فتق دیسک گردن یکی از مشکلات مربوط به دیسکهای بین مهرهای در ستون فقرات است. هر یک از دیسکها از یک لایه سخت خارجی ساخته شده اند که در درون آن یک ماده نرم غضروف-مانند قرار دارد. لایه سخت خارجی ممکن است بر اثر وارد شدن فشار پاره شود و ماده نرم درون آن به بیرون بریزد و به نخاع یا شاخههای عصبی فشار وارد کند. این موضوع میتواند منجر به بروز علائمی در گردن و در امتداد مسیر انتشار عصبهای مذکور شود. فیزیوتراپ شما میتواند با توجه به شرایط ویژه شما تمرینات درمانی مختلفی را برای رفع این مشکل پیشنهاد دهد.
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت با شماره ۰۲۱۸۸۸۰۱۸۰۰ تماس حاصل فرمایید.
علائم
فتق دیسک گردن اغلب منجر به علائمی مانند درد، بیحسی یا ضعف در بازو در امتداد مسیر همان ریشهی عصبی میشود که تحت فشار قرار گرفته است. در برخی موارد ممکن است بیمار دچار فتق دیسک باشد اما هیچ علائمی نداشته باشد و یا هیچ دردی در گردن نداشته اما در بازوی خود علائمی داشته باشد. در موارد شدید، ممکن است فتق دیسک تا حدی طناب نخاعی را فشرده کند که منجر به از دست دادن تعادل و هماهنگی و اختلال شدید عملکرد عصبی شود.
تشخیص
اگر پزشک شما به وجود فتق دیسک مشکوک باشد، ابتدا برای ارزیابی رادیوگرافیک، ممکن است رادیولوژی ساده با اشعه ایکس تجویز کند. اگرچه دیسکها از بافت نرم تشکیل شدهاند و در تصاویر اشعه ایکس به وضوح دیده نمیشوند، اما عکسهای رادیولوژی میتوانند تغییرات مرتبط دیگری مانند تغییرات استخوانی ناشی از آرتریت، باریک شدن فضای دیسک و خارهای استخوانی را آشکار کنند. اسکن MRI بهترین روش برای تشخیص فتق دیسک است و میتواند اعصاب، دیسکها و استخوانها را نشان دهد. در صورت نیاز به جزئیات استخوانی بیشتر، تست سیتی-میلوگرام باید گرفته شود. این تست تهاجمیتر از اسکن امآرآی است و ممکن است اثراتی مانند سردرد ایجاد کند، اما در هر حال در برخی موارد ممکن است ضروری باشد.
درمان
درمان فتق دیسک ممکن است شامل روشهای محافظهکارانه مانند استراحت، داروهای غیراستروئیدی، یک دوره کوتاه استروئیدهای خوراکی و فیزیوتراپی باشد. اگر علائم بیمار با این درمانها برطرف نشد، ممکن است روش تزریق اپیدورال تجویز شود که در این روش مادهی استروئیدی در ناحیه اطراف عصب تحت فشار تزریق میشود. در صورتی که علائم عصبی بیمار در حال شدت گرفتن باشند یا علائم بیمار با مراقبتهای محافظه کارانه بهبود نیابند، درمان جراحی توصیه میشود. جراحی میتواند از طریق یکی از تکنیکهای فورمینوتومی با حداقل تهاجم، دیسککتومی و فیوژن قدامی، یا آرتروپلاستی دیسک (تعویض دیسک) انجام شود و فشار را از روی نخاع و شاخههای عصبی بردارد.
ورزشهای مناسب برای دیسک گردن
فیزیوتراپی و ورزشهای ملایم به عنوان یک درمان موثر برای تسکین فتق دیسک شناخته میشوند. ورزشهای توصیه شده توسط فیزیوتراپیستها باعث تقویت عضلات، کاهش فشار روی نخاع و شاخههای عصبی و بهبود انعطافپذیری و حرکت پذیری گردن میشوند. فیزیوتراپیستها برای هر بیمار با شرایط ویژه، برنامه ورزشی خاصی را ارائه میدهند که در ابتدا شامل تمرینات سبک است و در ادامه این تمرینات پیشرفتهتر میشوند. همچنین فیزیوتراپها به شما میآموزند که چطور از انجام فعالیتیهایی که فتق دیسک را تشدید میکنند خودداری کنید.
- شما میتوانید کششهای زیر را برای تسکین درد و کاهش خشکی و گرفتگی گردن انجام دهید. این ورزشها همچنین به بهبود انعطافپذیری و تحرکپذیری گردن و قدرت عضلات این ناحیه کمک میکنند.
- حداقل یک بار در روز این تمرینات را به عنوان بخشی از یک روال روزمرهی خود انجام دهید. همچنین میتوانید برنامه تمرینی خود را به قطعات ۵ دقیقه ای تقسیم کرده و آن را در طول روز انجام دهید.
- هر حرکت را با ملایمت و به آرامی انجام دهید، به خصوص اگر گردن شما حساس است. تا جای ممکن بدون استفاده از کمک خارجی، کششها را انجام دهید و دامنه کشش را به تدریج بسط دهید.
- طبیعی است که در حین انجام ورزشها گردن شما حساس باشد، اما در صورت احساس درد فوراً تمرین را متوقف کنید. اگر فکر میکنید ممکن است به خود آسیب رسانده باشید یا به نظر میرسد این تمرینها برای شما موثر نیستند، با پزشک خود مشورت کنید.
چرخش چانه
این حرکت عضلات شانه و جلوی گردن را هدف قرار میهد. اگر بردن سر به سمت عقب برای شما دردناک است میتوانید پشت سر خود یک کوسن بگذارید یا سرتان را به دیوار تکیه دهید.
- به حالتی راحت، نشینید یا بایستید.
- توجه کنید که سر و گردن و ستون فقرات شما در یک راستا باشد و شانههای خود را به سمت عقب و پایین بگیرید.
- حالا سر خود را به سمت عقب ببرید و در همین حال سعی کنید چانه ی خود را به سمت داخل و بالا بکشید.
- این حالت را برای ۳۰ ثانیه نگه دارید.
- به آرامی به حالت اولیه بازگردید.
- این حرکت را ۲ تا ۴ بار تکرار کنید.
چرخش گردن
این حرکت کششی عضلات کناری گرن را هدف قرار داده و بهبود دامنه حرکتی گردن کمک میکند. در طول انجام حرکت توجه کنید که شانه و لگن شما به سمت جلو باشند.
- به آرامی سر خود را به سمت راست بچرخانید.
- به شانه ی خود نگاه کنید.
- برای بیشتر کردن کشش، سعی کنید چانهی خود را به شانه نزدیک کنید.
- این حالت را برای ۳۰ ثانیه نگه دارید.
- همین حرکت را برای طرف دیگر نیز تکرار کنید.
- این حرکت را برای هر طرف، ۲ تا ۴ بار تکرار کنید.
خم شدن به جلو در حالت ایستاده
این حرکت به آزادسازی تنشها در گردن و کمر و سر کمک میکند و همچنین گرفتگی عضلات پایین کمر و پشت پا را برطرف میکند. برای بیشتر کردن میزان کشش میتوانید کمی زانوی خود را خم کنید و کف دستان خود را زیر پاهایتان قرار دهید.
- بایستید و پاهای خود را به اندازه عرض لگن از هم باز کنید.
- حالا باسن و لگن خود را به سمت عقب بدهید و بالا تنه ی خود را به سمت جلو متمایل کنید و از کمر خم شوید.
- زانوی خود را در حدی که احساس راحتی کنید، خم کنید.
- دستان خود را تا روی زمین پایین ببرید و اگر نمیتوانید روی ران پای خود یا روی یک آجر یوگا بگذارید.
- سعی کنید چانهی خود را به قفسه سینه خود نزدیک کنید.
- سر خود را در هر جهتی که راحت هستید حرکت دهید.
- این حالت را برای نهایتا ۱ دقیقه نگه دارید.
- حالا دستان خود را روی پای خود بگذارید و با کمک دستانتان به آرامی کمر خود را صاف کنید و به حالت اولیه بازگردید.
حرکت گربه-گاو (Cat-Cow)
حرکت گربه-گاو یا کتکو موجب کشش عضلات در دو جهت میشود وبنابراین به گاه تنشهای عضلانی بسیار کمک میکند. این حرکت همچنین با ایجاد بدن-آگاهی به بهبود وضعیت قرارگیری بدن بسیار کمک میکند.
- روی دو دست و دو زانوی خود روی زمین قرار بگیرید.
- نفس خود را به داخل بدهید (دم) و بگذارید شکم شما به سمت زمین نزدیک شود.
- به سمت بالا نگاه کنید و چانه ی خود را به سمت بالا بکشید و بگذارید سر شما کمی به سمت عقب خم شود.
- حالا نفس خود را بیرون بدهید (بازدم) و چانه ی خود را به سمت قفسه سینه نزدیک کرده و ستون فقرات خود را به سمت بالا گرد کنید.
- در این حالت کمی مکث کنید و بگذارید سرتان آویزان باشد.
- برای برطرف کردن تنش، سر خود را در هر جهتی که راحت هستید حرکت دهید.
- به سرعت دلخواه خود، مرتبا دم و بازدم داشته و حرکات گفته شده را انجام دهید.
- اجازه دهید نفس شما به صورت گفته شده، شما را در انجام تمرین هدایت کنند.
- این حرکت را برای حداقل یک دقیقه ادامه دهید.
حرکت ابولهول (Sphinx)
این حرکت به کشش و تقویت عضلات ستون فقرات و بهبود وضعیت قراگیری بدن کمک میکند. این حرکت همچنین موجب تسکین علائم ناشی از کار کردن مداوم با کامپیوتر میشود.
- بر روی شکم دراز بکشید و سپس دو آرانج خود را درست در زیر شانه، روی زمین بگذارید.
- ساعد شما باید روی زمین قرار بگیرد به نحوی که کف دستها بر روی زمین باشد.
- سعی کنید عضلات پایین کمر، کشاله ران و رانها را درگیر کنید و سر و قفسه سینه خود را به بالا ببرید.
- به سمت روبه رو خیره شوید یا کمی به سمت بالا نگاه کنید.
- این حالت را برای ۱ دقیقه نگه دارید.
- این حرکت را ۱ تا ۳ بار دیگر تکرار کنید.
آویزان کردن سر از لبه تخت
این حرکت موجب افزایش جریان خون، تسکین درد گردن و بهبود ناهماهنگیهای ایجاد شده در ستون فقرات بر اثر قوز کردن و خیره شدن مداوم به مانیتور، میشود.
- بر روی تخت دراز بکشید به نحوی که شانههای شما در لبه تخت باشد.
- به آرامی سر خود را که بیرون از تخت قرار دارد، به سمت عقب خم کنید.
- دستان خود را میتوانید بالای سر و یا در کنار بدن خود نگه دارید.
- این حالت را برای یک دقیقه نگه دارید.
- به آرامی سر خود را به سمت تخت بازگردانید و در این حالت کمی استراحت کنید.
- این حرکت را یک تا دو بار دیگر تکرار کنید.
حفظ ایمنی در حین انجام تمرینات گردن
یکی از بزرگترین چالشها در زمان شروع تمرینات درمانی برای فتق دیسک گردن، جلوگیری از تنش و گرفتگی گردن است. اگر گردن شما دچار تنش شود، ممکن است علائم شما تشدید یابد. برای پیشگیری از این موضوع، باید همیشه توجه داشته باشید که فرم بدنی شما و روش انجام تمرینات صحیح باشد. اگر تنشی حس کردید، باید شدت و دامنه حرکتی تمرین را کاهش دهید. همچنین حین انجام تمرینات، تنفس عمیق و منظم داشته باشید.
حفظ وضعیت بدنی مناسب
حفظ وضعیت بدنی مناسب نیز بسیار اهمیت دارد. داشتن وضعیت بدنی صحیح در دینامیک ستون فقرات بسیار موثر است، بنابراین همیشه باید به وضعیت قرارگیری بدن خود توجه داشته باشید. در طول روز مرتبا وضعیت بدن خود را چک کنید، به ویژه وقتی در حال انجام تمرینات هستید تا مطمئن شوید وضعیت بدن شما صحیح و مناسب است. اگر به درستی نمیدانید وضعیت صحیح بدنی چگونه است، میتوانید جلوی آینه به بدن خود نگاه کنید یا از یک فیزیوتراپ کمک بگیرید.
اجتناب از فعالیتهای خاص
در هنگام انجام تمرینات درمانی برای فتق دیسک گردن، باید از انجام فعالیتهایی که موجب فشار بیشتر رو دیسک، شاخههای عصبی یا نخاع میشود، پرهیز کنید تا بدن شما فرصت کافی برای بهبودی داشته باشد. برای مثال لازم است هنگام فعالیت نفس خود را حبس نکنید، اجسام سنگین بلند نکنید، وضعیت بدنی صحیح خود را همیشه حفظ کنید، گردن خود را به طور ناگهانی و سریع یا در دامنهی بیش از حد وسیع حرکت ندهید و یا برای مدت طولانی دستها را بلای سر نگه ندارید. به مرور زمان که علائم شما بهبود پیدا میکنند میتوانید به روتین قبلی خود بازگردید و توانایی عملکردی خود را کاملا بازیابید.
پیشگیری از فتق دیسک گردن
برای جلوگیری از بروز فتق دیسک گردن، استراتژیهای متعددی وجود دارد که میتوانید از آنها استفاده کنید. مهمترین اقدامات جلوگیری از این مشکل عبارتند از:
۱٫ تنظیم میز کار و صندلی به نحوی که مانیتور، ماوس و کیبورد نسبت به بدن شما در موقعیت صحیح و استاندارد قرار گیرند.
۲٫ امکانپذیر بودن کار ایستاده یا استفاده از یک میز استاده.
۳٫ استفاده از صندلی که فرم تکیهگاه آن از انحنای طبیعی ستون فقرات پشتیبانی کند.
۴٫ بلند شدن و حرکات تمرینی سبک بعد از هر ساعت کار.
۵٫ استفاده از بالش طبی مخصوص برای پیشگیری یا درمان درد گردن.
۶٫ خوابیدن به صورتی که سر و گردن با بدن در یک راستا باشد و استفاده از یک تشک سفت.
۷٫ چک کردن وضعیت و فرم بدنی خود در طول روز.
۸٫ استفاده از کولهپشتی یا کیف چرخدار به جای کیف دستی یا بندی که فشار زیادی به یک طرف بدن وارد میکند.
۹٫ قرار دادن کمپرس سرد بر روی محل آسیب به مدت ۱۵ دقیقه هر دو یا سه ساعت.
۱۰٫ دریافت ماساژ و برنامهریزی برای ترک یا کاهش مصرف سیگار در صورت داشتن این عادت.
این اقدامات میتوانند به شما کمک کنند تا از بروز فتق دیسک گردن جلوگیری کرده و به سلامتی ستون فقرات خود اهمیت بدهید.
