شما می‌توانید با رعایت چند مورد به بهترین نحو از پروتز مصنوعی خود مراقبت کنید. به خاطر داشته باشید که با مراجعه منظم به متخصص پروتز و استفاده صحیح از آن و همچنین نگهداری از پروتز در بهترین حالت ممکن می‌توانید طول عمر پروتز خود را افزایش دهید. شما باید به طور صحیح از دستورالعمل‌های مرتبط با استفاده از پروتز و نکاتی که تیم پروتز به شما گوشزد میکند پیروی نمایید. در بخش زیر به نکاتی اشاره می‌‌کنیم که به شما برای مراقبت و نگهداری صحیح از پروتز کمک میکند.
مراقبت از پروتز
پروتز یا دست و پای مصنوعی که شما از آن استفاده می‌کنید با در نظر گرفتن نیازهای خاص شما و استانداردهای رایج طراحی شده است. این پروتز معمولاً دارای ساختار پیچیده‌ای می‌باشد. اجزای مختلف پروتز، ساختار منحصر به فرد عضو مصنوعی را تشکیل می‌‌دهند با این امید که ضمن ایجاد سهولت و راحتی بیشتر به بیمار برای انجام دادن امور روزمره خود کمک کنند. علاوه بر این موارد بیمار باید از باید و نبایدهای مراقبت از پروتز مصنوعی خود پیروی نماید. رعایت کردن این موارد به او کمک میکند پروتز مصنوعی در بهترین حالت ممکن حفظ شود و از بروز هرگونه مشکل مکانیکی جلوگیری گردد.
پروتز خود را تمیز و خشک نگه دارید
شستشوی روزانه پروتز به منظور جلوگیری از تجمع آلودگی، عرق و باکتری همانند شستشوی عضو باقی مانده اهمیت دارد. شما باید قسمت داخلی پروتز را با آب ولرم و صابون مناسب بشویید. شستشوی نقاطی از سوکت که با پوست شما تماس پیدا میکند را فراموش نکنید تا از ساییدگی پوست جلوگیری گردد. از غوطه ور کردن کامل پروتز درون آب خودداری کنید. پس از شستن پروتز با آب و صابون باید به طور کامل آن را خشک کنید. معمولاً پزشکان توصیه می‌کنند پروتز خود را در هنگام شب بشویید که تا فردا خشک شود.
از آسیب دیدگی پروتز توسط آب جلوگیری کنید
در صورتی که یک پروتز استاندارد درون آب یا آب نمک غوطه ور شود با گذر زمان دچار آسیب دیدگی خواهد شد. از شنا کردن، دوش گرفتن یا حمام رفتن با پروتز خود اجتناب کنید. در صورتی که شما به انجام فعالیت‌های ورزشی در آب اشتغال دارید می‌توانید با پزشک خود در خصوص پروتز ضد آب صحبت کنید.
به طور صحیح از پروتز مراقبت کنید
در مواردی که قصد استفاده از پروتز را ندارید باید به طور صحیح از آن مراقبت نمایید تا از وارد شدن ضربه به آن یا سایر انواع آسیب دیدگی جلوگیری شود. از قرار دادن پروتز در محیط بسیار گرم، در معرض نور آفتاب، نزدیک رادیاتور یا نزدیک فر اجتناب کنید. به هیچ عنوان خودتان به تنظیم پروتز با عضو باقیمانده نپردازید. در صورتی که پروتز شما لق شده است، عملکرد صحیحی ندارد و در هنگام استفاده از آن صدای غیر عادی به گوش می‌رسد ممکن است دچار درد و ناراحتی شوید که در چنین شرایطی ارتباط با متخصص پروتز کاملاً ضروری است.
سوکت و بند پروتز
سوکت به قسمتی از عضو مصنوعی گفته میشود که با عضو باقیمانده تماس دارد. توجه کردن به نکاتی که در بخش زیر به آن‌ها اشاره می‌‌کنیم در حفظ سلامت عضو باقی مانده، جلوگیری از بروز مشکلات پوستی و سایر مسائل مرتبط بسیار کمک کننده است:
- هر روز زمان کافی به تمیز کردن و بررسی پروتز و سوکت خود اختصاص دهید. عدم رعایت بهداشت و تمیز کردن سوکت و محفظه داخلی پروتز از جمله عوامل بسیار مهم در بروز مشکلات پوستی و عفونت پوست محسوب می‌‌شوند. متخصص پروتز نحوه تمیز کردن سوکت و سایر نقاط پروتز را به شما آموزش می‌دهد تا از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری گردد.
- هنگام استفاده کردن یا در آوردن پروتز کاملا دقت داشته باشید زیرا استفاده نامناسب از پروتز میتواند باعث بروز مشکلات مختلف شود. در صورتی که پروتز با عضو باقیمانده تناسب ندارد بهتر است به متخصص پروتز مراجعه نمایید.
- به هیچ عنوان به جدا کردن یا برش دادن نقاط مختلف پروتز و تنظیم آن با عضو باقیمانده نپردازید زیرا این امر باعث مشکلات پوستی میشود و سلامت عضو باقی مانده را به خطر می‌‌اندازد.
- در صورتی که عضو باقی مانده زخم شده و به پانسمان نیاز دارد بهتر است از پزشک خود در این زمینه راهنمایی بخواهید.
- از غوطه ور کردن سوکت و به طور کلی پروتز خود درون آب خودداری نمایید و طبق دستور پزشک به کمک آب ولرم و صابون به تمیز کردن آن بپردازید.
مفاصل پا و زانو
در صورتی که شما از قسمت فوقانی زانو دچار قطع عضو شده‌اید معمولاً پروتز شما دارای یک سوکت، مفصل زانو و پروتز پا است. افرادی که از قسمت زیر زانو دچار قطع عضو شدهاند معمولاً به یک سوکت و پروتز پا نیاز دارند. پیروی کردن از دستورات پزشک و متخصص پروتز و مراقبت صحیح از عضو مصنوعی به یک بخش بسیار مهم از زندگی افرادی که دچار قطع عضو شدهاند تبدیل میشود.
- به هیچ عنوان از روغن، پماد، لوبریکانت یا هرگونه ماده شیمیایی در ناحیه زانو و پای خود استفاده نکنید. در صورتی که پروتز شما آسیب دیده، شکسته یا هر گونه مشکل دیگری دارد باید برای ترمیم آن با پزشک خود تماس بگیرید.
- به هیچ عنوان خودتان به تنظیم پروتز نپردازید مگر آنکه متخصص پروتز اطلاعات کافی در این زمینه در اختیار شما قرار داده باشد.
- هنگامی که به خریداری یک کفش جدید می‌پردازد اطمینان حاصل کنید که ارتفاع پاشنه آن با عضو مصنوعی مطابقت دارد. مطابقت نداشتن پاشنه کفش و پروتز باعث بروز مشکلات حرکتی خواهد شد. درصورتی که به توصیه‌های بیشتری نیاز دارید باید با پزشک خود مشورت کنید تا در خصوص استفاده از انواع کفش متناسب با پروتز شما را راهنمایی کند.
- در صورتی که می‌خواهید زانو بزنید باید از فشار آوردن به زانوی مصنوعی خود اجتناب نمایید و در عوض به آرامی خود را به سمت پایین هدایت کنید تا در وضعیت مورد نظر قرار بگیرید. بهتر است از بالشتک مخصوص استفاده کنید.
- از غوطه ور کردن پروتز مفصل زانو یا پروتز پا درون آب و خیس کردن عضو مصنوعی خودداری کنید.
سیستم نگهدارنده
پروتز مصنوعی دارای یک سیستم نگهدارنده است که عضو باقیمانده را در بهترین حالت ممکن حفظ میکند. معمولاً سیستم نگهدارنده به صورت یک بند یا کمربند دور زانو یا کمر بسته میشود. در برخی موارد این سیستم نگهدارنده شامل قرار دادن یک پین است تا عضو باقی مانده بدن به طور مناسب درون پروتز قرار بگیرد.
- به هیچ عنوان خودتان به کوتاه کردن یا تنظیم کردن بند سیستم نگهدارنده نپردازید.
- هنگام استفاده از پین و سیستم نگهدارنده کاملاً دقت کنید و اطمینان حاصل نمایید که پین به طور صحیح در جای اصلی خود قرار گرفته است.
- از دستورات متخصص پروتز برای شستشوی بند و کمربند پروتز استفاده کنید.
روکش زیبایی
روکش زیبایی به بخش بیرونی عضو مصنوعی گفته میشود که ساختار پروتز و اجزای داخلی آن را می‌پوشاند و معمولاً از فوم نرم ساخته شده است.
- پس از آن که پروتز مصنوعی در اختیار شما قرار گرفت از باز کردن روکش به منظور مشاهده ساختار داخلی آن خودداری کنید.
- روکش زیبایی به شیوه خاصی در جای خود قرار گرفته و خارج کردن آن باعث از بین رفتن تناسب اجزای داخلی پروتز و بروز مشکلات دیگر خواهد شد. در صورتی که روکش پروتز شما به ترمیم نیاز دارد باید با متخصص پروتز خود مشورت کنید.
- معمولاً پروتز مصنوعی به کمک جوراب یا یک روکش پلاستیکی پوشانده میشود که باید به صورت دوره‌ای عوض شود. شما می‌توانید به راحتی جوراب خود را عوض کنید اما در صورتی که نیاز به راهنمایی داشتید باید با متخصص پروتز تماس بگیرید. معمولاً متخصص پروتز میتواند به راحتی جوراب یا روکش پلاستیکی دیگری را در اختیار شما قرار دهد. شما می‌توانید جوراب خود را به کمک شوینده مناسب و آب ولرم بشویید و تمیز کنید.
- از غوطه ور کردن پروتز و روکش آن درون آب خودداری کنید تا از خیس شدن آن‌ها جلوگیری شود.
شما می‌توانید با پیروی کردن از دستورات پزشک از بروز مشکلات مرتبط با عضو مصنوعی جلوگیری کنید. بهتر است در فواصل زمانی مشخص به متخصص پروتز مراجعه کنید تا به ارزیابی پروتز شما بپردازد و بتواند مشکلات ایجاد شده را به موقع تشخیص داده و برطرف نماید. شما می‌توانید در صورت داشتن هرگونه سوالی با پزشک خود تماس بگیرید و از او راهنمایی بخواهید.
پروتز ثابت
- برخی از انواع پروتز ثابت هستند و فاقد قابلیت حرکتی می‌باشند. استفاده و مراقبت از این نوع پروتز مستلزم پیروی کردن از دستورات خاص پزشک است.
- شما باید برای تمیز کردن پروتز کاملا دقت نمایید و آن را فقط با الکل تمیز نمایید سپس در صورت عدم نیاز به استفاده از آن، در محفظه مخصوص قرار دهید.
- در برخی از انواع خاص پروتز می‌توانید از پمپ هوا برای تمیز کردن آن استفاده کنید. در صورتی که پروتز شما قابلیت شستشو با آب و صابون را دارد باید به دقت آن را تمیز کنید.
پروتزهایی که با نیروی بدن کار می‌کنند
- پروتزهایی که با نیروی بدن کار می‌کنند جز بادوام ترین انواع پروتز هستند اما با این حال آن‌ها نیز به مراقبت صحیح نیاز دارند.
- شما می‌توانید از پمپ هوا برای تمیز کردن این نوع پروتز استفاده کنید.
- معمولا استفاده از آب و صابون نیز برای تمیز کردن پروتز و از بین بردن هرگونه آلودگی توصیه میشود. پس از شستشوی پروتز باید اجازه دهید به طور دقیق خشک شود.
- معمولاً می‌توان بدنه خارجی پروتز را در صورت نیاز به کمک مواد پاک کننده مخصوص تمیز کرد.
مراقبت از پروتز مایوالکتریک
- به شدت از غوطه ور کردن اجزای مختلف پروتز الکتریکی خود در هر گونه مایعی خودداری کنید مگر آنکه متخصص پروتز دستور دیگری به شما داده باشد.
- باید بدانید که عرق کردن میتواند باعث آسیب رساندن به سیستم الکتریکی پروتز شود اما در صورتی که شما سالی دو بار به متخصص پروتز مراجعه نمایید تا پروتز شما را بررسی کند می‌توان از بروز آسیب دیدگی دائمی آن جلوگیری کرد.
- از ورود هرگونه رطوبت در قسمت داخلی یا اطراف باتری پروتز مایوالکتریک جلوگیری کنید.
- در صورت امکان از پمپ هوا استفاده کنید تا هرگونه آلودگی موجود درون پروتز را از بین ببرد.
- می‌توانید به همان صورتی که سوکت را تمیز می‌کنید به پاک کردن الکترودها نیز بپردازید اما دستمالی که برای تمیز کردن آن مورد استفاده قرار می‌گیرد نباید خیلی خیس باشد.
- هنگامی که پروتز مایوالکتریک خود را خاموش می‌کنید باید دسته و پایانه‌های آن در حالت باز قرار داشته باشند. باید باتری‌ها را نیز خارج نموده و شارژ کنید. در صورتی که پروتز شما دارای باطری داخلی است باید از خاموش بودن باتری و جدا کردن آن اطمینان حاصل کنید سپس باتری را در حالت شارژ قرار دهید.
- برخی از انواع پروتز به راحتی لکه می‌گیرند به همین دلیل بهتر است از تماس پروتز با جوهر، کاغذ روزنامه، خردل، روغن، خاک و سایر موارد لکه‌دار خودداری کنید. هر روز به تمیز کردن دستکش خود بپردازید اما از فرو بردن آن درون آب اجتناب نمایید و از الکل یا شوینده‌ای که بر پایه الکل قرار دارد برای رفع آلودگی و از بین بردن باکتری استفاده کنید.
- در صورتی که هر گونه شکستگی یا ترک در پروتز شما ایجاد شده است در استفاده از مایعات یا هر عامل دیگری کاملا احتیاط کنید و به متخصص پروتز خود اطلاع دهید تا به طراحی یک پروتز جدید بپردازد.
- هر روز پروتز خود را به طور دقیق بررسی کنید تا بتوانید هرگونه مشکل ایجاد شده را به موقع تشخیص داده و اقدامات لازم برای ترمیم پروتز را انجام دهید.
