کرامپ یا گرفتگی عضلانی به انقباض دردناک و غیر ارادی عضلات اسکلتی گفته میشود که در اثر عملکرد غیرطبیعی اعصاب ایجاد شده و بعضاً میتواند ناتوان کننده باشد. گرفتگی عضلانی در زمانی که دستگاه عصبی فرد تحت فشار است تشدید میشود. این مشکل میتواند نشانهای از چندین عارضهی زمینهای دیگر باشد.
پزشک شما علائم دیگر را بررسی کرده و وضعیت کنونی شما را در نظر میگیرد. بدین ترتیب عارضهی شما تشخیص داده شده و برنامه درمانی مناسبی برای آن آغاز میشود.
برای دریافت اطلاعات بیشتر و رزو نوبت با شماره ۰۹۱۰۷۸۰۳۱۵۵ تماس بگیرید
آناتومی
عضلات دستههایی از الیاف هستند که منقبض و منبسط شده و حرکات را ایجاد میکنند. زمانی که این عضلات به طور منظم منقبض و منبسط شوند، الیاف آنها طولانیتر شده و میتوانند در زمان ورزش کردن انقباض بیشتری داشته باشند. اگر این عضلات به خوبی شل نشده و منبسط نشوند، ممکن است در معرض خستگی قرار بگیرند و فعالیتهای رفلکسی اعصاب نخاعی را تحت تأثیر قرار دهند. همچنین، زمانی که عضلات خسته میشوند و دریافت اکسیژن آنها کاهش پیدا میکند، مواد زائد در بافت آنها تجمع کرده و باعث اسپاسم یا گرفتگی آنها میشود. در این شرایط، نخاع عضله برای حفظ این انقباضات تحریک میشود.
توصیف
اسپاسم یا گرفتگی عضله که به آن کرامپ نیز گفته میشود یک انقباض غیر ارادی در عضله بوده که به طور ناگهانی ایجاد شده و برطرف نمیشود. با وجود اینکه گرفتگی ممکن است در هر عضلهای ایجاد شود، این اتفاق بیشتر در گروه عضلات زیر بروز میکند:
- پشت ساق پا
- پشت ران
- جلوی ران
- کف دست و پا و بازوها
- شکم و قفسه سینه
چه چیزی باعث گرفتگی عضله میشود؟
باور بر این است که گرفتگی عضلات از اعصاب محیطی (اعصاب خارج از نخاع) منشأ میگیرد ولی علت دقیق آن همچنان ناشناخته است. این گرفتگیهای دردناک میتوانند ناشی از عملکرد غیرطبیعی سلولهای مغزی کنترل کننده حرکات (اعصاب حرکتی) باشند.
در برخی از موارد علت ایجاد گرفتگی عضله مشخص است. برای مثال میتوان به ورزشکاران استقامتی، افراد بالای ۶۵ سال، افراد دارای بیماریهای خاص و یا افرادی که داروهای خاصی مصرف میکنند اشاره کرد. با این وجود موارد متعددی وجود دارند که در آنها علت مشخصی برای گرفتگی عضله وجود ندارد. به منظور بهبود تشخیص و مدیریت گرفتگی عضلات، مطالعات بیشتری لازم خواهند بود.
انواع گرفتگی عضله
گرفتگی عضلات را میتوان به دستههای زیر تقسیم کرد:
- پارافیزیولوژیک
- ایدیوپاتیک (بدون علت)
- علامتی
گرفتگیهای پارافیزیولوژیک عضلات
گرفتگیهای پارافیزیولوژیک به طور شایع دیده میشوند ولی ناشی از عارضهی خاصی نیستند. این گرفتگیها در موارد زیر ایجاد میشوند:
- بارداری: تا ۳۰ درصد از خانمهای باردار گرفتگی عضلات پا را در طی دوران بارداری تجربه میکنند. این گرفتگیها بیشتر در سه ماههی آخر بارداری دیده میشوند.
- ورزش: علت بروز گرفتگیهای عضلانی در اثر ورزش کردن تا حد زیادی ناشناخته است. باور بر این است که این گرفتگیها تا حد زیادی به فشارهای فیزیولوژیک مثل کم آبی و کشیدگی عضلات پس از ورزش کردن مربوط هستند.
گرفتگیهای ایدیوپاتیک عضلات
اکثر افراد در طی زندگی خود گرفتگیهای ایدیوپاتیک عضلات را تجربه میکنند. این گرفتگیها معمولاً در طول شب و در عضلات پا و کف پا بروز کرده و میتوانند در اثر کوچکترین انقباضی در عضلات اسکلتی آغاز شوند.
گرفتگیهای ایدیوپاتیک در گروههای زیر طبقهبندی میشوند:
- گرفتگیهای شبانه: گرفتگیهایی که به هنگام شب و موقع خواب ایجاد میشوند.
- بیماری کرامپ اتوزوم غالب: یک بیماری وراثتی که باعث گرفتگیهای مکرر عضلات میشود.
- سندرمهای فعالیت مداوم الیاف عضلانی: مثل سندرم آیزاک، سندرم استیف من و سندرم کرامپ فاسیکولاسیون (پرش غیر قابل کنترل عضلات در زیر پوست).
- سندرم ساتویوشی: سندرمی که باعث گرفتگیهای پیشروندهی عضلات شده و موجب اسهال و آلوپسی میشود.
- میوکیمیا: لرزش ناگهانی عضله.
- سندرم میوکیمیا هایپرهیدروز: میوکیمیا همراه با تعریق شدید.
- مقاومت به انسولین وراثتی به همراه آکانتوسیتوز (گلبولهای قرمز تیغ دار) و هایپرتروفی آکرال: یک سندرم نادر که در اثر آن کف دست و پاها بزرگ شده، پوست حالت مخملی پیدا کرده و گرفتگیهای عضلانی ایجاد میشود.
- گرفتگیهای ناشی از سرطان
- آتروفی طبیعی عضلات (تحلیل عضلانی): که در افراد بالای ۶۵ سال بروز پیدا میکند آنها را در خطر بروز گرفتگیهای عضلانی قرار میدهد.
گرفتگیهای عضلانی علامتی
اکثر گرفتگیهای عضلانی در این دسته قرار گرفته و مربوط به بیماریهای مختلفی در چند دستگاه بدن میباشند.
- دستگاه عصبی مرکزی و محیطی:
- بیماری نورونهای حرکتی مثل اسکلروز طرفی آمیوتروفیک (ALS)
- بیماری پارکینسون
- بیماری مالتیپل اسکلروز (MS)
- کزاز
- رادیکولوپاتی
- نوروپاتیهای محیطی
- دستگاه عضلانی
- برخی از میوپاتیها (بیماریهایی که عضلات اسکلتی را درگیر میکنند)
- میوتونی (گرفتگی یا سفتی موقت عضله)
- دستگاه قلبی عروقی
- بیماریهای عروقی (وریدی)
- بیماری شریانهای محیطی (آرتریواسکلروز)
- فشار خون بالا
- بیماریهای متابولیک و دستگاه درون ریز
- هایپوتیروئیدیسم (کم کاری غده تیروئید) و هایپرتیروئیدیسم (پر کاری غده تیروئید)
- هایپرپاراتیروئیدیسم (بیماری غده پاراتیروئید)
- کمبود کورتیکوتروپین (یک هورمون که توسط غده هیپوفیز ترشح میشود)
عارضههای مرتبط
گرفتگی عضلانی میتواند با عارضههای زیر نیز مرتبط باشد:
- سیروز و دیگر اختلالات کبد
- سندرم بارتر (نقص در لوپ هنله در کلیهها)
- سندرم گیتلمن (نوعی نقص مادرزادی در توبول پیچ خورده دور در کلیه)
- سندرم کان (بیماری غده آدرنال)
- بیماری آدیسون (بیماری غده آدرنال)
- اورمی (عارضهای که با نارسایی کلیه همراه است) و دیالیز
- گرفتگیهای ناشی از گرما (گرفتگی در اثر کمبود آب و الکترولیت در بدن)
- دلایل مربوط به مسمومیت و داروها:
- دارو
- آفت کشها
- نیش عنکبوت بیوه سیاه
- هایپرترمی بدخیم (یک واکنش خطرناک نسبت به داروهای مسکن)
- نارسایی کلیه
- تغذیه وریدی در منزل
در طی گرفتگی عضله چه اتفاقی رخ میدهد؟
شدت گرفتگی عضله در هر بار بروز این مشکل متفاوت خواهد بود. ممکن است این گرفتگی خفیف بوده و یا درد غیر قابل تحملی داشته باشد. ممکن است گرفتگیها قبل از برطرف شدن چندین بار تکرار شوند. در برخی از موارد میتوان گرفتگی را به صورت لرزش و پرش عضله در زیر پوست مشاهده کرد. همچنین ممکن است عضله به هنگام لمس کردن سفت باشد. گرفتگیها از نظر مدت زمان نیز تفاوت زیادی داشته و ممکن است بین چند ثانیه تا ۱۵ دقیقه و حتی بیشتر طول بکشند.
تشخیص گرفتگی عضله
پزشک پس از گرفتن کامل سوابق بیماری و معاینهی فیزیکی میتواند گرفتگی عضله را از دیگر انواع اسپاسم تشخیص دهد. همچنین ممکن است سؤالات متعددی در مورد چگونگی گرفتگی عضله از شما پرسیده شوند تا علت اصلی بروز مشکل تشخیص داده شود. ازجمله اطلاعات مهم در مورد گرفتگیهای عضلانی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- آیا گرفتگیها بعد از ورزش ملایم و کوتاه مدت ایجاد میشوند؟ در این صورت آیا پس از هر بار ورزش کردن دچار گرفتگی میشوید؟
- آیا گرفتگی در زمان استراحت ایجاد میشود؟
- آیا گرفتگی با علائم دیگری مثل درد، بیحسی، کاهش حس و ضعف عضلانی همراه است؟
- آیا راهی برای رفع گرفتگی وجود دارد؟ برای مثال آیا کشیدن عضله با دست، گرفتگی آن را برطرف میکند؟
- آیا سابقه فامیلی گرفتگی عضلانی دارید؟
درمان گرفتگی عضله
بخش عمدهی گرفتگیهای عضلانی به صورت خود به خودی و پس از چند دقیقه از بین میروند. زمانی که دچار گرفتگی عضله میشوید انجام فعالیتی که این مشکل را ایجاد کرده است را متوقف کنید. تمرینات کششی و ماساژ دادن عضله میتوانند برای رفع مشکل مؤثر باشند. برای رفع گرفتگی عضله میتوانید از کمپرس گرم استفاده کنید. کمپرس سرد و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) نیز میتوانند در تسکین درد به شما کمک کنند. در صورت شدید بودن گرفتگی و یا متعدد بودن آنها به پزشک خود مراجعه کنید.
داروهای درمان گرفتگی عضلانی
داروهای مسکن، شل کنندههای عضلانی و داروهای ضد تشنج میتوانند برای رفع گرفتگی عضلانی به کار گرفته شوند. بهترین راهکار مداخله در سبک زندگی مثل مصرف آب بیشتر، تمرینات کششی و استفاده از سرما و گرما برای رفع گرفتگی عضلانی است ولی در صورت کارامد نبودن این روشها میتوان از دارو نیز استفاده کرد.
فیزیوتراپی
بهتر است فیزیوتراپی توسط متخصص فیزیوتراپی اعصاب صورت گیرد و پس از آن نیز برای اطمینان از بهبودی کامل، ویزیت پزشک انجام شود. فیزیوتراپیست از روشهای درمانی جامعی برای مدیریت گرفتگیها و افزایش استقلال بیمار برای انجام کارها استفاده خواهد کرد. فیزیوتراپی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
۱٫ تمرینات کششی و ماساژ ملایم عضلهی آسیب دیده، که میتواند درد و گرفتگی را برطرف کرده و طول عضله را افزایش دهد.
۲٫ شناسایی عوامل تشدید کننده یا بهبود دهندهی گرفتگی.
۳٫ تمرین برخی از حرکات مثل بلند شدن و راه رفتن به منظور پیشگیری از گرفتگی در حین انجام این کارها.
۴٫ انجام تمرینات به منظور بهبود الگوهای حرکتی طبیعی.
۵٫ استفاده از یخ به منظور کاهش تعداد دفعات گرفتگی و تسکین درد.
۶٫ استفاده از وسایل طبی و اسپلینت به منظور نگه داشتن مفاصل در موقعیت ایدهآل و پیشگیری از کوتاه شدن بافتهای نرم.
۷٫ آب درمانی برای نرم کردن مفاصل و شل کردن عضلات.
۸٫ مشاوره در مورد استفاده از بوتاکس.
فیزیوتراپیست شما یک برنامه درمانی منحصر به فرد را بر اساس نیازها و سبک زندگی شما طراحی میکند تا بتوانید به بهترین شکل ممکن این عارضه را مدیریت کرده و از تواناییهای خود استفاده کنید.
چگونه میتوان از گرفتگی عضلانی پیشگیری کرد؟
راههای پیشگیری از گرفتگی عضلانی شامل موارد زیر میشود:
۱٫ مصرف مقدار زیادی آب و مایعات دیگر تا حدی که ادرار شما زرد روشن شود یا به رنگ آب شفاف تبدیل شود.
۲٫ اجتناب یا محدود کردن مصرف نوشیدنیهای الکلی و دارای کافئین.
۳٫ مصرف غذاهای سالم حاوی کلسیم، پتاسیم و منیزیم، به ویژه در صورت بارداری.
۴٫ دوچرخه سواری یا استفاده از دوچرخه ثابت برای تقویت عضلات.
۵٫ انجام تمرینات کششی روزانه، به خصوص قبل و بعد از ورزش و قبل از خواب.
۶٫ افزایش میزان ورزش به تدریج و اجتناب از انجام فعالیتهای ورزشی با شدت زیاد.
۷٫ مصرف مکملهای روزانه مولتی ویتامین.
۸٫ در صورت مصرف داروهای مرتبط با گرفتگی عضله، مشاوره با پزشک برای تجویز داروی جایگزین.
اقدامات لازم در صورت بروز مکرر گرفتگی عضلانی
در صورتی که گرفتگی عضلات شما شدید بوده و یا به طور مکرر ایجاد میشود با پزشک خود مشورت کنید. این مشکل میتواند نشانهای از عارضههای دیگر مثل سندرم پای بی قرار باشد.
در صورت بروز مکرر گرفتگیها، شدید بودن آنها و اختلال در خواب، پزشک میتواند داروهایی را به منظور شل کردن عضلات برای شما تجویز کند.
برای دریافت اطلاعات بیشتر و رزو نوبت با شماره ۰۹۱۰۷۸۰۳۱۵۵ تماس بگیرید
