درد یا جراحی یخ بزند.
- ضرب دیدگی: این مشکل زمانی رخ میدهد که تاندون های روتاتورکاف در استخوان های شانه گیر میکنند و علائمی مانند درد و تورم دارد. بالا بردن بیش از حد بازو ها میتواند این وضعیت را تشدید کند.
- بورسیت یا بورسا (کیسه پر از مایعی که در مفصل شانه): در صورتی یک حرکت را بارها و بارها تکرار کنید ممکن است باعث تورم بورس شانه شود. این مشکل همچنین میتواند در اثر زمین خوردن یا آسیب های دیگر هم ایجاد شود. افرادی که بورسیت دارند ممکن است در اثر حرکت دادن شانه درد بیشتری را متحمل شوند.
سایر دلایل درد شانه:
- آرتروز: به این بیماری که شایع ترین شکل آرتریت است دژنراتیو مفصل هم گفته میشود. همه ی مفاصل بدن از جمله مفصل شانه در معرض ابتلا به آرتروز قرار دارند. در بیماری آرتروز به دلیل شکسته شدن غضروف بین استخوان ها و ساییدگی آنها به یکدیگر شانه سفت و دردناک میشود.
- روماتیسم مفصلی: در این بیماری سیستم ایمنی بدن به بافت های محافظ مفاصل حمله میکند. روماتیسم مفصلی باعث درد و سفتی در شانه ها میشود.
- درد ارجاعی: در برخی موارد با وجود اینکه شانه آسیب ندیده اما درد میکند. علت این درد میتواند ایجاد مشکل در قسمت های دیگر بدن از جمله: کیسه صفرا، کبد یا اندام دیگری باشد.
- حمله ی قلبی: اگر شانه شما درد میکند و همزمان مشکل تنفسی یا درد در قفسه سینه دارید باید فورا به اورژانس مراجعه کنید.
- تاندونیت: این مشکل زمانی رخ میدهد که تاندون های تشکیل دهنده ی روتاتورکاف ملتهب میشوند. تاندونیت میتواند به مرور زمان یا در اثر سقوط از ارتفاع یا برخود یک ضربه مستقیم به شانه اتفاف بیافتد.
- خارهای استخوانی: خارهای استخوانی تکه های کوچ و صاف استخوان هستند که به آنها استئوفیت هم گفته میشود. این خارهای استخوانی به روتاتورکاف ساییده میشوند و از حرکات طبیعی شانه جلوگیری میکنند. این وضعیت میتواند منجر به تاندونیت یا پارگی روتاتورکاف شود.
علائم آسیب شانه
مفصل گوی و کاسه ی شانه برای انسان دامنه ی حرکتی بسیار خوبی را فراهم میکند. مفصل شانه بیشتر از سایر مفاصل بدن دچار دررفتگی میشود. و استرس دائمی ناشی از نحوه ی استفاده از شانه های خود در محل کار یا هنگام ورزش میتواند باعث پارگی و آسیب های دیگری شود.
با دقت کردن به موراد زیر میتوایند متوجه آسیب شانه شوید:
- آیا مثل همیشه قادر به حرکت دادن شانه خود هستید یا شانه تان بسیار سفت و دردناک شده است؟
- آیا حس میکنید شانه شما از سوکت (مرکز حفره) خارج شه است؟
- آیا شانه شما به اندازه کافی قدرت انجام کارهای روزانه را ندارد؟
برخی از آسیب های شانه با چند روز استراحت در منزل و استفاده از کمپرس یخ درمان میشوند. در صورت لزوم شما میتوانید با بانداژ کردن شانه آن را ثابت نگه دارید به طوری که دستتان روی سینه قرار بگیرد. اما برخی از آسیب ها باید به صورت حرفه ای درمان شوند. در ادامه علائمی را به شما معرفی میکنیم که باید فورا توسط پزشکی معاینه شوند:
- اگر مفصل شانه دچار تغییر شکل شده باشد.
- اگر قادر به استفاده از شانه خود نیستید.
- اگر دچار درد شدید شده اید.
- اگر شانه دچار تورم ناگهانی شده است.
- اگر بازو یا دست شما دچار ضعیف یا بی حسی شده است.
چه زمانی باید برای درمان به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت ابتلا به علائمی مانند تب، ناتوانی در حرکت دادن شانه، کبودی مداوم، داغی و حساسیت در اطراف مفصل یا دردی که با وجود چند هفته درمان خانگی برطرف نشده است باید به پزشک مراجعه کنید.
اگر دچار درد ناگهانی شده اید که ناشی از آسیب خاصی نیست باید فورا به اورژانس مراجعه کنید. چون این نوع درد میتواند نشان دهنده حمله قلبی باشد. سایر علائم حمله قلبی عبارتند از:
- مشکل تنفسی
- تنگی قفسه سینه
- سرگیجه
- تعریق بیش از حد
- درد در قسمت گردن یا فک
تشخیص درد شانه
پزشک در اولین مرحله با انجام معاینه فیزیکی مشکلات ساختاری را بررسی میکند تا مطمئن شود که درد ناشی از مشکل ستون فقرات یا گردن نیست.
در مرحله بعد پزشک دامنه ی حرکتی بیمار را بررسی میکند تا میزان قدرت و انعطاف پذیری شانه را بسنجد، این حرکات شامل حرکت در جهات مختلف مانند بالای سر، در سراسر بدن یا پشت بیمار و چرخش ۹۰ یا ۱۸۰ درجه است.
پزشک در صورت نیاز آزمایش تصویر برداری را برای بررسی دقیق تر مشکل تجویز میکند:
- اشعه اکس: این آزمایش ها برای تشخیص خار استخوان، آرتریت و سایر دلایل مرتبط با استخوان درد شانه مناسب است. عکس برداری به روش آرتروگرام از مفصل هم میتواند جزییات را واضح تر نشان دهد.
- ام آر آی: در این آزمایش با استفاده از امواج رادیویی و یک آهنربای قدرتمند از شانه تصویر دقیق گرفته میشود.
- سی تی اسکن: این آزمایش با استفاده از اشعه ایکس مجموعه ای از تصاویر را از زوایای مختلف ایجاد میکند. وقتی این تصاویر در کنار هم قرار میگیرند پزشک میتواند تصویر دقیق تری از شانه داشته باشد.
- الکترومیوگرافی (EMG): این آزمایش فعالیت الکتریکی عضلات را اندازه گیری میکند تا مشخص شود که آیا مشکلی در اعصاب بیمار وجود دارد یا خیر.
- آرتروسکوپی: این آزمایش یک روش جراحی است که با استفاده از یک دوربین فیبر نوری کوچک به پزشک این امکان را میدهد تا تصاویری با کیفیت بالا از شانه بیمار داشته باشد. در برخی موارد ممکن است پزشک مشکل را در حین همین این آزمایش برطرف کند.
درمان درد شانه
تغییر در فعالیت ها
درمان شامل استراحت، تغییر در فعالیت های روزانه و انجام فیزیوتراپی است. تا قدرت و انعطاف پذیری شانه بیمار بهبود یابد. راه حل هایی مانند پرهیز از فعالیت های بیش از حد میتواند در پیشگیری از درد شانه موثر باشد.
داروها
پزشک ممکن است دارو های خاصی را برای کاهش التهاب و درد بیمار تجویز کند. دارو های تحویز شده باید طبق دستور پزشک مصرف شوند. پزشک همچنین ممکن است تزریق دارو های بی حس کننده و استروئید ها را برای کاهش درد تجویز کند.
درمان های ترمیمی
درمان های ترمیمی مانند پلاسمای غنی از پلاکت (پی آر پی) و درمان با سلول های بنیادی توانایی بدن بیمار را برای ترمیم آسیب بالا میبرد. یکی از مشکلات مربوط به بافت مفصلی مانند رباط ها و غضروف ها این است که در مسیر تامین خون منابع مورد نیاز کمی دریافت میکنند. پی آر پی و تزریق سلول های بنیادی بلوک های ساختاری بیولوژیکی مهمی را به بافت آسیب دیده اضافه میکنند و سرعت ترمیم طبیعی بدن را افزایش میدهند.
درمان های بیولوژیکی و پی آر پی حتی برای کسانی که مبتلا به یک بیماری دژنراتیو هستند هم باعث کاهش درد شانه و بهبود حرکات میشوند. اگر آسیب شانه بیمار ناشی از فشار زیاد یا استفاده بیش از حد باشد احتمالا در زمان نسبتا کوتاه تری بهبود میابد.
بریس های شانه
اگر در کتف خود احساس درد میکنید نیاز به استراحت دارید و باید کتف تان را با بریس یا باند ببندید تا حرکت نکند. استفاده از بریس باعث محافظت از شانه میشود و حرکات آن را به حداقل میرساند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یک درمان غیر جراحی است و میتواند درد ناشی از پارگیروتاتور کاف یا سایر آسیب های وارد شده به عضلات اطراف شانه را تا حد زیادی کاهش دهد. هدف از انجام فیزیوتراپی تقویت عضلات اطراف شانه برای بهبود عملکرد و تحرک بیمار است.
این درمان بر اساس نیاز بیمار انجام میشود تا بیمار دوباره تحرک خود را به دست آورد. فیزیوتراپیست احتمالا همچنین توصیه هایی درباره ی تغییر در نحوه ی انجام فعالیت های روزانه ی بیمار ارائه میدهد تا بیمار بتواند با محافظت بیشتر از کتف خود از آسیب مجدد جلوگیری کند. فیزیوتراپیست معمولا یک برنامه ورزشی در منزل مخصوص مشکل هر بیمار به او ارائه میدهد تا به او کمک کند که بعد از اتمام جلسات درمانی تحرک طبیعی خود را حفظ کند. در برخی موارد فیزیوتراپی میتواند از جراحی جلوگیری کند مخصوصا برای افراد سالمند که ممکن است جراحی برای آنها موثر نباشد. مطالعات نشان میدهند که فیزیوتراپی برای درمان مشکل بسیاری از بیماران کافی بوده است. اما طول دوره درمان برای افراد مختلف یکسان نیست. حتی در مواردی که بیمار باید جراحی کند فیزیوتراپی میتواند قبل و بعد از عمل بدن بیمار را تقویت کند.
تزریق استروئید
کورتیزون یک ضد التهاب قوی است و با تزریق در ناحیه شانه میتواند به درمان انواع بیماری های شانه از جمله تاندونیت، بورسیت، پارگی روتاتورکاف، شانه یخ زده و آرتریت دژنراتیو یا التهابی کمک کند.
جراحی
در برخی موراد درمان مشکل شانه تنها با جراحی امکان پذیر اگرچه در اکثر موارد روش های درمانی ساده مانند تغییر فعالیت ها، استراحت، ورزش و دارو برای رفع مشکل بیمارکافی است.
انواع خاصی از مشکلات شانه، مانند دررفتگی های مکرر و برخی پارگی های روتاتور کاف ممکن است با ورزش درمان نشوند. در این موارد معمولا بیمار نیاز به جراحی دارد.
جراحی شانه میتواند شامل آرتروسکوپی برای برداشتن بافت اسکار یا ترمیم بافت های پاره شده و یا جراحی های باز سنتی برای ترمیم های بزرگتر یا تعویض شانه باشد.
ورزش برای درد شانه
کشش شانه چیست؟
کشش شانه
این حرکت را دو تا چهار بار و هر بار به مدت ده تا سی ثانیه تکرار کنید.
نحوه ی انجام حرکت: صاف روی صندلی بنشینید. دست چپ را روی شانه راست خود قرار دهید و آرنج چپ خود را با دست راست خم کنید. شانه ها را به سمت پایین و عقب بچرخانید سپس در حالی که بازوی چپ را دراز میکنید به آرامی آرنج چپ را روی سینه بکشید. باید کشش را در شانه احساس کنید. دست را در این حالت نگهدارید سپس به حالت اول خود برگردانید. این حرکت را برای دست مخالف هم تکرار کنید.
کشش عضلات سه سر بازو در حالت نشسته
این حرکت باعث کشش در قسمت بالایی پشت بازو و شانه میشود.
این حرکت را دو تا چهار بار و هر بار به مدت ده تا سی ثانیه تکرار کنید.
نحوه انجام حرکت: ابتدا صاف بنشینید سپس دست راست را روی شانه راست قرار دهید و آرنج را با دست چپ ببندید. آرنج راست را به سمت سقف بالا ببرید تا جایی که بی حرکت بماند. این حرکت باعث ایجاد کشش در قسمت بالایی پشت بازو و شانه میشود. چند ثانیه در این حالت بمانید و سپس به حالت اولیه بازگردید. این حرکت را برای دست مخالف هم انجام دهید.
کشش سینه در حالت نشسته
این حرکت باعث کشش قفسه سینه و شانه میشود.
این حرکت را باید دو تا چهار بار و هر بار به مدت ده تا سی ثانیه تکرار کنید.
نحوه ی انجام حرکت: ابتدا به حالت صاف و روبه پهلو روی صندلی بنشینید. سپس دستانتان را پشت سر خود قلاب کنید و انگشتانتان را به شکلی به هم گره بزنید که کف دست ها به سمت شما باشد. به آرامی دست ها را به سمت سقف بلند کنید تا جایی که بی حرکت بماند. این حرکت باعث ایجاد کشش در جلوی شانه و قفسه سینه میشود. چند ثانیه در این حالت بمانید و سپس به آرامی به حالت اولیه خود بازگردید.
پیشگیری از درد شانه
تمرینات کششی ساده باعث ایجاد کشش و تقویت عضلات و تاندون های روتاتور کاف میشود. شما میتوانید با کمک یک فیزیوتراپ یا کاردرمانگر با نحوه ی انجام این حرکات آشنا شوید. اگر شانه شما قبلا دچار مشکل شده است بهتر است برای جلوگیری از آسیب های بعدی بعد از ورزش به مدت پانزده دقیقه از کمپرس یخ استفاده کنید.
بعد از ابتلا به بورسیت یا تاندونیت شما میتواند هر روز با انجام حرکات کششی از یخ زدگی شانه جلوگیری کنید.
درد شانه در دوران بارداری
برخی افراد در دوران بارداری به دلایل مختلفی دچار درد شانه میشوند. دلایل نادری که باعث درد شانه میشوند و ممکن است خطرناک باشند عبارتند از حاملگی خارج از رحم در اوایل سه ماه اول و پره اکلامپسی در سه ماه دوم یا سوم.
اگر درد ناگهانی یا شدید داشتید باید فورا با پزشکتان صحبت کنید و علائم غیر طبیعی را برای پزشک توضیح دهید.
