مفصل ران یا هیپ مفصلی است که قسمت بالای استخوان ران و قسمتی از استخوان لگن در آن جمع می‌شوند. معمولاً به شکستگی قسمت بالای استخوان فمور یا استخوان ران، شکستگی لگن یا شکستگی مفصل ران گفته می‌شود.
مفاصل نقاطی هستند که دو یا چند استخوان به هم می‌رسند که انواع مختلفی دارند، مفصل ران یک مفصل گوی و کاسه‌ای است. گوی این مفصل سر استخوان ران است و قسمت کاسه (یا سوکت) آن قسمت خمیده استخوان هیپ است که به آن حفره استابولوم (یا حفره حقه‌ای) گفته می‌شود. ساختار مفصل ران طوری است که این مفصل نسبت به هر نوع مفصل دیگری امکان حرکت بیشتری دارد. به عنوان مثال ، شما می‌توانید لگن خود را در چندین جهت بچرخانید و حرکت دهید در حالی که حرکت مفاصل دیگر مانند زانوها و آرنج‌ها فقط به یک جهت محدود است.شکستگی لگن در هر سنی مساله‌ای مهم و جدی است. برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، از جمله اطلاع از خطرات ، علائم ، نحوه درمان و چشم انداز درمان شکستگی لگن ، پیشنهاد می‌کنیم مطالبی که در ادامه می‌آیند را مطالعه کنید.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت در کلینیک امید با شماره تلفن‌های ۰۹۱۰۷۸۰۳۱۵۵ و ۰۲۱۸۸۸۰۱۸۰۰ تماس حاصل فرمایید.
انواع شکستگی لگن
شکستگی لگن معمولاً در بخش گوی (استخوان ران) مفصل ران اتفاق می‌افتد. این شکستگی در نقاط مختلفی از گوی مفصل ران ممکن است ایجاد شود و بعضی مواقع هم قسمت کاسه یا استابولوم ممکن است دچار شکستگی شود.
- شکستگی گردن استخوان ران: این نوع شکستگی در حدود ۱ یا ۲ اینچی جایی اتفاق می‌افتد که سر استخوان ران وارد گوی مفصل می‌شود. شکستگی گردن استخوان ران ممکن است باعث پاره شدن رگ‌های خونی شده و بدین شکل موجب قطع جریان خون به قسمت گوی مفصل شود.
- شکستگی میان‌برجستگی مفصل ران: شکستگی میان‌برجستگی (یا اینترتروکانتریک) مفصل ران در فاصله دورتری از گوی مفصل رخ می‌دهد و حدود ۳ تا ۴ اینچ از سر مفصل فاصله دارد. این نوع شکستگی باعث قطع جریان خون به استخوان ران نمی‌شود.
- شکستگی داخل کپسولی مفصل ران: این نوع شکستگی در قسمت‌های گوی و کاسه مفصل ران رخ می‌دهد و ممکن است باعث پارگی رگ‌های خونی که به سمت گوی مفصل میروند نیز بشود.
چه عواملی باعث شکستگی لگن می‌شوند؟
عللی که ممکن است باعث شکستگی مفصل لگن شوند شامل موارد زیرند:
- افتادن روی یک سطح سخت یا سقوط از ارتفاع زیاد
- ترومای غیر نافذ یا ترومای کُند (Blunt trauma) ، مانند مواردی که در تصادفات رانندگی پیش می‌آیند
- بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان ( بیماری که باعث از بین رفتن بافت استخوان می‌شود)
- چاقی ، که باعث وارد آمدن فشار بیش از حد بر استخوان لگن می‌شود
چه کسانی بیشتر در معرض خطر شکستگی لگن قرار دارند؟
مسائل خاصی می‌توانند خطر شکستگی لگن را افزایش دهند که شامل موارد زیرند:
- سابقه شکستگی مفصل ران: کسانی که قبلا دچار شکستگی لگن یا مفصل ران شده باشند، بیشتر از سایرین در معرض خطر شکستگی مجدد لگن هستند.
- جنسییت: از انجا که زنان بیشتر از مردان مستعد ابتلا به پوکی استخوان هستند، احتمال شکستگی لگن در آنها بیشتر از مردان است.
- سن: افراد ۶۰ سال به بالا، بیشتر در معرض خطر شکستگی لگن هستند زیرا با افزایش سن ، قدرت و تراکم استخوان‌ها کاهش می‌یابد و استخوان‌ها ضعیف شده و به راحتی ممکن است بشکنند. با بالا رفتن سن مشکلات بینایی و تعادلی و همچنین سایر مشکلاتی که احتمال سقوط کردن و زمین خوردن را افزایش می‌دهند نیز اغلب پیش می‌آیند .
- سوء تغذیه: یک رژیم غذایی سالم حاوی موادی مغذی از جمله پروتئین ، ویتامین D و کلسیم است که برای سلامتی استخوان‌ها مهمند. کسانی که به اندازه کافی کالری یا مواد مغذی از طریق رژیم غذایی خود دریافت نکنند، ممکن است دچار سوء تغذیه شوند که این ممکن است شخص را در معرض خطر شکستگی قرار دهد. تحقیقات نشان داده است که بزرگسالان مسنی که سوء تغذیه دارند ، بیشتر در معرض خطر شکستگی مفصل ران قرار دارند. کودکان نیز برای سلامتی استخوان‌هایشان حتما باید به میزان کافی کلسیم و ویتامین D دریافت کنند.
علائم شکستگی لگن
علائم شکستگی لگن یا مفصل ران می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد در ناحیه لگن و کشاله ران
- کوتاهتر به نظر رسیدن پای آسیب دیده نسبت به پای دیگر
- شخص نمیتواند راه برود و یا وزن بدن خود و یا فشاری روی پا و سمتی از لگن که دچار آسیب‌دیدگی شده قرار دهد.
- التهاب مفصل ران
- کبودی
شکستگی لگن مساله‌ای جدی است و ممکن است باعث مرگ بیمار شود. اگر کسی دچار شکستگی لگن شود، لازم است فوراً به پزشک مراجعه کند.
چه موقع باید به پزشک یا بیمارستان مراجعه کرد ؟
اگر بعد از سقوط یا زمین خوردن دچار دردی طولانی مدت یا شدید در لگن خود شدید، لازم است فورا برای ارزیابی به پزشک مراجعه کنید. اگر احتمال می‌دهید لگنتان شکسته باشد ، سعی کنید تا حد ممکن بی‌حرکت باقی مانده و سریعاً کمک بگیرید.
ممکن است علائم شکستگی لگن مانند تورم ، کبودی یا بد شکل شدن (دفرمیتی) خیلی واضح باشند و پزشک به راحتی متوجه آنها شود. با این وجود ، پزشک احتمالا برای تشخیص صحیح و تائید ارزیابی اولیه، دستور می‌دهد آزمایشات تشخیصی ویژه‌ای انجام شود.
آزمایشات تصویربرداری به پزشک کمک می‌کنند تا محل دقیق شکستگی‌ها را پیدا کند. پزشک ممکن است لازم ببیند از لگن بیمار تصویربرداری با اشعه ایکس انجام شود. اگر این نوع تصویربرداری هیچگونه شکستگی را نشان نداد ، ممکن است از روش‌های دیگر تصویربرداری، مانند ام آر آی یا سی تی اسکن استفاده کنند. تصاویر ام آر آی شکستگی‌های استخوان لگن را بهتر از تصاویر اشعه ایکس نشان داده و جزئیات زیادی از ناحیه لگن را مشخص خواهند کرد. پزشک ممکن است این تصاویر را به صورت چاپ شده روی فیلم و یا روی یک صفحه رایانه مشاهده کند. سی تی اسکن نیز روش تصویربرداری دیگری است که به کمک آن می‌توان از استخوان‌های لگن ، ماهیچه‌ها، بافت‌ها و چربی‌های اطراف آن تصویربرداری کرد.
درمان شکستگی لگن
پزشکان برای درمان شکستگی لگن سن و وضعیت جسمی بیمار را در نظر می‌گیرند. روش‌های درمان شکستگی لگن در بیمارانی که سنشان بالاست و علاوه بر شکستگی مفصل مشکلات و بیماری‌های دیگری نیز دارند ممکن است متفاوت باشند. گزینه‌های درمانی شکستگی مفصل ران ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- دارو
- عمل جراحی
- فیزیوتراپی
دارو
پزشک ممکن است برای کاهش درد و ناراحتی بیمار برایش داروهای ضد درد تجویز کند.
جراحی
نوع درمان به محل شکستگی ، میزان جابجا شدن قطعات استخوان ، تعداد سایر شکستگی‌ها و سن فرد بستگی دارد. شکستگی‌های لگن معمولاً با جراحی درمان می‌شوند. در سال‌های اخیر جراحی‌های کم تهاجمی‌تری ابداع شده و انجام می‌شوند.
شکستگی سر استخوان ران یا گردن استخوان ران
در صورتی که شکستگی لگن طوری باشد که استخوان‌ها جا به جا نشده باشند ، ممکن است بتوانند طی یک جراحی جزئی قطعات استخوان را با پیچ در جای خود ثابت کنند. بعضی اوقات هم برای این کار از صفحات فلزی (پلیت) استفاده می‌کنند. برای درمان شکستگی جا به جا شده لگن ، لازم است جراحی تعویض مفصل ران که یک جراحی بزرگ است انجام شود. طی این جراحی به جای سر آسیب دیده استخوان ران، یک توپ فلزی یا سرامیکی قرار می‌دهند که این توپ داخل یک سوکت (گوی) مصنوعی که با سیمان جراحی در جای خود ثابت شده ، قرار داده می‌شود.
شکستگی بین تروکانتر بزرگ و تروکانتر کوچک
درمان اولیه معمولاً شامل کشش (ترکشن) است که برای انجام آن از وزنه و قرقره برای کشش دادن و باز کردن عضلات اطراف لگن استفاده می‌شود. انجام ترکشن، طی مدتی که شکستگی در حال بهبود است، مانع از آن می‌شود که عضلات متصل به تروکانترها، دو طرف استخوان شکسته را در جهات مختلف بکشند.
افرادی که قبل از آسیب دیدگی به طور منظم فعالیت بدنی داشته‌اند، پس از کشش باید جراحی انجام دهند و استخوان شکسته آنها به کمک پین و پیچ در مفصل ران و لگن تثبیت شود. این افراد پس از قرار دادن پین و پیچ باید در اسرع وقت حرکت دادن مفصل خود را شروع کنند.
این نوع جراحی برای افرادی که قبل از شکستگی هم بستری بوده‌اند، ممکن است خیلی آسیب‌زا باشد. در این موارد ، لازم است به نحوی استخوان شکسته را بی‌حرکت نگه دارند. این بی‌حرکت کردن ممکن است چهار تا هشت هفته طول بکشد.
شکستگی زیر تروکانتر
برای درمان این نوع شکستگی لازم است جراحی انجام شود که طی آن برای اصلاح راستای استخوان ران، یک میله فلزی بلند در شافت استخوان قرار می‌دهند. در كودكان خردسال ممكن است لازم باشد کل پا را گچ بگیرند و ترکشن هم انجام شود.
فیزیوتراپی شکستگی لگن
هدف از درمان آن است که بعد از جراحی، بیماران هر چه زودتر بتوانند حرکت کردن و راه رفتن را شروع کنند. متخصصان فیزیوتراپی به بیماران کمک می‌کنند تا به سطحی ایمن و بی خطر از تحرک دست پیدا کنند.
تمرینات فیزیوتراپی از روز بعد از عمل برای بیمار شروع می‌شود و طی آن هر روز به تدریج طول مسیری که بیمار (در صورت امکان) باید با یک واکر راه برود افزایش داده شده و در صورت لزوم تمرینات حرکتی پا و تمرین با استپ انجام می‌شود. اگرچه تحرک در ابتدا برای بیمار سخت و ناراحت کننده است و بیمار ممکن است احساس کند پایش سنگین است و نمیتواند آن را به راحتی حرکت دهد، اما این مسائل کاملاً طبیعیند و بیماران نباید اجازه دهند که مانع از فعالیت آنها شوند.
میزان مجاز فشار وزنی روی پایی که جراحی شده ، به نوع عمل انجام شده بستگی دارد. پزشک به بیمار خواهد گفت که تا چه حد می‌تواند روی پای جراحی شده فشار وارد کرده یا وزن بدنش را روی آن قرار دهد. استفاده منظم از داروهای مسکن برای این که بیمار بتواند در جلسات فیزیوتراپی شرکت کرده و حرکت داشته باشد، اهمیت زیادی دارد.
بعد از جراحی شکستگی لگن
پس از جراحی شکستگی لگن ، طی روند توانبخشی، از بریس‌های مخصوص بعد از عمل شکستگی استخوان ران استفاده می‌شود. این نوع بریس به شکلی است که برای بیمار امکان تعویض پانسمان و قرار گرفتن در موقعیت‌های اساسی (مانند نشستن) و استفاده از سرویس بهداشتی را فراهم می‌کند. همچنین میزان فشرده سازی آن روی محل شکستگی قابل تنظیم است، به این معنی که این نوع بریس مثل گچ گرفتن در قدیم نیست که قالب گچ در طول دوره درمان به تدریج شل می‌شد. البته تسمه‌ها و قالب پلاستیکی بریس حتما باید محکم روی استخوان ران بسته باشند تا امکان بهبودی فراهم شود.
بیمار باید بریس شکستگی خود را تمام وقت پوشیده باشد، درست مثل این که پایش را گچ گرفته باشند. زوایای لگن و زانو روی بریس توسط پزشک تنظیم شده و در صورت لزوم فقط باید توسط پزشک یا متخصص ارتز تغییر داده شود. پزشک مشخص خواهد کرد که آیا بیمار می‌تواند در طول دوره درمان بریس را در مواقع مشخصی دربیاورد یا خیر. به طور معمول بیماران لازم است به مدت شش هفته از بریس استفاده کنند، اما در نهایت پزشک بر اساس روند بهبودی هر بیمار، مدت زمان لازم برای استفاده از بریس را برای او تعیین خواهد کرد.
ورزش
بیماران باید برای بازیابی حرکات ، قدرت عضلات و توانایی راه رفتن حتما برنامه درمانی ورزشی خود را شروع کنند. این تمرینات باید چندین بار در طول روز انجام شوند. بیماران در ابتدا احساس سفتی ، درد و یا ضعف خواهند کرد. ولی این وضعیت کاملاً طبیعی است و با انجام منظم تمرینات و راه رفتن شرایط بهبود می‌یابند.
حرکت پل
در حالی که زانوهایتان را خم کرده‌اید و کف پاهایتان روی بر زمین است به پشت دراز بکشید. عضلات شکم و باسن خود را منقبض کرده و کمر و باسنتان را از زمین بلند کنید. سعی کنید به مدت ۵ ثانیه در این حالت باقی بمانید. سپس به موقعیت شروع تمرین برگردید. این تمرین به تقویت عضلات هسته و ثبات لگن در هنگام راه رفتن کمک می‌کند.
کشش زانو
روی یک صندلی بنشینید و سپس پاهای خود را تا جایی که زانوهایتان می‌توانند صاف شوند بالا بیاورید. به مدت ۵ ثانیه در این حالت بمانید و بعد پاهای خود را به آرامی پایین ببرید. حرکت را ۱۰ بار تکرار کنید. این تمرین باعث می‌شود عضله ران در تمام محدوده حرکتی خود فعالیت کند.
پیش آگهی
شکستگی‌های لگن همیشه مهم و جدی هستند. در واقع این نوع شکستگی‌ها دلیل اصلی ناتوانی‌های بسیاری هستند و ممکن است به عوارض مرگباری منجر شوند. تقریباً ۴٪ از افرادیکه دچار شکستگی لگن می‌شوند به دلیل عوارض ناشی از شکستگی ، جراحی یا عواقب ناشی از عدم تحرک ، می‌میرند.
عدم تحرک می‌تواند باعث لخته شدن خون در رگ‌های پا شود ، مشکلی که می‌تواند به یک عارضه مرگبار به نام آمبولی ریوی منجر شود. پنومونی نیز در بیمارانی که تحرک ندارند شایع است. عدم تحرک می‌تواند باعث ایجاد زخم بستر در ناحیه باسن یا مچ پاها شود ، و زخم بستر نیز خود ممکن است عفونت کند.
شکستگی لگن ممکن است در بسیاری از موارد باعث ناتوانی‌های طولانی مدت یا دائمی شود. با این حال ، در بیشتر موارد، عمل جراحی موفقیت آمیز است و افراد می‌توانند با اندکی محدودیت مجددا ، راه بروند و فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرند.
شکستگی سر استخوان ران با آسیب رساندن به رگ‌هایی که قسمت فوقانی استخوان ران را خونرسانی می‌کنند ، ممکن است موجب بروز عارضه دیگری شود. این نوع صدمات ممکن است در روند بهبودی اختلال ایجاد کرده و منجر به مرگ استخوان شود که به آن استئونکروز گفته می‌شود. در حدود ۱۰٪ از افرادی كه دچار شکستگی لگن شده‌اند، دچار استئونكروز سر استخوان ران می‌شوند، اما این تعداد در افرادی كه شکستگی لگن آنها جابجا شده است به ۳۰٪ می‌رسد.
پیشگیری
دو راهکار اصلی برای جلوگیری از شکستگی لگن وجود دارد: مستحکم نگه داشتن استخوان‌ها و پیشگیری از سقوط و زمین خوردن.
حفظ استحکام استخوان‌ها
چه زنان و چه مردان، در هر سنی، برای حفظ استحکام و بهینه‌سازی قدرت استخوان‌های خود ، باید به طور منظم ورزش کنند و به میزان کافی کلسیم و ویتامین D از طریق رژیم غذایی ( یا مصرف مکمل) دریافت کنند. به کمک یک آزمایش ویژه اشعه ایکس، با نام آزمایش سنجش تراکم مواد معدنی استخوان می‌توان ابتلا به پوکی استخوان را تشخیص داد.
زنانی که عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان را دارند (از جمله سابقه خانوادگی پوکی استخوان شدید ، شکستگی استخوان در بزرگسالی ، استفاده از کورتیکواستروئید یا مصرف سیگار) لازم است پس از یائسگی آزمایش تراکم مواد معدنی استخوان انجام دهند. زنان ۶۵ سال به بالا و مردان ۷۰ سال به بالا ، خواه دیگر عوامل خطر پوکی استخوان را داشته باشند یا نه ، نیز باید این آزمایش را انجام دهند.
اگر نتایج آزمایش تراکم استخوان ، نشان بدهد که تراکم استخوانی بیماری کمتر از حد متوسط است ، پزشک پزشک ممکن است برای او دارو تجویز کند ، به خصوص اگر فرد بعد از یک ضربه جزئی دچار شکستگی شده باشد. داروهایی مختلفی برای جلوگیری از پوکی استخوان و شکستگی‌های مرتبط با آن موجودند ، از جمله:
- بیس فسفونات‌ها ، که شامل آلندرونیت (با نام تجاری فوزاماکس) ، ریسیدرونیک اسید (با نام تجاری اکتونل) ، پامیدرونات (با نام تجاری اکتونل) ، ایباندرونیک اسید یا ایباندرونات سدیم (با نام تجاری بونیوا) و زولدرونیک اسید (با نام تجاری رکلاست)
- تری‌پاراتاید (با نام تجاری فورتئو) یا آبالوپاراتاید (با نام تجاری تیموس)
- دنوزوماب (با نام تجاری پرولیا)
- رالوکسیفن (با نام تجاری اویستا) ، به ویژه اگر خطر یا سابقه قبلی ابتلا به سرطان پستان وجود داشته باشد
- روموسوزوماب (با نام تجاریاونیتی)
- درمان جایگزینی هورمون. از آنجا که درمان جایگزینی هورمون ممکن است خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را افزایش دهد ، دیگر انتخاب اول برای جلوگیری از پوکی استخوان نیست.
جلوگیری از سقوط و زمین خوردن
پزشکان باید وضعیت افرادی که مرتباً زمین می‌خورند را ارزیابی کنند. برخی از دلایل سقوط و زمین خوردن را می‌توان شناسایی و درمان کرد. در برخی موارد ، بهبود ایمنی شرایط منزل می‌تواند به جلوگیری از زمین خوردن افراد کمک کند. قرار دادن دستگیره، ترمز فرش، نور روشنایی کافی و استفاده از توالت فرنگی‌های سیار ممکن است برای بعضی از افراد مفید باشد. پزشک شما می‌تواند توصیه‌های بیشتری در مورد نحوه جلوگیری از زمین خوردن ، و بعضی تمرینات ورزشی برای تقویت قدرت عضلات و تعادل به شما ارائه دهد.
پدهای محافظ لگن هم در صورت زمین خوردن فرد ممکن است تا حدودی از لگن محافظت کنند اما بسیاری از افراد پوشیدن آنها را دشوار می‌دانند و تحقیقات انجام شده نیز فواید چندانی برای آنها نشان نداده‌اند.
