رتاتور کاف، یک مجموعه از چهار عضله و تاندونهاست که مسئولیت حفظ ثبات مفصل شانه را بر عهده دارد. آسیب دیدگی رتاتور کاف ممکن است ناشی از تصادف یا ضربه، یا استفاده مکرر از شانه باشد. خطر آسیب دیدگی ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد، اما به طور کلی با افزایش سن، خطر افزایش مییابد. پارگی رتاتور کاف به طور معمول در اواخر زندگی بیشتر دیده میشود، اما ممکن است در افراد جوان نیز رخ دهد. ورزشکاران و افرادی که کارهای سنگین انجام میدهند، اغلب تحت تأثیر این نوع آسیب دیدگی قرار میگیرند. در افراد مسن، رتاتور کاف ممکن است در اثر افتادن یا فشار آوردن بر روی شانه، صدمه ببیند. در صورت عدم درمان، پارگی رتاتور کاف میتواند باعث ایجاد درد شدید و کاهش توانایی استفاده از بازو شود. فیزیوتراپیستها به افراد مبتلا به پارگی رتاتور کاف کمک میکنند تا درد و سفتی را کاهش دهند، حرکت را به شانه و بازو برگردانند و بهبود فعالیتهای زندگی روزمره آنها را تسهیل کنند.
بیشتر پارگیهای روتاتور کاف را میتوان بدون جراحی درمان کرد. در حقیقت تنها تعداد بسیار کمی از بیماران تحت درمان جراحی پارگی روتاتور کاف قرار میگیرند. متخصص پزشکی مرکز درمانی امید تقریباً در هر شرایطی که شامل آسیب روتاتور کاف باشد، درمان غیر جراحی را توصیه میکند. برخی موارد غیرمعمول وجود دارد که ممکن است بلافاصله درمان با جراحی توصیه شود.
با این حال اکثریت قریب به اتفاق مردم درمانهای غیر جراحی را به عنوان درمان اولیه انجام میدهند. اگر درمانهای غیر جراحی به اندازه کافی علائم را کاهش ندهد یا عملکرد طبیعی شانه را باز نگرداند، ممکن است یک روش درمانی با جراحی در نظر گرفته شود.
پارگی روتاتورکاف چیست؟
روتاتور کاف متشکل از ۴ عضله و تاندون است (بافتهایی که عضلات را به استخوان متصل میکنند)، که استخوان بالای بازو یا بازو را به تیغه شانه متصل میکند. کار مهم روتاتور کاف ثابت نگه داشتن مفصل شانه است. گاهی اوقات، به دلیل بلند کردن اجسام سنگین، حرکات تکراری بازو یا ضربه مانند زمین خوردن، روتاتور کاف ملتهب میشود. پارگی روتاتور کاف هنگامی اتفاق میفتد که آسیب دیدگی عضلات یا تاندونها باعث آسیب دیدن بافت یا ایجاد اختلال در آن شود.
به پارگیهای روتاتور کاف بسته به شدت آن ضخامت کامل یا ضخامت جزئی گفته میشود.
- پارگی با ضخامت کامل از بالا به پایین عضله، تاندون روتاتور کاف گسترش مییابد.
- پارگی با ضخامت جزئی حداقل بخشی از عضله، تاندون روتاتور کاف را تحت تأثیر قرار میدهد اما تا آخر گسترش نمییابد.
پارگیها معمولاً در اثر یک واقعه آسیب زا یا استفاده طولانی مدت از شانه ایجاد میشوند. این شرایط معمولاً “حاد” یا “مزمن” نامیده می شوند.
- پارگی حاد روتاتور کاف، اشکهایی است که به طور ناگهانی اتفاق می افتد، اغلب به علت ضربه مانند سقوط یا بلند شدن جسم سنگین.
- ایجاد پارگی مزمن روتاتور کاف بسیار کندتر است. این پارگی اغلب در نتیجه فعالیتهای مکرر افراد که بالای سطح شانه کار میکنند اتفاق میافتد، مانند ورزشهای پرتاب توپ یا برخی از فعالیتهای کاری.
افرادی که دچار آسیبهای روتاتور کاف مزمن هستند اغلب سابقه تحریک تاندون روتاتور کاف دارند که با حرکت باعث درد شانه میشود. این وضعیت به سندرم گیرافتادگی شانه معروف است.
پارگیهای روتاتور کاف نیز ممکن است همراه با آسیب دیدگی یا تحریک تاندون دوسر بازو در شانه یا پارگی حلقه غضروف در مفصل شانه باشد. متخصص طب فیزیکی شما جزئیات خاص پارگی روتاتور کاف شما را توضیح میدهد.
پارگی روتاتورکاف چگونه احساس میشود؟
افرادی که دچار پارگی روتاتور کاف هستند، ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:
- درد از بالای شانه یا پایین بازو
- ضعف شانه
- از دست دادن حرکت شانه
- احساس ضعف یا سنگینی در بازو
- ناتوانی در بلند کردن بازو برای رسیدن به بالا، یا رسیدن به پشت کمر
- عدم توانایی در انجام فعالیتهای معمول روزمره به دلیل درد و محدودیت حرکت
پارگی روتاتورکاف چگونه تشخیص داده میشود؟
برای تعیین علت درد شانه، فیزیوتراپیست شما معاینه کاملی انجام میدهد. این معاینه شامل جزئیات علائم شما، ارزیابی توانایی حرکت بازوی شما، شناسایی ضعف و انجام آزمایشات ویژه است که ممکن است پارگی روتاتور کاف را نشان دهد. برای مثال، فیزیوتراپیست ممکن است بازو را به طرف دیگر حرکت دهد یا بازو را در زوایای خاص ارتفاع بلند کند و از شما بخواهد در برابر نیرویی مقاومت کنید.
در برخی موارد، نتایج این آزمایشات نیاز به مراجعه به متخصص ارتوپد یا متخصص دیگری برای انجام آزمایشهای تصویربرداری، مانند سونوگرافی، رزونانس مغناطیسی (MRI) یا توموگرافی کامپیوتری (CT) را نشان میدهد.
درمان پارگی روتاتورکاف در ناحیه شانه
هنگامی که پارگی روتاتور کاف تشخیص داده شد، شما با ارتوپد و فیزیوتراپیست خود تصمیم خواهید گرفت که آیا باید جراحی کنید یا میتوانید بهبودی خود را بدون جراحی مدیریت کنید. اگر نیازی به جراحی نداشتید، فیزیوتراپیست شما برای بازگرداندن دامنه حرکتی، قدرت عضلانی و هماهنگی شما با شما کار خواهد کرد تا بتوانید به فعالیتهای منظم خود برگردید. در بعضی موارد، ممکن است یاد بگیرید که فعالیت بدنی خود را اصلاح کنید تا استرس کمتری روی شانه خود وارد کنید.
اگر تصمیم به جراحی دارید، فیزیوتراپیست شما میتواند به شما قبل و بعد از عمل کمک کند.
صرف نظر از اینکه شما تحت کدام روش درمانی قرار دارید، فقط فیزیوتراپی یا جراحی و درمان زود هنگام میتواند به شما در سرعت بخشیدن به روند بهبودی و جلوگیری از آسیب دائمی کمک کند.
اگر آسیب حاد دارید
در صورت مشکوک شدن به پارگی روتاتور کاف به دنبال یک متخصص طب فیزیکی یا سایر ارائه دهندگان مراقبتهای بهداشتی بروید تا احتمال وجود بیماریهای جدی تهدید کننده زندگی یا اندام را رد کنید. هنگامی که آسیب جدی رد شد، فیزیوتراپیست به شما کمک میکند تا درد خود را کنترل کنید و شما را برای بهترین دوره درمان آماده میکند.
اگر آسیب مزمن دارید
یک فیزیوتراپیست میتواند به مدیریت علائم پارگی روتاتور کاف مزمن و همچنین بهبود عملکرد شانه کمک کند. برای پارگیهای بزرگ روتاتور کاف که به طور کامل قابل ترمیم نیستند، فیزیوتراپیستها میتوانند راهکارهای ویژهای برای بهبود حرکت شانه آموزش دهند. با این حال، اگر فیزیوتراپی و درمان محافظه کارانه به تنهایی عملکرد شما را بهبود نمیبخشد، گزینههای جراحی ممکن است وجود داشته باشد.
اگر جراحی کردهاید
اگر میزان پارگی بسیار زیاد است، ممکن است برای بازگرداندن عملکرد شانه به جراحی نیاز داشته باشید. فیزیوتراپی بخش مهمی از روند بهبودی شما خواهد بود. روتاتور کاف ترمیم شده پس از جراحی شانه در برابر آسیب دیدگی مجدد بسیار آسیب پذیر است. کار با یک متخصص فیزیوتراپی برای بازگشت کامل عملکرد بازوی آسیب دیده بسیار مهم است. پس از جراحی ترمیمی، برای محافظت از شانه و بازوی خود در دوران بهبودی، باید از بند استفاده کنید. درمانگر فیزیکی شما در این مرحله از بهبودی، برای کاهش درد به آرامی شروع به بازیابی حرکت شانه شما میکند. فیزیوتراپیست برنامه توان بخشی کامل شما را آغاز میکند.
فیزیوتراپیست شما بر اساس یافتههای خود یک برنامه درمانی را طراحی و ارزیابی میکند. او شما را برای توانبخشی پس از جراحی راهنمایی میکند و به شما میآموزد که چگونه حرکات ملایم را به تمرینات خاص ورزشی تبدیل کنید.
برنامه درمانی شما به احتمال زیاد شامل ترکیبی از تمرینات برای تقویت روتاتور کاف و سایر عضلات پشتیبانی کننده مفصل شانه خواهد بود. زمان بهبودی شما بسته به روش جراحی و وضعیت عمومی سلامتی شما متفاوت خواهد بود. اما بازگشت به ورزش، بلند کردن اجسام سنگین و سایر فعالیتهای سنگین ممکن است تا ۴ ماه پس از جراحی آغاز شود و بازگشت کامل تا ۹ ماه پس از جراحی نیز ممکن است رخ ندهد. ۱ سال پس از جراحی، شانه شما مستعد آسیب دیدگی مجدد خواهد بود. رعایت دستورالعملهای بعد از عمل توسط جراح و فیزیوتراپیست بسیار مهم است.
توانبخشی شما به طور معمول به ۴ مرحله تقسیم میشود:
(فازI) حداکثر حفاظت
در مرحله اول درمان (فاز ۱) که در چند هفته اول پس از جراحی شما ادامه مییابد، شانه شما در برابر خطر جراحت مجدد قرار دارد. در این مرحله، بازوی شما محدود میشود و شاید نیاز به کمک یا روشهای خاص برای انجام کارهای روزمره مانند استحمام و لباس پوشیدن داشته باشید. فیزیوتراپیست به شما تمرینات تقویت دامنه حرکتی و ایزومتریک، درمانهای عملی مانند ماساژ ملایم، مشاوره در مورد کاهش درد و استفاده از روشهایی مانند فشردهسازی، سرما و تحریک الکتریکی برای تسکین درد میدهد.
(فاز II) حفاظت متوسط
در مرحله دوم (فاز II) یا حفاظت متوسط، هدف اصلی بازیابی تحرک در شانه است. شما اسلینگ خود را کاهش میدهید و تمرینات دامنه حرکتی و تقویتی چالش برانگیزتر میشوند. تمریناتی برای تقویت عضلات اصلی هسته تنه و شانه و عضلات روتاتور کاف اضافه خواهد شد تا شانه شما پشتیبانی و ثبات بیشتری داشته باشد. شما میتوانید از بازوی خود برای فعالیتهای روزمره استفاده کنید، اما باید از بالا بردن اجسام سنگین خودداری کنید. فیزیوتراپیست ممکن است در این مرحله از تکنیکهای ویژه برای کمک به بازگرداندن دامنه حرکات شانه شما استفاده کند.
(مرحله III) بازگشت به فعالیت
این مرحله با هدف بازیابی قدرت مفصلی شما برای برابر شدن شانه دیگر شما انجام میشود. در این مرحله، شما باید از بازوی خود به طور کامل برای فعالیتهای روزمره استفاده کنید، اما باز هم قادر به شرکت در فعالیتهایی مانند ورزش، کار در باغچه یا کارهای سنگین از نظر جسمی نخواهید بود. فیزیوتراپیست با افزودن وزن یا استفاده از الگوهای حرکتی چالش برانگی، دشواری تمرینات را بیشتر میکند. یک برنامه اصلاح شده بر اساس وزنه برداری در ورزشگاه نیز ممکن است در این مرحله آغاز شود.
(مرحله IV) بازگشت به شغل / ورزش
این مرحله به شما کمک میکند تا به کار، ورزش و سایر فعالیتهای سطح بالاتر برگردید. در طی این مرحله، فیزیوتراپیست شما تمرینات مخصوص فعالیت برای رفع نیازهای شما را آموزش میدهد. برای برخی از ورزشکاران، ممکن است شامل تمرینات پرتاب و گرفتن باشد. برای دیگران ممکن است شامل تمرین در بلند کردن وسایل سنگینتر روی قفسهها یا آموزش موقعیت مناسب برای کارهای روزمره مانند پارو زدن، بیل زدن یا انجام کارهای خانه باشد.
آیا میتوان از این آسیب جلوگیری کرد؟
یک فیزیوتراپیست میتواند به شما در کاهش وخیم شدن علائم پارگی روتاتور کاف کمک کند و ممکن است خطر بدتر شدن پارگی را کاهش دهد، به خصوص اگر در اولین روزهای مشاهده علامت درد یا ناراحتی شانه برای درمان اقدام کنید. برای جلوگیری از ایجاد پارگی روتاتور کاف ناشی از مشکل شانه موجود، ضروری است که اقدامات دیگری را که میتوانند آن را بدتر کنند متوقف کنید. فیزیوتراپیست میتواند به شما در تقویت عضلات روتاتور کاف کمک کند، به شما آموزش میدهد تا از موقعیتهای مضر احتمالی جلوگیری کنید و تعیین ميكند چه زمانی برای بازگشت به فعالیتهای عادی مناسب است.
برای حفظ سلامت شانه و جلوگیری از پارگی روتاتور کاف، فیزیوتراپیستها به شما توصیه میکنند:
- از موقعیتهای تکراری که ممکن است باعث درد شانه شود خودداری کنید. اگر شغل شما به چنین حرکاتی احتیاج دارد، برای یادگیری وضعیت قرارگیری بازو برای استفاده صحیح و کمخطر، به دنبال یک مشاور فیزیوتراپیست باشید.
- تمرینات تقویت عضله روتاتور کاف و تیغه شانه را در برنامه عادی ورزش خود قرار دهید. قدرت روتاتور کاف به اندازه قدرت هر گروه عضلانی دیگر مهم است. برای جلوگیری از آسیب احتمالی به روتاتور کاف، برنامههای تقویت عمومی و تناسب اندام ممکن است سلامت شانه را بهبود بخشد.
- وضعیت بدنی مناسب را تمرین کنید. تحقیقات نشان داده است که وضعیت رو به جلوی سر و شانهها باعث تغییر موقعیت تیغه شانه و ایجاد سندرم گیرافتادگی شانه میشود.
- از خوابیدن به پهلو با بازوی کشیده به بالا، یا خوابیدن روی شانه خودداری کنید. این موقعیتها میتوانند فرایندی را ایجاد کنند که باعث آسیب روتاتور کاف میشود و ممکن است با افزایش سطح درد شما همراه باشد.
- از استعمال سیگار خودداری کنید. این میتواند جریان خون را به روتاتور کاف شما کاهش دهد.
- در اولین نشانههای علائم با یک متخصص فیزیوتراپی مشورت کنید.
