خارج شدن سر استخوان از حفره مفصلی مچ پا را دررفتگی می‌گویند. هنگامی که این اتفاق در مفصل مچ پای شما رخ می‌دهد، دررفتگی مچ پا نامیده میشود و آسیب شدیدی است. دررفتگی مچ پا ممکن است در افراد در هر سنی رخ دهد. در رفتگی مچ پا اصولا بیشتر از اینکه با عارضه پیچ خوردگی رخ دهد، با شکستگی رخ می‌دهد. بسته به نوع دررفتگی و هرگونه آسیب دیگر، درمان شما ممکن است متفاوت باشد.
دررفتگی مچ پا چیست؟
در رفتگی مچ پا به دلیل جراحت و یا پارگی بافت نرم، در اثر اعمال نیروی ناگهانی به مچ پا ایجاد میشود که باعث میشود مچ پا به سمت خارج دامنه‌ی طبیعی حرکتی خم شود. وقتی چنین اتفاقی می‌افتد، استخوان‌ها از محل طبیعی خود خارج می‌شوند و درنتیجه ایجاد دررفتگی می‌کنند. بسته به جهت حرکت استخوان‌ها، ممکن است استخوان‌ها، رباط‌ها، تاندون‌ها یا غضروف‌های اطراف آسیب ببینند. دررفتگی مچ پا اغلب با شکستگی همراه است. دو مجموعه اصلی رباط‌ها تالوس را به استخوان درشت نی و استخوان ساق پا متصل می‌کنند. رباط دلتوئید استخوان درشت نی را به تالوس در داخل مچ پای شما متصل می‌کند. در قسمت خارجی مچ پا، رباط‌های تالوفیبولار، فیبولا را به تالوس متصل می‌کنند. یک نیروی قوی می‌تواند رباط‌های مچ پا را پاره کند. این می تواند تالوس را جابه جا کند یا آن را در موقعیتی قرار دهد که بین و زیر استخوان درشت نی و استخوان ساق پا قرار نگیرد. دررفتگی مچ پا یک وضعیت اورژانسی پزشکی است که می‌تواند تمام ساختارهای مچ پا آسیب برساند. خونرسانی یا اتصالات عصبی به مچ پای شما نیز ممکن است آسیب ببیند و پوست و بافت نرم اطراف مچ پای شما در اثر شکستگی استخوان پاره یا بریده شود. بنابراین، اگر مشکوک به دررفتگی مچ پا هستید، باید در اسرع وقت به اورژانس بیمارستان بروید.
علت دررفتگی مچ پا
معمولاً برای جابجایی مچ پا به یک نیروی قوی یا خشونت آمیز مانند نیروی حاصله از تصادف رانندگی یا سایر ضربه‌های با سرعت زیاد نیاز است. ضربه مستقیم در حین ورزش یا سایر فعالیت‌های بدنی از علل غیرمعمول دررفتگی‌ها است، اما اتفاق می‌افتد. هاکی و فوتبال برخی از ورزشهایی هستند که در آنها ورزشکاران اغلب دچار دررفتگی مچ پا می‌شوند. آسیب‌های پیچشی مهم یا زمین خوردن‌های شدید، که بارگذاری محوری نامیده می‌شوند، شایع‌ترین علل دررفتگی مچ پا در ورزش‌ها هستند.
دررفتگی مچ پا معمولاً به دلیل تغییر غیرمنتظره‌ای در نحوه برخورد پای شما با زمین ایجاد میشود. وقتی روی پای کسی دیگر یا روی زمین ناهموار پا بگذارید، ممکن است پا کج شود. قبل از اینکه فرصتی برای واکنش داشته باشید، ممکن است مچ پایتان به شدت از موقعیت خود خارج شود. در یک لحظه، کل وزن بدن و نیروی حرکت شما می‌تواند باعث شود پای شما به بیرون بچرخد. زمانی که این اتفاق می‌افتد، ساق پا به داخل می‌چرخد. این نیروهای چرخشی مخالف ممکن است باعث شکستگی یا پارگی استخوان‌ها و رباط‌ها شوند. نیروهای شدید باعث شکستن یا دررفتگی مچ پا می‌شوند.
ضعف عضلانی یکی دیگر از علل دررفتگی مچ پا است. ورزشکارانی که قدرت عضله پرونئال مناسبی ندارند ممکن است هنگام انجام حرکات پیچ و تابی غیرمنتظره نتوانند پاهای خود را در موقعیت مناسب نگه دارند. هیچ مدرکی مبتنی بر اینکه داشتن تجربه پیچ خوردگی مچ پا، شما را بیشتر در معرض در رفتگی مچ پا قرار می‌دهد، وجود ندارد.
علائم دررفتگی مچ پا چیست؟
همراه با آسیب مچ پا ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
- درد آنی و شدید
- تورم و کبودی
- درد هنگام لمس
- ناتوانی در قرار دادن وزن روی پا
- مشکل در حرکت مچ پا
- ظاهری معیوب در مچ پا
- استخوانی که روی پوست فشار وارد می‌کند
دررفتگی مچ پا ممکن است چه عوارضی داشته باشد؟
در رفتگی مچ پا ممکن است عوارضی به همراه داشته باشد، از جمله:
- سفتی در مفصل (فیزیوتراپی ممکن است به حل این مشکل کمک کند)
- آرتریت مچ پا باعث ایجاد درد مزمن مچ پا میشود.
- عفونت، که ممکن است نیاز به درمان با آنتی بیوتیک یا جراحی تکمیلی داشته باشد.
- یک استخوان شکسته که به درستی درمان نمی‌شود، که ممکن است نیاز به عمل جراحی تکمیلی داشته باشد.
- درد ناشی از صفحات و پیچ‌های مورد استفاده در جراحی (ممکن است بعداً برداشته شود)
- مشکلات بهبود زخم
- آسیب عروق خونی یا عصبی ناشی از دررفتگی یا شکستگی
- لخته خون
خطر عوارض ممکن است با توجه به سلامت عمومی و شدت آسیب فرد متفاوت باشد. تمام دستورالعمل‌های پزشک خود را با دقت دنبال کنید، که به کاهش خطر عوارض کمک می‌کند.
کمک‌های اولیه
دررفتگی مچ پا نیاز به درمان فوری دارد. به محض در رفتگی مچ پا، فرد باید با آمبولانس به اورژانس انتقال داده شود. اگر خودتان یا شخص دیگری دچار در رفتگی مچ پا شده‌اید، نکات زیر را در نظر بگیرید تا بدانید باید چه کاری انجام دهید:
- فوراً با آمبولانس تماس بگیرید.
- سعی کنید به هیچ عنوان مچ پای آسیب دیده یا فرد مصدوم را حرکت ندهید مگر اینکه فردی در آنجا حضور داشته باشد که بداند چگونه باید مچ پا را به درستی بی‌حرکت کند.
- دررفتگی‌ها ممکن است باعث ایجاد زخم‌های باز شوند که باید با پانسمان استریل مانند گاز پوشانده شوند تا از عفونت جلوگیری شود. پزشکان توصیه می‌کنند در صورت عدم وجود پانسمان استریل، یک زخم باز را با یک پتو یا حوله تمیز بپوشانید.
- در صورت امکان از دادن خوراکی و نوشیدنی به افراد آسیب دیده خودداری کنید، زیرا ممکن است هرچه سریع‌تر تحت بیهوشی قرار گیرند. در صورت لزوم امدادگران می‌توانند مایعات را به صورت داخل وریدی تجویز کنند.
تشخیص
زمانی که آمبولانس شما را به بیمارستان رساند، روی تخت چرخدار قرار می‌گیرید. معمولاً شما را به اتاقی می‌برند که در آن فردی از کادر مراقبت‌های بهداشتی، چه پرستار و چه پزشک، باید دررفتگی را تشخیص داده و بلافاصله شما را به متخصص ارجاع دهد. اکثرا متخصص اورژانس درمانی برای در رفتگی مچ پا ارائه نمی‌دهد.
در عوض، پزشک اورژانس ممکن است اشعه ایکس را برای بررسی شکستگی یا تکه‌های استخوان تجویز کند، و احتمالاً از مچ پای شما با اشعه ایکس عکسبرداری میشود، و پزشک اورژانس با جراح ارتوپدی برای ارزیابی مچ پای شما تماس می‌گیرد. اصولا زمانی که افراد برای تشخیص به مکان مناسب فرستاده شدند، مسکن‌های مخدر تجویز میشود.
معاینه فیزیکی
به طور کلی، پزشک یک معاینه فیزیکی کامل انجام می‌دهد، و بهترین روش برای جا انداختن مفصل را انتخاب می‌کند. به منظور تست استحکام رباط‌ها و تاندون‌های مچ پا، پزشک شما مفصل را لمس کرده یا به آرامی فشار می‌دهد تا ببیند آیا پای شما به راحتی در هر جهتی حرکت می‌کند یا خیر. سپس مچ پا به محض تشخیص، سر جای خود قرار می‌گیرد. انجام این عمل، که ریداکشن نامیده میشود، قبل از تورم ضروری و مهم است.
درمان دررفتگی مچ پا
استراحت، یخ، فشرده‌سازی، بالا بردن
بیمارانی که دچار دررفتگی مچ پا هستند معمولاً باید از رژیم (استراحت، یخ، فشرده‌سازی، بالا بردن) پیروی کنند. رژیم R.I.C.E در مرحله اولیه آسیب (۷۲ ساعت اول) یا هنگامی که علائم التهابی وجود دارد (یعنی درد صبح یا درد هنگام استراحت) مفید است. این رژیم شامل استراحت از فعالیت‌های تشدید کننده (مانند استفاده از عصا، بوت محافظ یا بریس)، یخ زدن معمولی، استفاده از بانداژ فشاری و بالا نگه داشتن مچ پا است.
از حرارت، الکل و ماساژ نیز باید در ۷۲ ساعت اولیه پس از آسیب یا هنگامی که علائم التهابی وجود دارد، اجتناب شود. داروهای ضد التهابی نیز درد و تورم مرتبط با التهاب را کاهش داده و برای افرادی که دچار در رفتگی مچ پا هستند موثر است.
ریداکشن
پزشک برای آرامش به شما مسکن می‌دهد. احتمالا در طی روند به هوش خواهید بود اما برای جا انداختن مچ پا مسکن‌های قوی مخدردار به شما داده میشود. همچنین ممکن است به شما شل کننده‌های عضلانی داده شود. دررفتگی مچ پا معمولاً بسیار ناپایدار است. پزشک با کمک پرستاران، مچ پا را جا می‌اندازد و پا را گچ می‌گیرد که مفصل ثابت در جای خود قرار بگیرد. مچ پا به خودی خود ثابت نمی‌ماند و باید تا زمان انجام جراحی در آتل یا گچ باقی بماند. معمولاً اشعه ایکس بیشتری از مچ پا گرفته میشود تا اطمینان حاصل شود که استخوان‌ها به درستی در گچ قرار گرفته‌اند.
مداخلات فیزیوتراپی
متخصصین فیزیوتراپی از آموزش و مهارت لازم برای انجام مداخله‌های درمانی برخوردار هستند و همان طور که در راهنمای متخصصین فیزیوتراپی آمده است، مداخله‌ها کاربرد هدفمند و ماهرانه از تکنیک‌ها و روش‌های فیزیوتراپی را به منظور ایجاد تغییرات منطبق با تشخیص، پیش‌آگهی و اهداف بیمار یا مراجع دربرمی‌گیرد. مداخله‌های متداول درمان دررفتگی مچ پا موارد زیر را شامل میشود:
- تکنیک درمان با دست یا منوآل تراپی (MTT): تکنیک درمان با دست ماساژ بافت نرم و به حرکت درآوردن مفصل توسط متخصص فیزیوتراپی را با هدف تسکین درد مچ پا و کاهش تحریک تاندون یا هر گونه بافت نرم شامل میشود. بیمار به کمک این روش می‌تواند پس از مدتی بی‌حرکت بودن توانایی حرکتی خود را مجدداً بازیابد. انجام حرکت‌هایی که مچ پا را در موقعیت دررفتگی قرار می‌دهد، مجاز نیست.
- حرکت‌ها و تمرین‌های اصلاحی با هدف تقویت عضله‌های مچ پا و افزایش پایداری انجام میشود.
- بازآموزی عصبی ـ عضلانی با هدف بازیابی پایداری، آموزش مجدد پایین تنه، افزایش پایداری مفصل و بهبود مکانیک و روش انجام حرکت‌های روزانه‌ای مانند پریدن مورد استفاده قرار می‌گیرد که در آنها پایین تنه به کار برده میشود.
- مدالیته‌هایی مانند اولتراسوند، تحریک الکتریکی، یخ، لیزر سرد و… درد و التهاب تاندون‌ها و مچ پا را کاهش می‌دهند.
- برنامه تمرین در منزل شامل حرکت‌های تقویتی، کششی و پایدارسازی میشود. همچنین بهترین روش انجام وظایف روزانه به بیمار آموزش داده میشود تا او هر چه سریع‌تر بتواند به سطح عملکرد پیشرفته‌تر برسد.
جراحی
جراحی به منظور اصلاح آسیب‌شناسی و علت اصلی و پیشگیری از ناپایداری و دررفتگی مکرر. در این عمل احتمالاً رباط‌ها محکم می‌شوند.
برای دریافت اطلاعات بیشتر و رزو نوبت با شماره ۰۹۰۲۵۸۰۴۴۱۳ تماس بگیرید
پیش‌شناخت
اکثر بیماران عملکرد کامل خود را پس از یک دوره درمان محافظه کارانه فیزیوتراپی و تقویت و پایداری مچ پا پس از مدتی بی‌حرکت بودن بازمی‌یابند. در صورت گسترده‌تر بودن آسیب‌دیدگی، برای مثال پارگی رباط، انجام عمل جراحی و فیزیوتراپی فشرده جهت بازیابی کامل عملکرد ضرورت می‌یابد. طبعاً چنانچه دررفتگی مچ پا همراه با شکستگی باشد یا نیاز به جراحی داشته باشد، دوران بهبود طولانی‌تر خواهد بود.
