کشکک زانو یا پاتلا یک استخوان مثلثی شکل است که از مفصل جلوی زانو محافظت میکند. هنگامی که فشار زیادی بر روی کشکک زانو وارد میشود، ممکن است آن به صورت ناگهانی تغییر جهت دهد. در اکثر موارد، دررفتگی کشکک زانو به سمت خارج زانو اتفاق میافتد. این بیماری معمولاً در افراد نوجوان و فعال رخ میدهد و تقریباً ۶ نفر از هر ۱۰۰ هزار نفر را تحت تأثیر قرار میدهد. افراد جوانتر، به عنوان مثال ۲۹ نفر از هر ۱۰۰ نفر، بیشتر از این بیماری رنج میبرند.
تحقیقات نشان میدهد که زمان لازم برای بهبود اولین دررفتگی کشکک زانو حداقل ۶ هفته است. اما این زمان ممکن است بستگی به نوع و روش درمان و عوامل دیگری که در نظر گرفته میشوند، متفاوت باشد. برخی از افراد ممکن است نیاز به جلسات فیزیوتراپی بیشتری داشته باشند تا بهبود کاملی را تجربه کنند.
علت دررفتگی کشکک زانو
درد کشکک زانو ممکن است ناشی از:
- ضربه به زانو مثلاً زانو با شدت به شخص یا شی برخورد کند
- تغییر ناگهانی جهت پا که هنوز محکم روی زمین قرار دارد مثل رقص و ورزش
- ماهیچه ضعیف پا باعث وارد شدن فشار به مفصل زانو میشود
- ناهماهنگی یا بالا رفتن سطح کشکک زانو
داشتن قد بلند یا اضافه وزن خطر در رفتگی را افزایش میدهد. زنان بیشتر از مردان در معرض خطر هستند. بعد از دررفتگی کشکک زانو ممکن است رباط پاتلوفمورال میانی پاره شود. این رباط از طرف داخل از کشکک زانو محافظت میکند و اگر پاره شود ممکن است با همان میزان تنش قبلی بهبود پیدا نکند و منجر به دررفتگی مجدد کشکک زانو شود.
علت دررفتگی کشکک زانو در کودکان
این شرایط ممکن است در کودکان نیز رخ بدهد:
ناهنجاریهای مفصل زانو
- اگر سطح مفصل استخوان ران (فمور) کم عمق باشد در رفتگی با حداقل نیرو رخ میدهد
- سستی رباط زانو یکی دیگر از عوامل زمینه سازی است که به ویژه در دختران دیده میشود
- تاندون کشکک زانو به صورت غیرطبیعی روی درشت نی قرار میگیرد.
- پای ضربدری که با ردیابی فلکشن و اکستنشن زانو عدم هماهنگی آن دیده میشود
- بالا بودن کلاهک زانو
- در بیماریهایی مثل فلج مغزی و سندروم داون به دلیل ضعف ماهیچهها و عدم توازن بین گروههای مخالف ماهیچهها و کشکک زانو‚ مستعد دررفتگی است.
- عدم ثبات کشکک زانو به دلایل مادرزادی است و اغلب بدون درد است
- شیار کم عمق و نامنظم در استخوان ران باعث میشود احتمال دررفتگی کشکک زانو بیشتر شود
مفصل طبیعی زانو
از طرف دیگر مفاصل زانوی بچهها که از لحاظ آناتومی طبیعی هستند ممکن است به علت افتادن روی زانو یا برخورد زانو به چیزی سفت که غالباً در آسیبهای ورزشی شدید مشاهده میشود دچار دررفتگی کشکک زانو شوند.
گروه سوم دررفتگی بدون تماس است. وقتی که پا محکم بر زمین ثابت است اما بدن با شدت زیاد میچرخد این آسیب رخ میدهد که معمولاً بازیکنهای بیسبال چنین مشکلاتی را تجربه میکنند.
علائم
در رفتگی کشکک زانو ممکن است با موارد زیر مشاهده شود:
- بدشکلی و تغییر شکل زانو
- ناتوانی در صاف کردن زانو وقتی که در حالت خمیدگی باشد
- احساس جابجا شدن کشکک خارج از شیار
- احساس دررفتگی کشکک زانو با صدای تلق
- درد زانو
- ورم زانو هنگامی که حساس به لمس است
- کشکک زانوی شل ول و بیش از حد متحرک که آزادانه از یک طرف به طرف دیگر حرکت کند
- حالت ترس و دلهره که نشان دهنده نگرانی بیمار هنگام دویدن است یا وقتی که پزشک کشکک را از طرفی به طرف دیگر حرکت میدهد تا آن را جا بیندازد.
در قسمت اول یا دوم دررفتگی کشکک معمولاً درد وجود دارد و فرد نمیتواند راه برود. بچهها ممکن است به صورت ناآگاهانه از تغییر جهت پا حین دویدن بترسند.
زمانی که درمان دررفتگی کشکک زانو به صورت مکرر به تعویق میافتد رباطها شل میشوند و فرد درد کمتری احساس میکند. این کار واقعیت را تغییر نمیدهد چون غضروف مفصلی به دلیل دررفتگی کشکک زانو صدمه دیده است.
تشخیص
معمولاً معاینه فیزیکی و مشاهده علائم برای تشخیص کافی است.عکس رادیولوژی از زانو و ام آر آی احتمال هرگونه شکستگی یا ضربه مفصلی کبودی استخوان هنگام جا انداختن و پارگی رباط صلیبی قدامی مفصل زانو را رد میکند. این پارگیها همیشه باید رد شوند چون در شرایط مشابه بیشتر از دررفتگی زانو مشاهده میشوند.
درمان دررفتگی کشکک زانو
اکثر دررفتگیهای کشکک زانو به جز در موارد شدید بدون جراحی درمان میشوند. در اکثر مواقع گزینههای غیرجراحی متعددی قبل از در نظر گرفتن جراحی انجام میشوند تا کشکک زانو به جای اول خود باز گردد. درمانهای رایج برای دررفتگی کشکک زانو شامل موارد زیر میشوند:
داروهای مسکن
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن ناپروکسن برای تسکین درد و التهاب تجویز میشوند مسکنهایی مثل استامینوفن که خاصیت ضد التهابی ندارند نیز برای تسکین درد شدید تجویز میشوند.
استراحت‚یخ‚ فشردن و بالانگه داشتن
به عنوان اولین واکنش در مقابل آسیب به ورزشکار توصیه میشود که استراحت کند از یخ استفاده کند کشکک را تحت فشار قرار دهد و آن را بالا نگه دارد تا درد کاهش یابد.
ریداکشن (جا انداختن)
گاهی اوقات ممکن است همانطور که پا حرکت میکند کشکک خود به خود به جای خودش بازگردد. اگر چنین اتفاقی نیفتاد. فیزیوتراپیست با دست کشکک را حرکت میدهد همانطور که پا به تدریج خم میشود آن را در جای خود قرار میدهد.
آسپیراسیون مفصل( کشیدن مایع داخل مفصل)
اگر مایع زیادی در مفصل زانو جمع شود ممکن است پزشک با استفاده از یک سرنگ این مایع را از مفصل خارج کند. اگر این جراحت باعث ایجاد زخم باز شده باشد ممکن است از مایع برای بررسی عفونت نیز استفاده شود.
عصا
ممکن است ورزشکار برای کاهش فشار بر مفصل زانو و کشک از عصا استفاده کند.
فیزیوتراپی
ممکن است مجموعهای از ورزشها و کششها برای یک دوره از پیش تعیین شده پس از درمان تجویز شود تا مفصل زانو و کشکک به طور کلی تقویت شوند.
آستین و بریس دررفتگی کشکک زانو
افرادی که تاکنون درد و مشکلات مکرر در زانوهای خود را تجربه کردهاند، احتمال دوباره تجربه مشکلات مشابه را دارند. هر چه درد و مشکلات زانو بیشتر باشد، احتمال ابتلا به آرتروز زانو نیز بیشتر میشود. برای کمک به جلوگیری از مشکلات مکرر در زانو، استفاده از یک بریس یا آستین زانوی مناسب میتواند بسیار مفید باشد. این بریسها و آستینها میتوانند به بهبود وضعیت زانو کمک کرده و از آسیب دیدگی مجدد جلوگیری نمایند. برخی از آستینها همچنین میتوانند به جریان خون به منطقه زانو کمک کرده و ورم را کاهش دهند.
بریسهای زانو مخصوصی نیز برای جلوگیری از جابهجایی کشکک زانو و همچنین درمان دررفتگی کشکک زانو عرضه شدهاند. یک بریس مناسب برای درمان دررفتگی کشکک زانو، باید زانو را به طور کامل ثابت کرده و از آسیب دیدگیهای بیشتر جلوگیری کند. بریسهای تثبیت کننده زانو باید ساختار محکمی داشته باشند که به زانو اجازه حرکت دادن داشته و همچنین از آن خنک نگه دارد. استفاده از این بریسها میتواند به حفظ رباطها و تاندونهای زانو کمک کرده و همچنین به ثابت نگه داشتن کشکک زانویی که دچار گرفتگی شده است، کمک کند.
جراحی پس از اولین دررفتگی
اگر شما به طور مکرر درد و مشکلات در زانوهای خود را تجربه میکنید، ممکن است پزشک شما را به جراحی برای سفت شدن ماهیچهها و بازسازی رباطهای داخلی ارجاع دهد. در موارد نادر، ممکن است نیاز به جراحی بریدن استخوان و تغییر موقعیت آن وجود داشته باشد.
اخیراً، توجه زیادی به جلوگیری از مشکلات مکرر در زانوها از سوی کادر پزشکی صورت گرفته است. هر بار که زانو جابهجا میشود، غضروف آسیب میبیند و رباطها بیشتر کشیده میشوند.
نگرانیها در مورد افزایش خطر آرتروز به علت آسیبهای مکرر باعث شده است که پزشکان تلاش بیشتری برای جلوگیری از مشکلات مکرر در زانوها داشته باشند. برخی از آنها تلاش کردهاند که پس از اولین دررفتگی، با ترمیم (رباط کشککی)، ساختار طبیعی زانو را بازسازی کنند.
جراحی بعد از اولین دررفتگی زانو بسیار مورد بحث و جدل قرار گرفته است، زیرا همه بیماران ممکن است دوباره مشکلات مشابهی را تجربه کنند و همچنین هیچ تحقیق علمیای در مورد تأثیر جراحی زودهنگام بر جلوگیری از آرتروز انجام نشده است.
اگر جراح شما به شما جراحی را توصیه میکند و شما مطمئن نیستید که آیا باید جراحی کنید یا خیر، اشکالی ندارد که نظر پزشکان دیگر را در این زمینه بپرسید. باید به یاد داشته باشید که هیچ پاسخ صحیح یا غلطی وجود ندارد. در حالی که برخی از بیماران و جراحان ممکن است نظر مطمئنی داشته باشند، اما همیشه پاسخ روشنی به اینکه کدام روش بهتر است وجود ندارد.
اگر نظر دیگران را بپرسید، اشکالی ندارد. اما همانطور که گفته شد، توصیههای زیاد ممکن است باعث بههمریختگی فکر شما بشود. اگر شما جراحی پیدا کند که بتواند به او اعتماد کنید و مطمئن باشید به دنبال بهترین و مناسبترین راهکار درمانی برای شماست بهترین کار این است که روی او حساب کنید.
پیش آگاهی
ممکن است در رفتگی مکرر کشکک زانو به علت عدم درمان به موقع یا انحراف ساختار مفصل زانو باشد. دوچرخه سواری یا دیگر تمرینات برای تقویت ماهیچههای اطراف مفصل مفید است و باعث تثبیت کشکک زانو میشود. خطر دررفتگی مکرر حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد است و بعد از دررفتگی دوم ۵۰ درصد میباشد. این میزان در بیماران زیر ۲۵ سال بیشتر است. چون آسیب دیدگی اپیفیز روی رشد تاثیر میگذارد.
بیشتر از ۷۰ درصد آنها افرادی هستند که دررفتگی مکرر را تجربه کردهاند. بنابراین اگر این بیماران در حیطه ورزشی فعال هستند یا مشاغل فیزیکی آسیب پذیری دارند باید جراحی تثبیت کننده را انجام دهند.