با اینکه اکثر جراحی‌های تعویض مفصل زانو منجر به تسکین درد می‌شوند، اما باز هم افرادی هستند که تسکین پیدا نمی‌کنند و حتی گاهی اوقات درد می‌تواند از آنچه قبل از جراحی بود بدتر شود.
درست است که این شرایط غیرمعمول است، اما می‌تواند بسیار ناامید کننده باشد. در این صورت، مهم است که صبور باشید و بدون ارزیابی دقیق و گسترد متخصص قضاوت نکنید. این اتفاق ممکن است شما را در معرض هزینه‌های غیرضروری و همچنین ناامیدی قرار دهد و شرایطی را برای شما ایجاد کند که از قبل از جراحی بدتر است.
متخصصین مرکز جامع توانبخشی امید تلاش می‌کنند با کمک روش‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی و ورزش، نیاز به عمل تعویض مفصل زانو در بیماران کم شود. در صورتی که جراحی ضروری باشد با کمک انواع روش‌های فیزیوتراپی تلاش می‌شود که بیمار سریع‌تر بهبود یابد و درد کمتری بعد عمل تجربه کند.
عمل تعویض مفصل زانو
جایگزینی مفصل زانو از جمله روش‌های جراحی ارتوپدی رایج و بسیار موفق است. تعویض مفصل زانو زمانی انجام می‌شود که مفصل زانو فرسوده شده باشد. این فرسودگی در بیشتر اوقات در اثر آرتروز یا ساییدگی ایجاد می‌شود.
وقتی جراحی تعویض مفصل زانو انجام می‌شود، غضروف فرسوده برداشته می‌شود و انتهای استخوان شکل می‌گیرد. در انتهای استخوان یک ایمپلنت فلزی کاشته می‌شود و یک فاصله دهنده پلاستیکی بین این ایمپلنت‌ها قرار می‌گیرد. این عمل جراحی ترمیمی به حرکت صاف و بدون درد مفصل کمک می‌کند.
هنگامی که تعویض مفصل زانو انجام می‌شود و توانبخشی به پایان می‌رسد، بیش از ۹۰٪ بیماران نتیجه خود را خوب یا عالی ارزیابی می‌کنند. با این حال، درد همه بیماران پس از عمل تسکین پیدا نمی‌کند. حدود ۱۰٪ از بیماران رضایت کمتری از عمل خواهند داشت.
برخی از دلایل نارضایتی واضح است. از جمله دلایل این نارضایتی‌ها شامل عفونت بعد از عمل یا شکستگی استخوان در اطراف کاشت ایمپلنت است. با این حال شایع‌ترین دلیل نارضایتی از عمل تعویض مفصل زانو، درد مداوم در اطراف مفصل تازه تعویض شده‌است.
علل
مهم‌ترین مرحله در یافتن راه‌حلی برای ناراحتی مداوم این است که ابتدا علت درد مشخص شود. بدون دانستن علت درد، یافتن یک درمان مناسب بسیار دشوار است. شایع‌ترین دلایل درد پس از تعویض مفصل زانو عبارتند از :
- شل شدن ایمپلنت: این مورد اغلب سال‌ها یا دهه‌ها پس از تعویض زانو ایجاد می‌شود. با این حال یک دلیل نادر برای درد مداوم بعد از جراحی تعویض مفصل زانو است.
- عفونت: عفونت یک مشکل جدی و نگران کننده است. هرگونه افزایش درد پس از تعویض مفصل زانو باید از نظر عفونت بررسی شود. در اغلب موارد علائم عفونت مشخص است. اما عفونت‌های کم ممکن است دلیل ناراحتی مداوم باشند که به راحتی قابل تشخیص نیستند.
- مشکلات پاتلوفمورال (کاسه زانو): مشکلات کاسه زانو یکی از دلایل عمده درد تعویض مفصل زانو است. نیروهای قابل توجهی حتی در فعالیت‌های عادی مانند بلند شدن از روی صندلی یا پایین آمدن از پله‌ها به کاسه زانو وارد می‌شود. دست یافتن به عملکرد خوب کاسه زانو با یک عمل تعویض مفصل زانو، حتی برای یک جراح ماهر از نظر فنی می‌تواند چالش برانگیز باشد.
- مشکلات ترازبندی: بسیاری از بیماران بر روی مارک یا نوع ایمپلنت جایگزین زانو تمرکز دارند. اما اکثر جراحان به شما می‌گویند اهمیت برند ایمپلنت بسیار کمتر از کاشت آن است. ایمپلنت نامناسب ممکن است بدون توجه به برند عملکرد خوبی نداشته باشد. جراحان در حال بررسی این هستند که آیا استفاده از کامپیوتر به بهبود ترازبندی ایمپلنت کمک می‌کند یا خیر.
سایر مواردی که می‌تواند باعث درد مداوم شود شامل بورسیت، سندرم درد منطقه‌ای پیچیده و عصب فشرده شده است.
تشخیص
جراح چندین مرحله برای ارزیابی درد شما انجام می‌دهد. مرحله اول شامل صحبت با شما و بحث درباره درد شما است. درد می‌تواند کیفیت‌های مختلفی داشته باشد و نوع دردی که توصیف می‌شود می‌تواند به پزشک شما کمک کند تا تشخیص دقیقی داشته باشد.
با اینکه درد در حال افزایش (که به آن درد آغازین نیز گفته می‌شود) معمولاً ظرف چند ماه برطرف می‌شود، اما انواع دیگر درد ممکن است مشکلات جدی‌تری را نشان دهند. در بعضی موارد، محل و زمان درد می‌تواند به پزشک کمک کند تا علت اصلی را مشخص کند.
علائم معمول تشخیصی
این علائم می‌تواند به پزشک شما در تشخیص کمک کند:
- درد مداوم در هنگام راه رفتن می‌تواند نشانه شل شدن ایمپلنت باشد.
- درد هنگام حرکت در پله‌ها نشان دهنده مشکل در ناحیه زانو است.
- ظاهر شدن ناگهانی درد، شکستگی یا آسیب دیدگی را نشان می‌دهد.
- درد همراه با تورم، قرمزی و تب نشانه‌های قوی عفونت است.
- تغییر شکل در ناحیه زانو، نشانه‌ای از یک مشکل کشکک زانو است.
سپس جراح زانوی شما را معاینه می‌کند. معاینه فیزیکی می‌تواند به شناسایی مشکلات عفونت، سفتی و تراز کمک کند. اطمینان از سالم بودن مفصل تعویض شده زانو مهم است. دقیقاً مانند ترازبندی مناسب در اتومبیل، مهم است که ایمپلنت مفصل زانو نیز به درستی تراز شده و متعادل باشد.
تصویربرداری
اشعه ایکس و سایر آزمایشات می‌توانند تراز و شل شدن را ارزیابی کنند. شل شدن بسیار کم ممکن است در اشعه ایکس دیده نشود و اسکن استخوان یا تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) انجام شود. علاوه بر این، مطالعات تصویربرداری ویژه‌ای وجود دارد که می‌تواند به طور خاص برای ارزیابی مشکلات مربوط به تعویض مفصل زانو انجام شود.
اشعه ایکس با روش فلوروسکوپی (در زمان واقعی) انجام می‌شود و رادیوگرافی برای ارزیابی رباط‌ها نیز گاهی انجام می‌شود. MRI برای آسیب‌های بافت نرم مناسب‌تر است و در صورت وجود عفونت یا التهاب مربوط به بورسیت یا التهاب مفصل می‌تواند بسیار مفید باشد.
تست‌های آزمایشگاهی
مطالعات آزمایشگاهی که بعضاً انجام می‌شود شامل نشانگرهای التهاب مانند میزان رسوب گلبول‌های قرمز (ESR) و آزمایشات پروتئین واکنش پذیر (CRP) C است. افزایش این نشانگرهای التهاب می‌تواند عفونت یا سایر بیماری‌های التهابی پزشکی را نشان دهد.
یکی از روش‌های متداول برای تشخیص علت درد بعد از تعویض مفصل زانو، آرتروسنتز (آسپیراسیون مفصل) است. این روش شامل فرو بردن یک سوزن به مفصل زانو برای بدست آوردن مقداری مایعات از اطراف ایمپلنت است.
مایعی که مایع سینوویال نامیده می‌شود، می‌تواند در آزمایشگاه تجزیه و تحلیل شود تا علائم عفونت یا تبلور غیر طبیعی در اطراف مفصل زانو بررسی شود. آزمایشاتی که معمولاً روی مایع مفصلی انجام می‌شود شامل شمارش گلبول‌های سفید خون (WBC)، رنگ آمیزی گرم باکتری و کشت باکتری است.
نقش شما در ایجاد یک برنامه کنترل درد
بعد از جراحی درد خواهید داشت. شما و تیم مراقبت‌های بهداشتی خود، با همکاری هم، یک برنامه کنترل درد تنظیم می‌کنید که برای شما مناسب باشد.
بعلاوه، شما و تیم مراقبت‌های بهداشتی شما “هدف کنترل درد” و میزان درد قابل قبولی که می‌توانید تحمل کنید را تعیین خواهید کرد. تیم مراقبت‌های بهداشتی به شما کمک می‌کنند تا درد خود را متعادل کنید تا بتوانید فیزیوتراپی و فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهید.
استفاده از مقیاس عددی (۰ تا ۱۰) برای ارزیابی درد به اعضای تیم مراقبت‌های بهداشتی کمک می‌کند تا بدانند که درد شما تا چه حد شدید است و به آن‌ها کمک می‌کند تا در مورد نحوه درمان آن تصمیم بگیرند.
تمام اطلاعات زیر به تیم مراقبت‌های بهداشتی شما کمک می‌کنند تا دارو و روش درمانی مناسب را برای درد شما تجویز کرده و از بروز مشکلات (عوارض) جلوگیری کند. به یکی از اعضای تیم مراقبت‌های بهداشتی خود درباره موارد زیر صحبت کنید:
- اگر به داروهای ضد درد حساسیت یا واکنش دارید.
- چه روش‌هایی برای کنترل درد در گذشته موثر بوده یا کارایی خوبی نداشته است.
- جایی که احساس درد می‌کنید و میزان دردی که دارید (از کلمات برای توصیف احساس درد استفاده کنید).
- چه چیزی درد شما را بهتر یا بدتر می‌کند.
- درد شما شروع به بدتر شدن می‌کند یا درد جدیدی دارید.
- چه ویتامین‌ها، محصولات گیاهی و طبیعی مصرف می‌کنید.
درمان درد بعد از جراحی تعویض مفصل زانو
پزشکی
اگر درد کوتاه مدت یا ناگهانی ناشی از جراحی، جراحت یا بیماری دارید، داروی ضد درد ممکن است به شما کمک کند تا درد کمتری داشته باشید. داروی ضد درد اوپیوئیدی یکی از استراتژی‌هایی است که شما می‌توانید برای داشتن درد کمتر و بهبودی سریع‌تر از آن استفاده کنید.
هدف از مصرف داروهای مخدر، کاهش درد بیشتر در هنگام بهبودی است. مهم است که به محض امکان به سراغ داروهای ضد درد غیر مخدر بروید.
رایحه درمانی
رایحه درمانی از روغن‌های اساسی برای تشویق توانایی طبیعی بدن برای آرامش و بهبود استفاده مي‌شود. مطالعات نشان داده است که استفاده از رایحه درمانی به کاهش درد، اضطراب، ناراحتی معده (حالت تهوع) و عدم توانایی خواب (بی‌خوابی) کمک می‌کند.
فعالیت
نشستن یا دراز کشیدن زیاد در یک وضعیت می‌تواند باعث درد، گرفتگی عضلات یا خستگی شود. پیاده‌روی می‌تواند به کاهش ناراحتی معده کمک کند. با فعال بودن، زمان بهبودی خود را کوتاه می‌کنید و خطر ابتلا به ذات الریه، لخته شدن خون و یبوست را کاهش می‌دهید.
مالش پشت یا ماساژ دادن
ماساژ به کاهش درد، اضطراب، تنش عضلانی و استرس کمک می‌کند.
ماساژ ملایم
افلوراژ نوعی ماساژ ملایم است که با فشار کم یا بدون فشار است. از ضربه‌های آرام روی پوست شما برای شل شدن عضلات استفاده کرده و به جریان خون شما کمک می‌کند. اگر ماساژهای متداول را دوست ندارید یا نمی‌توانید انجام دهید، این نوع ماساژ برای شما گزینه مناسبی خواهد بود.
دوش
ایستادن زیر دوش آب گرم می‌تواند باعث کاهش درد، تسکین درد عضلات و آرامش شما شود.
تنفس و آرامش
پرستار شما می‌تواند برخی از تمرینات تنفسی آسان را به شما آموزش دهد تا بتوانید بوسیله آن درد خود را کاهش دهید. این امر به کاهش ضربان قلب و فشار خون و افزایش جریان خون در عضلات کمک می‌کند. تاثیر تکنیک‌های آرامش برای بهبود خلق و خو و کاهش احساس استرس ثابت شده است.
تغییرات در محیط شما
موارد ساده مانند کاهش نور چراغ‌ها، پایین آوردن پرده‌ها، خاموش کردن تلویزیون، بستن درب یا تنظیم درجه حرارت در اتاق می‌تواند به شما در استراحت و آرامش کمک کند. این تغييرات در صورت داشتن سردرد یا میگرن نیز می‌توانند به شما کمک کنند.
بسته یخ یا سرد
سرما با بی‌حس شدن انتهای عصب باعث کاهش ناراحتی و تورم (التهاب) می‌شود. این روش برای کمک به کاهش درد پس از جراحی بسیار عالی است. همچنین می‌تواند برای کمردرد، آرتروز و سردرد استفاده شود. از یخ یا بسته‌های سرد به مدت ۲۰ دقیقه به طور مداوم استفاده کنید.
برای جلوگیری از آسیب پوستی، با پرستار خود در مورد اینکه چند بار می‌توانید از یخ استفاده کنید صحبت کنید.
تغییر موقعیت در رختخواب
ممکن است نتوانید از رختخواب بلند شوید. تغییر وضعیت بدن در تختخواب هر ۲ ساعت یک بار می‌تواند درد و ناراحتی را کاهش دهد. اطمینان از هم ترازی باسن، کمر و سر می‌تواند یک روش عالی برای جلوگیری از کشیدگی عضلات، درد مفاصل یا کمر باشد.
یکی از اعضای تیم مراقبت‌های بهداشتی به شما در تغییر موقعیت کمک خواهد کرد.
استراحت
فعالیت و حرکت برای بهبودی شما مهم است. اما شما ممکن است فعالیتی بیش از حد تحمل بدن خود انجام دهید. اجازه دادن به بدن برای استراحت نیز در هنگام بهبودی پس از جراحی مهم است.
فعالیت‌ها و حرکات خود را با استراحت تنظیم کنید. با بهبودی بیشتر، به آرامی میزان فعالیت‌های خود را نیز بیشتر کنید.
فیزیوتراپی
ممکن است درمانگر فیزیکی شما از یک واحد تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) برای تحریک جریان خون و کاهش درد در زانو شما و ناحیه اطراف آن استفاده کند. این دستگاه‌ها جریان الکتریکی را به پوست می‌رسانند که هدف آن‌ها کاهش درد عصب است.
با این حال، استفاده از واحدهای TENS در افراد مبتلا به آرتروز زانو توصیه نمی‌شود. (توجه داشته باشید که اگر پس از تعویض کامل مفصل زانو، زانوی شما متورم شده است نشانگر آن است که شما دیگر آرتروز زانو ندارید).
طبق یک مطالعه، TENS برای همه موثر نیست. افرادی که سطح بالایی از اضطراب یا درد بسیار شدید دارند کمتر از TENS بهره‌مند می‌شوند. فیزیوتراپیست شما همچنین ممکن است ماساژ درمانی را به شما توصیه کند یا به شما نشان دهد که چگونه ماهیچه‌ها و بافت اطراف زانو را تحریک کنید.
تمرینات خود را دنبال کنید
فیزیوتراپیست شما تمریناتی را برای تقویت عضلات، افزایش دامنه حرکتی و افزایش جریان خون در اطراف زانو توصیه می‌کند. این تمرينات باعث بهبودی می‌شود و به تخلیه مایعات اطراف بافت دردناک کمک می‌کند.
در حالی که ورزش می‌تواند به کاهش درد بعد از عمل کمک کند، مهم است که از برخی اقدامات یا موقعیت‌هایی که می‌توانند به شما صدمه وارد کنند جلوگیری کنید. ممکن است فیزیوتراپیست ها به بیماران توصیه کنند که پس از جراحی از چمباتمه زدن، پریدن، پیچ خوردن یا زانو زدن جلوگیری کنند.
