بروز هر گونه درد نشان‌دهنده وجود مشکل در بدن می‌باشد و به درمان نیاز دارد. در زمان بروز مشکل مرتبط با عصب سیاتیک، امکان دارد درد در هر یک از قسمت‌های پایین بدن ایجاد شود. درد عصب سیاتیک می‌تواند خفیف و یا شدید باشد تا حدی که برای درمان به جراحی نیاز باشد.
بر خلاف درد در قسمت کمر، درد عصب سیاتیک می‌تواند در هر قسمتی از پایین کمر تا پا ایجاد شود. شدت درد نیز در هر شخص متفاوت است.
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت با شماره ۰۲۱۲۲۷۸۰۷۰۲ تماس حاصل فرمایید.
محل قرارگیری عصب سیاتیک
طول عصب سیاتیک از دیگر عصب‌ها در بدن بیشتر می‌باشد و از پایین کمر تا قسمت پایین پا امتداد می‌یابد. این عصب از قسمت پایین ستون مهره به سمت استخوان لگن و باسن امتداد پیدا کرده و از پشت ران وارد ساق پا می‌شود. عصب سیاتیک دارای عملکردهای مختلفی می‌باشد و مسئول عملکرد اعصاب و عضلات در قسمت پایین کمر، باسن و پاها می‌باشد. همچنین عصب سیاتیک کنترل و ایجاد حس در قسمت‌های پاشنه، مچ و ساق پا و پشت‌ران را امکان‌پذیر می‌سازد.
عصب سیاتیک مسئول نورون‌های حسی و حرکتی است. این عصب امکان حرکت عضلات را فراهم کرده و به ایجاد حس در بدن کمک می‌کند. بروز هر گونه مشکل برای این عصب، می‌تواند سبب بروز درد شدید و کاهش توانایی در شخص شود. امکان دارد هر نوع آسیبدیدگی باعث بروز درد عصب سیاتیک پا شود. در این حالت کمردرد و ضعف عضلانی بروز می‌کنند. صرف نظر از محل آسیبدیدگی عصب، این علائم بیشتر در ساق پا ایجاد می‌شوند.
علت بروز درد عصب سیاتیک
بروز درد در بخش‌هایی از بدن که عصب سیاتیک از آن‌ها عبور می‌کند، با عنوان درد عصب سیاتیک در نظر گرفته می‌شود. معمولا علت درد عصب سیاتیک به چگونگی آسیبدیدگی این عصب بستگی دارد. نحوه آسیبدیدگی عصب سیاتیک شامل موارد زیر می‌باشد:
- فتق دیسک
- تنگی کانال نخاعی
- لغزش مهره‌ها بر روی یکدیگر
- سندروم پیریفورمیس
- ضربه فیزیکی
- وجود تومور نخاعی
در زمان آسیبدیدگی عصب سیاتیک، معمولا درد در یک طرف بدن ایجاد شده و امکان دارد درد در هر قسمتی از پایین کمر و پا بروز کند. شدت و علت درد عصب سیاتیک، نوع گزینه مناسب جهت درمان درد عصب سیاتیک را تعیین می‌کند.
دیسک کمر
دیسک کمر شایع‌ترین علت بروز درد عصب سیاتیک محسوب می‌شود. ستون فقرات از دیسک‌ها تشکیل شده است. دیسک‌ها مانند ضربه‌گیر عمل کرده و از ساییدگی استخوان‌ها بر روی یکدیگر جلوگیری می‌کنند. هنگامی که دیسک از شکاف دیواره بیرونی خود خارج می‌شود، می‌تواند بر عصب سیاتیک فشار وارد کرده و باعث بروز درد شود.
عارضه دیسک کمر معمولا در اثر افزایش سن و به مرور زمان ایجاد می‌شود. ولی امکان دارد این عارضه در هر سنی و در اثر فعالیت‌های روزانه مانند بلند کردن اشیاء سنگین به شیوه نادرست ایجاد شود.
تنگی کانال نخاعی
تنگی کانال نخاعی در اثر تنگ و باریک شدن کانال نخاعی ایجاد می‌شود. در اثر تنگ شدن کانال نخاعی، بر ریشه‌های عصب سیاتیک فشار وارد می‌شود. این عارضه بیشتر در اثر افزایش سن بروز می‌کند ولی برخی از افراد از زمان تولد، دچار نقص‌های مرتبط با تنگی کانال نخاعی هستند.
درد عصب ناشی از تنگی کانال نخاعی در اثر وارد شدن فشار بر ریشه‌های عصب نخاعی می‌تواند باعث بروز حس گزگز یا بی‌حسی شود.
لغرش مهره‌ها بر روی یکدیگر
یکی دیگر از دلایل بروز درد عصب سیاتیک پا، لغزش مهره‌ها بر روی یکدیگر می‌باشد. این حالت زمانی ایجاد می‌شود که یکی از مهره‌های بخش پایین ستون فقرات دچار لغزش بر روی استخوان زیرین می‌شود. این عارضه با سالخوردگی و روند طبیعی تخریب مهره‌ها مرتبط می‌باشد و به علت وارد شدن فشار بر ریشه‌های عصب می‌تواند باعث بروز درد بسیار زیادی شود. درمان لغزش مهره‌ها بر روی یکدیگر ساده می‌باشد و بسته به شدت عارضه از طریق جراحی یا دیگر روش‌ها قابل درمان می‌باشد.
رعایت سبک زندگی سالم و استفاده از تمارین ورزشی مناسب به جلوگیری از لغزش مهره‌ها بر روی یکدیگر کمک می‌کند.
سندروم پیریفورمیس
سندروم پیریفورمیس می‌تواند باعث بروز درد عصب سیاتیک در قسمت باسن شود. عضله پیریفورمیس در باسن قرار دارد و ستون فقرات را به بخش فوقانی استخوان‌های ران متصل می‌کند. این عضله امکان چرخش لگن و حرکت پاها به سمت بیرون را فراهم می‌کند. عضله پیریفورمیس به طور مستقیم بر روی عصب سیاتیک قرار دارد. ولی در برخی از افراد، عصب سیاتیک از این عضله عبور می‌کند.
نزدیکی عضله پیریفرمیس به عصب سیاتیک، احتمال بروز سندروم پیریفورمیس را افزایش می‌دهد. زمانی که این عضله به طور غیر ارادی منقبض می‌شود، بر روی عصب سیاتیک فشار وارد می‌شود. این عارضه با نشستن برای مدت طولانی تشدید می‌شود. به ندرت امکان بروز سندروم پیریفورمیس وجود دارد و دلایل بروز این عارضه نامشخص می‌باشد.
سیاتیک می‌تواند سبب ایجاد درد در ران و ساق پا شود، ولی علائم سندروم پیریفورمیس می‌تواند به صورت درد در باسن، محدودیت دامنه حرکتی لگن و درد در زمان بالا رفتن از راه پله بروز کنند.
ضربه فیزیکی
هر وضعیتی که باعث شود تا عصب سیاتیک دچار آسیبدیدگی شود، می‌تواند منجر به بروز درد عصب سیاتیک شود. برای مثال امکان دارد وارد شدن ضربه سبب شود تا عصب سیاتیک تحت فشار قرار گیرد. دلایل مختلف وارد شدن ضربه فیزیکی شامل حوادث ورزشی، تصادفات خودرو، افتادن بر زمین و حتی شکستگی استخوان می‌باشند.
تومورهای نخاعی
در برخی از موارد، امکان دارد تومور نخاعی بر عصب فشار وارد کرده و سبب بروز درد عصب سیاتیک شود. البته علت وجود تومور، همیشه سرطان نمی‌باشد. حتی تومورهای خوش‌خیم نیز می‌توانند سبب آسیبدیدگی عصب سیاتیک شوند. خارج کردن تومورهای خوش‌خیم با استفاده از جراحی امکان‌پذیر است و به ندرت امکان دارد سبب بروز آسیبدیدگی دائمی عصب شود.
احتمال ایجاد تومورهای بدخیم نیز وجود دارد. این تومورهای در ستون فقرات در قسمت استخوان‌ها یا دیسک‌ها ایجاد شده و می‌توانند باعث وارد شدن فشار بر عصب سیاتیک شوند.
چه عوامی سبب تشدید درد عصب سیاتیک می‌شوند؟
تشخیص علت بروز درد در قسمت پایین کمر یا لگن به جلوگیری از تشدید درد عصب سیاتیک کمک می‌کند. هر یک از عارضه‌هایی که در قسمت قبل ذکر شده می‌توانند سبب بروز درد عصب سیاتیک شوند ولی با این حال درد در همه مواقع وجود ندارد. بعضی از عوامل سبب تشدید درد می‌شوند و اطلاع از این عوامل به جلوگیری از تشدید درد عصب سیاتیک کمک می‌کنند. برخی از دلایل تشدید درد عصب سیاتیک عبارتند از:
- استرس
- وضعیت نامناسب بدنی
- پوشیدن لباس تنگ یا کفش‌های نامناسب
- اضافه‌وزن
- عدم تحرک
- بارداری
کسب اطلاع از عوامل فوق به تشخیص علت بروز تشدید درد سیاتیک و جلوگیری از ایجاد این درد کمک می‌کند.
استرس
بین بروز استرس و بسیاری از عارضه‌های ذهنی و جسمی مانند سیاتیک ارتباط وجود دارد. با وجود این که ممکن است استرس علت اصلی درد عصب نباشد، با این حال می‌تواند در تشدید عارضه موثر باشد و به این ترتیب سبب افزایش درد سیاتیک می‌شود. عواطف منفی مانند غم و ناراحتی و عارضه‌هایی مانند افسردگی نیز می‌توانند به صورت غیر مستقیم در تشدید درد عصب موثر باشند.
وضعیت نامناسب بدنی
وضعیت نامناسب بدنی یک دلیل شایع تشدید درد سیاتیک محسوب شده و سبب وارد شدن فشار بر قسمت پایین کمر می‌شود. فشار بیش از حد می‌تواند باعث آسیبدیدگی عصب سیاتیک و در نهایت بروز درد شود.
قرار گرفتن بدن در راستای نامناسب نیز در تشدید درد سیاتیک موثر است. عواملی مانند نشستن و راه رفتن در حالتی که شانه‌ها و ستون فقرات در وضعیت خمیده قرار دارند فشار زیادی را بر قسمت پایین کمر وارد کرده و سبب تشدید درد عصب سیاتیک می‌شوند.
استفاده از لباس تنگ و کفش‌های نامناسب
در برخی از افراد، استفاده از لباس تنگ در قسمت عصب سیاتیک می‌تواند باعث وارد شدن فشار بر این عصب و بروز درد شود. لباس‌هایی شامل شلوار جین و لباس زیر که در قسمت کمر تنگ هستند از جمله لباس‌های نامناسب محسوب می‌شوند. هر گونه کفش پاشنه بلند و کفش‌های بدون خاصیت جذب ضربه نیز در هر بار قدم برداشتن، بر کمر یا لگن فشار وارد می‌کنند.
با استفاده از کفش پاشنه بلند، لگن به طرف جلو متمایل شده و بر کمر یا لگن فشار وارد می‌شود و می‌تواند منجر به کشیدگی عضله همسترینگ در مجاورت عصب سیاتیک شود. کشیدگی عضله فشار بیش از حد بر عصب وارد کرده و منجر به برور درد سیاتیک می‌شود.
اضافه وزن
در برخی از مواقع، اشخاص مجبور به حمل اشیاء سنگین می‌شوند. حمل اشیاء بایستی به شکلی انجام شود که باعث بروز مشکل برای بدن نشود. در زمان انجام فعالیت‌های روزانه که نیاز به خم شدن درناحیه لگن دارند امکان دارد فشار اضافی بر قسمت کمر وارد شود. در نتیجه احتمال بروز فتق دیسک کمر افزایش پیدا می‌کند.
عدم تحرک
عدم تحرک جسمانی دارای معایب زیادی می‌باشد. برخورداری از تحرک جسمانی در طول روز برای جلوگیری از بروز درد سیاتیک الزامی است. در ارتباط با مشاغلی نیز که نیاز به نشستن برای مدت طولانی دارند، شخص می‌تواند پیش از شروع فعالیت‌های شغلی ورزش کرده و یا از میز ایستاده قابل تنظیم استفاده کند.
در صورتی که شخص چاره‌ای به جز نشستن برای مدت طولانی نداشته باشد، بایستی از قرار دادن اشیاء سفت مانند کیف پول، کلید یا گوشی همراه در جیب پشت خودداری شود. این اشیاء می‌توانند بر عضله پیریفورمیس که بالای عصب سیاتیک قرار دارد، اثر منفی بگذارند.
بارداری
در زمان بارداری، امکان دارد در اثر سندروم پیریفورمیس یعنی منقبض شدن عضله باسن و تحریک عصب سیاتیک، درد ایجاد شود.
درد عصب سیاتیک در زمان بارداری می‌تواند در اثر افزایش وزن جنین ایجاد شود. وزن جنین باعث حرکت لگن به طرف جلو شده و در این حالت عضله پیریفورمیس منقبض می‌شود و بر عصب سیاتیک فشار وارد می‌کند.
آیا سیاتیک می‌تواند باعث بروز درد شدید در ساق و مچ پا شود؟
عصب سیاتیک مسئول عملکرد اعصاب و عضلات در قسمت پایین کمر، باسن و پاها می‌باشد. به همین دلیل امکان دارد درد عصب سیاتیک در ساق پا نیز ایجاد شود. معمولا درد سیاتیک در یک طرف بدن ایجاد می‌شود در نتیجه به ندرت امکان دارد که درد همزمان در هر دو پا ایجاد شود. همچنین درد می‌تواند به طور مداوم و یا فقط در برخی از مواقع ایجاد شود. درد عصب سیاتیک معمولا شدید می‌باشد ولی می‌تواند به صورت احساس سوزش نیز ایجاد شود.
با وجود این که احتمال بروز درد در مچ پا کمتر از ساق پا می‌باشد، مچ پای برخی از افراد دچار ضعف عضلانی و یا بی‌حسی می‌شود.
آیا درد عصب سیاتیک باعث بروز ورم در پاها می‌شود؟
امکان دارد به همراه درد سیاتیک، ورم نیز در پاها ایجاد شود. ولی درد عصب سیاتیک به تنهایی باعث بروز ورم نمی‌شود. البته بایستی به علت بروز درد سیاتیک توجه شود. اگر درد سیاتیک در اثر آسیبدیدگی مانند کشیدگی عضله ناشی از بلند کردن اجسام سنگین ایجاد شده باشد، امکان دارد ورم ایجاد شود و بسته به محل ورم، ممکن است بر روی عصب سیاتیک فشار وارد شده و باعث فشرده شدن این عصب شود. این فشردگی می‌تواند باعث بروز درد عصب سیاتیک شود.
درد شدید و مزمن عصب سیاتیک چقدر طول میکشد؟
طول مدت بروز درد عصب سیاتیک به شدید یا مزمن بودن درد بستگی دارد.
درد شدید عصب سیاتیک در همه مواقع وجود ندارد و ممکن است یک تا دو هفته طول بکشد. در بیشتر موارد، اقدامات درمانی در منزل می‌توانند سبب تسکین درد شدید سیاتیک در مدت چند هفته شوند. دوره‌های درد شدید عصب سیاتیک تنها چند بار در سال بروز می‌کنند.
درد مزمن عصب سیاتیک رفع نمی‌شود. امکان دارد درد شدید سیاتیک، مزمن شده و باعث بروز درد مداوم شود. در این حالت درد خیلی شدید نمی‌باشد. درد مزمن سیاتیک بر خلاف سیاتیک شدید، یک عارضه دائمی محسوب شده و هیچ درمان قطعی برای آن وجود ندارد.
به همین دلیل جلوگیری از بروز درد سیاتیک از اهمیت زیادی برخوردار است؛ خصوصا اگر که بیمار در طول سال چندین بار دچار درد شدید عصب سیاتیک شود.
چه زمانی باید برای درمان درد عصب سیاتیک به پزشک مراجعه شود؟
در بیشتر موارد، علائم درد عصب سیاتیک با اقدامات درمانی در منزل رفع می‌شوند. ولی اگر درد برای مدت بیش از چند هفته ادامه پیدا کند، بایستی به پزشک مراجعه شود. حتی اگر شخص به تشدید درد عصب سیاتیک عادت کرده باشد، در صورت بروز درد که شدیدتر از قبل باشد بایستی از راهنمایی پزشک جهت تشخیص علت درد استفاده شود.
در ارتباط با دشواری در کنترل روده یا مثانه و یا در صورت بروز آسیبدیدگی مانند تصادف بایستی به بخش اورژانس بیمارستان مراجعه شود.
نحوه درمان درد عصب سیاتیک
در بیشتر موارد، درمان درد عصب سیاتیک به جراحی نیاز ندارد و درد با استفاده از اقدامات درمانی در منزل یا داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک قابل درمان است. فیزیوتراپی، مصرف دارو، تزریق دارو و روش‌های درمانی مکمل برخی از روش‌های درمان درد عصب سیاتیک محسوب می‌شوند و در طول مدت چهار تا شش هفته، سبب تسکین علائم می‌شوند. در صورتی که شخص بداند چه فعالیتی سبب بروز درد می‌شود، توقف در انجام فعالیت مورد نظر نیز به تسکین درد کمک می‌کند. در برخی از موارد، کشش ملایم عصب سیاتیک در تسکین درد موثر است.
برخی از متداول‌ترین روش‌های درمان درد عصب سیاتیک عبارتند از:
استراحت
در برخی از موارد، استراحت سبب تسکین درد و رفع فشار از روی عصب سیاتیک می‌شود. البته مقدار زمان مورد نیاز برای استراحت بایستی محدود شود و همچنین بیمار باید بر روی سطح سفت و محکم استراحت کند.
استفاده از پک سرد و گردم
در زمان آغاز درد عصب سیاتیک، استفاده از پک سرد می‌تواند سب کاهش ورم شود. به این منظور پک سرد بایستی چند بار در روز و برای مدت چند دقیقه بر روی ناحیه آسیب‌دیده قرار داده شود. پس از چند روز می‌توان به همین روال از پک گرم استفاده کرد.
رژیم غذایی ضد التهاب
رژیم غذایی تاثیر بسیار زیادی بر عملکرد بدن انسان دارد. در اثر التهاب عصب سیاتیک، درد ایجاد می‌شود. یک روش مناسب برای رفع التهاب، استفاده از رژیم غذایی مناسب است. در صورتی که بیمار از مواد غذایی حاوی شکر تصفیه شده، چربی‌های ترانس و کلسترول اکسید شده استفاده می‌کند، بایستی در رژیم غذایی تغییر ایجاد شده و از مواد غذایی مانند مانند ماهی چرب، سبزیجات پر برگ، توت سیاه و سبزیجات تخمیر شده استفاده شود.
استفاده از محلول آب و نمک اپسوم
نمک اپسوم دارای خواص بسیار مفیدی برای بدن می‌باشد. استفاده از این نمک در بهبود عملکرد سیستم عصبی موثر است و به خارج کردن سموم از بدن کمک می‌کند. آب گرم جریان خون را افزایش داده و سبب کاهش التهاب می‌شود. محلول آب و نمک اپسوم دارای اثر آرام‌سازی می‌باشد و باعث تسکین درد عصب سیاتیک می‌شود.
طب سوزنی
طب سوزنی در سال‌های اخیر مورد توجه بسیاری از افراد قرار گرفته است. در این روش از سوزن‌های مخصوصی برای تحریک روند بهبود بدن استفاده می‌شود. طبق تحقیقات انجام شده، این روش سبب بهبود علائم سیاتیک می‌شود. طب سوزنی همچنین باعث افزایش میزان تحمل درد در بیماران می‌شود. بر اساس نتیجه تحقیقات طب سوزنی در مقایسه با مصرف دارو، دارای تاثیر بیشتری در تسکین درد می‌باشد.
انجام حرکات کششی و یوگا
در صورت بروز درد عصب سیاتیک، پزشکان به بیمار توصیه می‌کنند که از انجام ورزش‌های سنگین خودداری کند. همچنین عدم تحرک در طول روز نیز دارای اثرات زیانباری برای بدن می‌باشد. حرکات کششی و یوگا سبب تقویت ستون فقرات و بهبود وضعیت بدنی شده و در بهبود انعطاف‌پذیری بدن موثر هستند. در برخی از موارد این تمارین سبب کاهش التهاب نیز می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهند که یوگا برای افراد مبتلا به درد عصب سیاتیک یک روش بی‌خطر و موثر محسوب می‌شود.
مصرف دارو
بسیاری از افراد برای تسکین علائم درد عصب سیاتیک از داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک استفاده می‌کنند. در مواردی که درد شدید باشد، امکان دارد پزشک استفاده از داروهای شل‌کننده عضلانی یا دیگر داروهای مُسکن را توصیه کند.
فیزیوتراپی
متخصص فیزیوتراپی جهت تسکین درد عصب سیاتیک، برنامه ویژه ورزشی و حرکات کششی را برای بیمار تدوین می‌کند. این برنامه ورزشی سبب بهبود وضعیت بدنی بیمار شده و باعث رفع فشار از روی عصب سیاتیک می‌شود.
جراحی
در برخی از موارد امکان دارد جهت درمان درد عصب سیاتیک به جراحی نیاز باشد. جراحی همیشه به عنوان آخرین گزینه درمانی در نظر گرفته می‌شود و پزشک ابتدا از روش‌های غیر تهاجمی استفاده می‌کند. البته در بعضی از موارد، مشکلات مرتبط با سیاتیک بسیار شدید است و به جراحی فوری نیاز دارد.(مانند مواقعی که درد سیاتیک با از دست دادن کنترل روده یا مثانه همراه باشد)
جهت درمان درد عصب سیاتیک به وسیله جراحی از دو روش استفاده می‌شود:
- دیسککتومی: زمانی که علت درد عصب سیاتیک مشخص باشد (مانند فتق دیسک یا خار استخوانی) امکان دارد جراح از روش دیسککتومی برای خارج کردن عاملی که باعث بروز مشکل برای عصب سیاتیک شده است استفاده کند. در برخی از موارد ممکن است نیاز باشد که جراح دیسک را از محل خود خارج کند. در هر دو صورت، احتمالا جراحی به صورت سرپایی انجام می‌شود.
- لامینکتومی: در این روش، جراح لامینا (بخشی از استخوان که طناب نخاعی را پوشش می‌دهد) به همراه هر نوع بافتی که امکان دارد بر عصب سیاتیک فشار وارد کند را خارج می‌کند. امکان دارد لامینکتومی به صورت سرپایی اجام شده و یا نیاز باشد که بیمار یک شب را در بیمارستان سپری کند. پس از مرخصی از بیمارستان، پزشک دستورات لازم در ارتباط با نحوه راه رفتن در زمان بهبودی را به بیمار ارائه می‌دهد.
