فلج بلز نوعی فلج موقتی صورت است و هنگامی رخ می‌دهد که عصب‌های کنترل کننده حرکات در یک طرف صورت، ملتهب می‌شود. معمولاً فلج بلز با یک حس ناگهانی ضعف یا فلجی در یک طرف صورت شروع می‌شود.
تشخیص فلج بلز اغلب با بررسی حرکات صورت توسط پزشک صورت می‌گیرد. ممکن است پزشک آزمایشات بیشتری مانند ام آر آی را پیشنهاد دهد تا ضعف یا فلج صورت را از مشکلات خطرناک‌تر مانند تومور یا سکته مغزی تشخیص دهد. هنگامی که آزمایشات احتمال وجود مشکلات دیگر را رد کردند، پزشک وجود فلج بلز را محتمل می‌شمارد و درمان فیزیوتراپی را توصیه می‌کند.
چه کسی می تواند فیزیوتراپی برای درمان فلج بلز را انجام دهد؟
تمامی فیزیوتراپ‌ها با آموزش و تجربه جهت درمان مشکلات و آسیب‌ها آماده می‌شوند. می‌توانید هنگام مراجعه به فیزیوتراپ موارد زیر را در نظر بگیرید:
- فیزیوتراپی را انتخاب کنید که در درمان افراد مبتلا به مشکلات عصبی تجربه دارد. برخی از فیزیوتراپ‌ها در درمان مشکلات عصبی تجربه بیشتری دارند.
- فیزیوتراپی که دارای تخصص پزشکی معتبر باشد یا دوره رزیدنتی یا بورس تحصیلی در رشته فیزیوتراپی عصبی را کامل کرده و تجربه و اطلاعات و مهارت پیشرفته در ارتباط با مشکل شما داشته باشند.
آمادگی های قبل از انجام فیزیوتراپی برای درمان فلج بلز
قبل از شروع به تجویز گروه ورزش‌های فلج بلز در طرح درمان، یکی از فیزیوتراپ‌ها بیمار را ارزیابی می‌کند. این ارزیابی شامل بررسی سوابق پزشکی بیمار، زمان شروع علائم، عواملی که ممکن است منجر به تشدید یا بهبود علائم شود و ارزیابی جسمانی است.
در طول ارزیابی اولیه، فیزیوتراپ حرکات زیر را در صورت بیمار بررسی می‌کند:
– حرکات فک و دهان
– حرکات ابرو
– توانایی جمع کردن لب‌ها
– توانایی بالا بردن یا پایین کشیدن لب‌ها
– بستن لب‌ها
– حرکات چشم
– لبخند زدن در حالی که گونه‌ها نیز درگیر شود
– توانایی مکیدن گونه‌ها از داخل دهان به بین دندان‌ها
– اخم کردن
– حالات مختلف صورت
– چین و چروک انداختن پیشانی
بعد از ارزیابی، هر تراپیست طرح درمان فیزیوتراپی فلج بلز شخصی هر بیمار را مشخص می‌کند تا بتواند برخی از عملکردهای از دست رفته را بازگرداند. براساس مشکلات خاص هر بیمار، فیزیوتراپ درمان را با تمرینات عضلات صورت شروع می‌کند تا حرکات صورت را تحریک کند. آنها به بیمار نشان می‌دهند که عضلات صورت را بکار ببرند تا حرکت آنها آسانتر شود و مراقب هستند که ورزش‌هایی در صورت انجام دهند که نواحی تحت تاثیر فلج را درگیر کند.
روند درمان فلج بلز با فیزیوتراپی
بعد از بررسی ها و آزمون های اولیه از صورت و علائم به وجود آمده، فیزیوتراپیست بلافاصله کارهای زیر را انجام می دهد:
- به شما آموزش می‌دهند که چگونه از صورت و چشمان خود محافظت کنید.
- به شما نشان می‌دهند که چگونه با وجود فلج صورت، عملکردهای روزانه خود را مدیریت کنید.
- مسیر مورد نظر برای رسیدن به بهبودی را توضیح داده و بنابراین می‌توانید نشانه‌ها و علائم بهبودی را تشخیص دهید.
- روند پیشرفت را ارزیابی کرده و اگر پیشرفتی حاصل نشود، تعیین می‌کنند که آیا لازم است به یک متخصص ارجاع داده شوید.
اولین اولویت این است که از چشم‌ها محافظت شود. ناتوانی در بستن چشم‌ها بطور کامل و سریع باعث می‌شود که چشم مستعد آسیب ناشی از خشکی و اجسام خارجی باشد. اجسام خارجی می‌توانند منجر به ایجاد خراشیدگی در قرنیه شوند – بخش شفاف جلوی چشم که عنبیه، مردمک و حفره جلوی چشم را می‌پوشاند – که ممکن است آسیب دائمی به بینایی وارد کند. فیزیوتراپ بلافاصله به شما نشان می‌دهد که چگونه از چشم محافظت کنید، مانند:
- استفاده از پدهای آماده یا پدهایی که خودتان تهیه کرده‌اید.
- تنظیم یک برنامه منظم جهت بهبود مایعات چشم
- بستن چشم‌ها با دست با احتیاط
اگر نیمی از حرکات صورت فعال است، درمانگر به شما چندین تمرین کلی صورت را آموزش می‌دهد تا در خانه انجام دهید. این تمرینات به شما کمک می‌کند یاد بگیرید بخش ضعیف صورت را حرکت دهید و همچنین بتوانید از دو طرف صورت باهم استفاده کنید. یکی از تمرینات، عمل دمیدن هوا به آرامی از طریق لب‌ها است. فیزیوتراپ به شما کمک می‌کند تا الگوی سالم حرکاتی را که برای بیان حالات صورت و عملکرد آن نیاز دارید، دوباره بدست آورید. بهبودی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، زیرا:
- به طور طبیعی توانایی ایجاد حالات صورت و بسیاری از حرکات صورت، بطور خودکار انجام می‌شود – چیزی است که شما با آن متولد شده و پیش از این هرگز به آن فکر نکرده بودید.
- برخلاف دیگر عضلات بدن، عضلات صورت فاقد سنسورهایی هستند که تمام جزئیات مورد نیاز درباره چگونگی حرکت را به مغز اطلاع می‌دهد.
چه تمرینات و حرکاتی برای درمان فلج بلز استفاده می شود؟
فیزیوتراپ در طول این زمان چالش‌برانگیز شما را راهنمایی خواهد کرد، جهت یادگیری دوباره حرکات صورت، براساس مشکلات حرکتی خاصی که با آن مواجه هستید، تمرینات خاصی را به شما توصیه می‌کند. تمرینات شما براساس دوره بهبودی ممکن است تغییر کند.
تمرینات اولیه
در مراحل اولیه، هنگامی که در ایجاد همه حرکات صورت بطور کامل با مشکل مواجه هستید، درمانگر ورزش‌هایی را به شما آموزش می‌دهد که حرکات صورت ( اولیه) را ایجاد می‌کند. درمانگر به شما نشان می‌دهد که صورت خود را در چه حالتی قرار دهید که حرکت دادن آن آسانتر شود (که به آن محدوده حرکتی پشتیبانی می‌گویند) یا اینکه چگونه عضلات صورت را تحریک کنیم تا حرکتی را که می‌خواهیم انجام دهد.
تمرینات تسهیل کننده
هنگامی که عضلات صورت قادر به انجام به حرکت اصلی بودند، درمانگر تمریناتی را برای افزایش فعالیت عضلات، قدرت عضلات و بهبود توانایی برای استفاده از عضلات در مدت زمان طولانی طراحی می‌کند ( فعالیت تسهیل کننده عضله).
تمرینات کنترلی
فیزیوتراپ تمریناتی را با هدف زیر طراحی می‌کند:
- بهبود هماهنگی عضلات صورت
- ایجاد حرکات صورت برای عملکردهای خاص مانند صحبت کردن یا بستن چشم
- بازیابی حرکاتی برای حالات صورت مانند لبخند زدن
- اصلاح الگوهای غیرطبیعی از حرکات صورت که می‌تواند در طول دوران بهبودی رخ دهد.
برای تمرین هماهنگی عضلات صورت، لازم است که ابتدا به سطح کافی از فعالیت عضلات صورت رسیده باشید. فیزیوتراپ تعیین می‌کند که چه زمانی برای این کار آماده هستید.
تمرینات آرام بخش
در طول دوران بهبودی ممکن است دچار گرفتگی عضلات یا تکان‌های ناگهانی صورت شوید. فیزیوتراپ ورزش‌هایی را برای کاهش این فعالیت ناخواسته عضله طراحی می‌کند. درمانگر به شما آموزش می‌دهد که چگونه تشخیص دهید که چه زمانی عضلات صورت در حالت فعال و چه زمانی عضلات در حالت استراحت قرار دارند. با یادگیری تعامل مؤثر با عضلات صورت و سپس توقف آن، قادر خواهید بود که عضلات صورت را به خواست خود استراحت داده و تکان‌ها و اسپاسم‌های آن را کاهش دهید.
کارهایی که در طول درمان فلج بلز در خانه انجام می گیرد.
- اطمینان حاصل کنید که از چشم‌ها محافظت می‌کنید.
- عضلات صورت را با حرکات کششی فعال نگه دارید.
- تمریناتی شخصی خود که توسط فیزیوتراپ طراحی شده را بطور منظم انجام دهید.
- توضیح دهید که چه اتفاقاتی در اطراف شما رخ می‌دهد و آن را روزانه تا حد ممکن بطور معمول ادامه دهید.
- برخی از تحقیقات نشان می‌دهد که تماشای برنامه‌های شاد یا درام که منجر به واکنش‌های احساسی می‌شود، می‌توانند به تحریک واکنش‌های صورت بیانجامد، زیرا اغلب، حالات صورت ارتباطات احساسی را نشان می‌دهند ( به عنوان مثال، ما هنگامی که فکر می‌کنیم موضوعی خنده‌دار است می‌خندیم یا لبخند می‌زنیم یا هنگامی که غمگین یا سردرگم می‌شویم، اخم می‌کنیم)
- به خاطر داشته باشید که پیشرفت اغلب آهسته پیش می‌رود از این رو ناامید نشوید.
بعد از انجام دوره فیزیوتراپی برای درمان فلج بلز چه اتفاقی می افتد؟
بعضی از افراد ممکن است پس از یک دوره بهبودی در حرکات صورت، با مشکلات بزرگتری در حرکت دادن صورت خود روبرو شوند که باعث نگرانی آنها نسبت به بازگشت دوباره فلج صورت می‌شود. با این حال، بازگشت مجدد فلج صورت از نوع فلج بلز، متداول نیست.
بروز مشکلات تازه در حرکات صورت ممکن است به دلیل افزایش قدرت عضلات صورت بدون بهبودی در توانایی هماهنگی و کنترل حرکت صورت باشد. به منظور پیشگیری از این رخداد، فیزیوتراپ به شما نشان می‌دهد که از کدام حرکات صورت در دوران بهبودی باید خودداری کنید. به عنوان مثال، نمونه‌های زیر ممکن است منجر به الگوی غیرطبیعی کاربرد عضله صورت شوند:
- تلاش برای ایجاد بزرگترین حرکت صورت یا انقباض عضله که می‌توان انجام داد، مانند لبخند زدن تا جایی که می‌توانید.
- جویدن آدامس با بیشترین قدرت
- باد کردن بادکنک با تمام تلاش جهت بکار گرفتن عضلات صورت
درمانگر شما را راهنمایی می‌کند تا جایی که امکان دارد از صورت خود به طور طبیعی استفاده کنید، بدون اینکه تلاش کنید، حالات صورت را به دلیل متفاوت بودن، محدود کنید.
میزان تاثیر گذاری فیزیوتراپی در درمان فلج بلز چقدر است؟
تاثیر کلی ورزش‌های صورت برای بهبودی فلج بلز، به بیمار بستگی دارد. اگر بیمار مبتلا به فلج بلز دستورالعمل‌های فیزیوتراپ را دنبال کند، بطور کامل جهت کسب حداکثر نتیجه از تمرینات صورت، آماده خواهد بود. برعکس، اگر بیمار مبتلا به فلج بلز دستورالعمل‌های ورزشی فیزیوتراپی صورت را به درستی انجام ندهد، احتمال اینکه قدرت و هماهنگی عضلات صورت بهبود یابد، کمتر می‌شود.
سایر درمان های موثر برای درمان فلج بلز کدامند؟
درمان های دیگری برای مشکل فلج بلز وجود دارد که می توانند در کنار فیزیوتراپی موثر باشند. از جمله:
دارو درمانی
داروهایی که به طور معمول برای درمان فلج بلز بکار می‌رود، شامل:
- کورتیکواستروئید مانند پردنیزون
- داروهای ضدویروسی
عمل جراحی
جراحی فشارزدایی توصیه نمی‌شود. آسیب عصب صورت و از بین رفتن دائمی شنوایی از خطرات احتمالی مرتبط با این جراحی است. به ندرت جهت اصلاح مشکلات عصب صورت نیاز به جراحی پلاستیک است. جراحی جهت ترمیم عصب و عملکردهای صورت کمک می‌کند تا صورت هماهنگ به نظر برسد و می‌تواند حرکات صورت را بازیابی کند.
درمان خانگی
درمان خانگی می‌تواند شامل:
- محافظت از چشمانی که بسته نمی‌شوند.
- استفاده از داروهای مسکن
- انجام ورزش‌های فیزیوتراپی
سوالات متداول
آیا فلج بلز دوباره رخ می‌دهد؟
در بیشتر موارد فلج بلز فقط یکبار رخ می‌دهد. از هر ۱۴ نفر که به فلج بلز مبتلا می‌شوند، یک نفر ممکن است در آینده اغلب پس از چندسال، دوره‌هایی از بیماری را تجربه کند. اگر در میان خویشاوندان شما افرادی وجود دارند که دچار فلج بلز هستند، احتمال بروز مجدد این بیماری وجود دارد.
چه زمانی می‌توان فهمید که فلج بلز در حال بهبودی است؟
در اکثریت موارد، فلج صورت ناشی از فلج بلز موقتی است. بعد از حدود دو هفته بهبودی تدریجی را خواهید دید. در طول سه ماه، اکثر افراد حرکت و عملکردهای کامل صورت را بدست خواهند آورد. تاخیر در بهبودی اغلب همراه با نوعی عملکرد غیرطبیعی صورت است.
چه غذاهایی برای بهبود فلج بلز مناسب است؟
توصیه می‌شود که از غذاهای سخت، چسبناک و جویدنی خودداری کنید. غذاهای حاوی مقدار زیادی پروتئین که خوردن آنها نرم و آسان باشد مصرف کنید، مانند سفیده تخم مرغ پخته شده، پنیر، کشک، حبوبات، سوپ.
چگونه از بازگشت دوباره فلج بلز جلوگیری کنیم؟
نمی‌توان از بازگشت فلج بلز جلوگیری کرد، زیرا ممکن است به دلیل عفونت رخ دهد بنابراین بطور معمول نمی‌توان از آن جلوگیری کرد. ممکن است این بیماری با ویروس هرپس ارتباط داشته باشد. بطور معمول فقط یکبار به فلج بلز مبتلا می‌شوید اما گاهی اوقات ممکن است دوباره نیز رخ دهد. در صورتی که سابقه خانوادگی از این بیماری را دارید، احتمال بروز مجدد آن بیشتر است.
چگونه با وجود فلج بلز می‌توان چشم‌ها را بست؟
فلج بلز می‌تواند منجر به افتادگی پلک پایین شود که باعث خشکی چشم خواهد شد. اگر نمی‌توانید چشم خود را بطور کامل ببندید، می‌توانید از پد چشم در هنگام خواب استفاده کنید. سعی کنید که با استفاده از انگشت برای پلک زدن و باز و بسته کردن پلک خود استفاده کنید. اینکار باعث مرطوب نگه داشتن چشم می‌شود.
آیا استفاده از پد گرم یا سرد برای فلج بلز مناسب است؟
می‌توانید پدهای گرم مانند پدهای ژلی یا گرمایی را جهت تسکین درد و ورم روی صورت قرار دهید. به آرامی این ناحیه را ماساژ دهید. اگر درد شدید دارید، به پزشک مراجعه کنید.
نشانه های فلج بلز چیست؟
فلج بلز می‌تواند به سرعت تشدید شود. علائم دیگر آن ممکن است شامل:
- ناتوانی در بستن چشم‌ها در ناحیه درگیر بیماری
- افتادگی ناحیه تحت تاثیر بیماری (در طول چند ساعت یا در طول شب)
- خشکی یا اشک آلود شدن چشم درگیر بیماری فلج بلز
- درد در گوش یا پشت آن در طرفی از صورت که درگیر بیماری است
- حساسیت نسبت به صدا
- ریزش آب از دهان
- کاهش حس چشایی
- بروز مشکلاتی هنگام صحبت کردن که به دلیل ضعف در اطراف دهان می‌باشد
چه اتفاقی در صورت عدم درمان فلج بلز می افتد؟
فلج بلز در بسیاری از موارد بدون درمان خاصی بهبود می‌یابد، اما در صورت عدم بهبودی می‌تواند مشکلات سخت‌تر و بیشتری را ایجاد کند. مکان بروز فلج بلز می‌تواند باعث آسیب‌های جدی‌تری نسبت به سایر نقاط بدن شود.
همچنین، برخی از علائم فلج بلز ممکن است با موارد جدی‌تری مانند بیماری ام.اس و سکته مغزی همخوانی داشته باشد. بنابراین، در صورت بروز هر یک از علائم فلج بلز، بدون تأخیر به پزشک مراجعه کرده و روند درمان را آغاز کنید.
درمان فلج بلز چقدر طول می کشد؟
بهبود فلج بلز معمولاً تا ۹ ماه طول می‌کشد، اما ممکن است بیشتر از این زمان نیاز باشد. در تعداد کمی از موارد، ضعف صورت ممکن است دائمی باقی بماند. اگر پس از سه هفته هیچ نشانه‌ای از بهبودی مشاهده نشد، به پزشک مراجعه کنید، زیرا برخی موارد نیاز به درمان جراحی دارند.
