کفشهای طبی، کفشهایی هستند که بهطور اخصاصی برای شرایط پای فرد یا برای بیماریهای خاصی که فرد به آن مبتلا است، طراحی شدهاند. امروزه، عبارت “کفش طبی” به گوش تمام افراد شنونده میرسد و این موضوع باعث شده که بسیاری از شرکتهای تولیدی کفش، این عنوان را به محصولات خود بدهند. اما واقعیت این است که کفشهای تولیدی در این کارخانهها ممکن است حداکثر تا حدی شرایط آناتومیک پا را رعایت کنند، اما مناسب برای دفورمیتیها یا مشکلات خاص پا نیستند.
کفشهای طبی اصولاً بهوسیله تجویز پزشک متخصص و با همکاری مهندسین ارتوپدی یا سازندگان کفش ارتوپدی ساخته میشوند. این تخصصیها با انجام ارزیابیهای دقیق از پا و شرایط بیماری هر فرد، کفش و کفی مناسب برای آنها را تهیه میکنند. به عنوان مثال، کفشهای طبی برای افرادی که عضوی از پا را از دست دادهاند یا افرادی که به آرتروز انگشتان پا رنج میبرند، طراحی میشوند.
غالباً افراد بزرگسال به دنبال استفاده از کفشهای طبی هستند زیرا با مشکلات پای خود و دردهای ناشی از آن آشنا هستند. اما بهتر است که از دوران کودکی، کودکان با استفاده از کفشهای مناسب و طبی آشنا شوند، زیرا با توجه به تغییرات در سبک زندگی، به سلامت پای کودکان باید بیشتر توجه شود.
مهمترین خصوصیات کلی که هر کفش طبی یا ارتوپدی باید داشته باشد عبارتند از:
- پنجه پهن و با ارتفاع: یکی از قسمتهای حیاتی کفش، قسمت پنجه یا Toe box است. وقتی پهنای یا ارتفاع پنجه کفش کم است، میتواند منجر به بروز بیماریهایی مانند انگشت چکمشی، میخچه و هالوکس والگوس شود. فضای کافی در پنجه کفش برای انگشتان پا بسیار حیاتی است تا انگشتان بتوانند به طور طبیعی حرکت کنند و فشار زیادی به آنها وارد نشود. بهتر است از کفشهای دارای پنجه گرد به جای کفشهای نوک تیز استفاده کنید.
- کفی قابل تعویض: در انتخاب کفش، بهتر است که کفی Insole قابل تعویض داشته باشد. این امکان به شما اجازه میدهد تا با تعویض کفی، اندازه و حجم کفش را تنظیم کنید تا وقتی پا ورم کرد، فضای کافی برای آن ایجاد شود یا کفی ساده را با کفیهای درمانی جایگزین کنید. همچنین، کفی قابل تعویض میتواند در کاهش رطوبت داخل کفش موثر باشد، بهخصوص زمانی که پا عرق کرده و کفش را نمرطوب کرده است. کفش مرطوب میتواند باعث ابتلا پا به بیماریهای قارچی شود.
- پشتی سفت و محکم: پشتی کفش یا Heel counter قسمتی از کفش است که در پشت پاشنه پا قرار دارد. این قسمت باید سفت و محکم باشد. برای امتحان کردن این مورد، میتوانید با فشار دادن شست خود به آن، محکمیت پشتی کفش را احساس کنید.
- یک کفش مناسب باید دارای کفی داخلی با شکل مناسب باشد که قوس های کف پا را به خوبی پوشش دهد و وزن بدن را به طور متناسب بر روی تمام سطح کفش توزیع کند. این ویژگیها باعث احساس راحتی و آسایش در پا میشوند. همچنین، پاشنه کفش نیز باید اندازه مناسبی داشته باشد و کف قوسی شکل کفش باید قدری گوژ باشد تا راحتی و استحکام در هنگام راه رفتن را افزایش دهد.
- کفش با کف قوسی شکل باعث میشود که در هنگام راه رفتن، پا به صورت طبیعی به زمین برخورد کند و فشار زیادی به کف پا و مچ پا وارد نشود. همچنین، کفش باید دارای سطح داخلی یکنواخت و کفش نفس کش باشد تا فشار کمتری را به پوست وارد کند و جلوی عرق کردن پا را بگیرد.
- پاشنه کفش نیز باید اندازه مناسبی داشته باشد و نباید بسیار بلند یا کوتاه باشد. اندازه پاشنه باید حدود ۱٫۵ تا ۴ سانتیمتر باشد تا فشار روی پا به طور متناسب توزیع شود.
- یقه و زبانی کفش باید از مواد نرمی ساخته شده باشند تا فشار کمتری به پوست وارد کنند. همچنین، این قسمت های کفش باید حاوی پد ها و بالشتک های نرمی باشند تا راحتی پا را افزایش دهند.
- جنس رویی کفش نیز باید طوری باشد که تهویه داخل کفش برقرار باشد و پا بتواند به راحتی تنفس کند.
- در نهایت، کفش مناسب باید دارای کفی داخلی با قوس های مناسب، پاشنه مناسب، کف قوسی شکل، سطح داخلی یکنواخت، کفش نفس کش، یقه و زبانی نرم باشد. این ویژگیها باعث احساس راحتی و آسایش در پا میشوند و در هنگام راه رفتن فشار کمتری را به پوست وارد میکنند.
انواع کفی طبی
کفشهای طبی با کفیهای مختلف برای کنترل عملکرد و راحتی پا طراحی میشوند. این کفشها معمولاً برای استفاده روزمره، راه رفتن یا به منظور استفاده زیبا و مجلسی مناسب نیستند. این کفشها از مواد مستحکمی مانند پلاستیک یا فیبر کربن ساخته میشوند و با استفاده از قالب پا ساخته میشوند.
- کفشهای طبی با کفی سفت، حرکت دو مفصل اصلی کف پا را کنترل میکنند و بهبود قوس کف پا را تسهیل میکنند. علاوه بر این، این نوع کفیها میتوانند از خشکی و درد در پا، ران و کمر جلوگیری کنند.
- کفشهای طبی با کفی نرم، به عنوان یک کفی ضد ضربه عمل میکنند و تعادل را افزایش میدهند. همچنین، این نوع کفشها میتوانند از فشار روی نقاط دردناک جلوگیری کنند. کفشهای طبی نرم معمولاً برای افراد مبتلا به دیابت، آرتریت و افرادی که به دلیل مشکلاتی مانند پای پرانتزی یا ضربدری نیاز به حمایت دارند، مؤثر هستند.
- کفشهای طبی با کفی نیمه سفت، تعادل پا را در حین راه رفتن و ورزش حفظ میکنند. این کفشها از لایههای نرمی تشکیل شدهاند که با مواد سفتتری تقویت شدهاند.
انواع زیره کفش و موارد استفاده
Metatarsal Rocker
فشار نیروی عکس العمل زمین را بر سر استخوان های متاتارس کاهش می دهد.
MTPJ Rocker
میزان خم شدن انگشتان را در حین راه رفتن کاهش می دهد و در مشکلاتی مانند خشکی انگشت شست یا آسیب در انتهای انگشتان کمک کننده است.
Lisfranc’s Rocker
کاهش دهنده ی نیروی وارد شونده به قسمت میانی پا.
Ankle Joint Rocker
میزان تحرک مورد نیاز مچ پا در حین حرکت را کاهش می دهد.
Met-head Rocker
فشار نیروی عکس العمل زمین را بر سر استخوان های متاتارس کاهش می دهد.
Negative Heel Rocker
پا را در حالت دورسی فلکشن نگاه می دارد تا ار نیروی وارده به پنجه کاسته شود.
Equinus Ankle Joint Rocker
میزان تحرک مورد نیاز مچ پا در حین حرکت را کاهش می دهد.
Ankle Joint Rocker with SACH Heel
ضربه وارد به پا را کاهش می دهد و ایجاد بی ثباتی می کند.
Toe Off Rocker
حرکت را در مفاصل انگشتان پا در حین راه رفتن کاهش می دهد.
Double Rocker
نیرو های وارد به قسمت میانی پا را جذب می کند. (اثر گهواره ای)