سؤالات و نگرانیهای زیادی در مورد کیستهای گانگلیون وجود دارند و دانستن اینکه این تودهی ایجاد شده بر روی مچ دست دقیقاً چیست میتواند بسیاری از نگرانیهای شما را برطرف کند. روشهای مختلفی برای درمان کیست گانگلیون وجود دارند. به منظور تسکین درد میتوانید از یک اسپلینت یا مچ بند به هنگام خواب استفاده کنید. همچنین پزشک میتواند با استفاده از یک سوزن مایع درون کیست را خالی کند ولی کیست در زیر پوست باقی مانده و ۵۰ درصد احتمال پر شدن مجدد آن پس از تخلیه وجود خواهد داشت.
در این مقاله به علت ایجاد کیست گانگلیون، میزان شیوع آن، تأثیر این کیست بر فعالیتهای روزمره و روشهای درمانی در دسترس خواهیم پرداخت.
کیست گانگلیون چیست؟
در صورتی که یک تودهی آزار دهنده و بعضاً دردناک بر روی مچ دست شما قرار دارد به احتمال زیاد شما به کیست گانگلیون دچار شدهاید.
کیست گانگلیون معمولاً بی خطر بوده و این کیست نرم پر از مایع بیشتر در سطح فوقانی یا تحتانی مچ دست ایجاد میشود. این کیست معمولاً به اندازهی یک نخود بوده ولی در برخی از موارد بزرگتر نیز میشود.
چه عواملی باعث ایجاد کیست گانگلیون میشوند؟
با وجود اینکه علت ایجاد کیست گانگلیون همچنان مورد بحث است ولی تصور میشود که علت اصلی بروز آن آسیبهای خفیف به مچ دست باشند (آسیب خفیفی که باعث ایجاد یک سوراخ کوچک در رباطهای مچ دست خواهد شد). این آسیب باعث خارج شدن مایع از فضای مچ دست شده و سپس بدن برای جلوگیری از خروج این مایع آن را با تشکیل یک کیست متوقف میسازد. کیست گانگلیون در کودکان و بزرگسالان دیده میشود.
علائم کیست گانگلیون
یکی از اولین علائم کیست گانگلیون، تشکیل یک توده زیر پوست است. این تودهها ممکن است از نظر شکل و اندازه متفاوت باشند و بعضی از آنها با گذشت زمان بزرگتر میشوند. تأثیر کیست بر زندگی فرد به موقعیت و اندازهی کیست بستگی دارد. برخی از افراد هیچ مشکلی ندارند، در حالی که افراد دیگر به دلیل فشار کیست بر روی اعصاب، رباطها و شریانها احساس ناراحتی، درد یا سوزن سوزن شدن میکنند. همچنین با بزرگتر شدن کیست ممکن است خم کردن مچ دشوار یا دردناک شود.
گاهی اوقات کیست گانگلیون میتواند باعث اختلال در فعالیتهای روزمرهی فرد شود. به عنوان مثال، بسیاری از افراد به دلیل احساس درد به هنگام شنا رفتن به پزشک مراجعه میکنند. این کیستها میتوانند تأثیر زیادی بر برنامهی ورزشی بیمار داشته باشند.
کیست گانگلیون خوش خیم است یا بدخیم؟
اکثر افرادی که کیست گانگلیون دارند نگران بدخیم بودن آن هستند ولی خوشبختانه بدخیمی این کیستها بسیار نادر است. اکثر کیستهای گانگلیون خوش خیم هستند ولی تا زمان انجام تستهای پاتولوژی نمیتوان از این امر به طور کامل مطمئن بود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر متوجه تودهای در محل مچ یا کف دست و پای خود شدید و به خصوص در مواردی که این توده دردناک بود به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک عارضهی شما کیست گانگلیون یا مشکلات دیگر را تشخیص داده و برنامهی درمانی مناسب برای آن را تجویز میکند.
تشخیص
برای اطمینان از وجود کیست گانگلیون، پزشک از تکنیکهای تشخیصی مختلفی استفاده خواهد کرد. سادهترین روش برای انجام این کار تاباندن نور به داخل توده و مشاهدهی آن است. در صورتی که نور از توده عبور کند احتمال اینکه توده پر از مایع بوده و یک کیست باشد بیشتر است. علاوه بر این اولتراسوند و اسکن MRI نیز برای تشخیص کیست مورد استفاده قرار میگیرند.
درمان کیست گانگلیون
معمولاً اولین روشهای درمانی مورد استفاده برای کیست گانگلیون بدون جراحی خواهند بود مثل:
تحت نظر گرفتن
کیست گانگلیون سرطانی نبوده و ممکن است با گذشت زمان از بین برود بنابراین در صورتی که این کیست علامتی برای شما ایجاد نکرده باشد ممکن است پزشک شما صبر کرده و تنها کیست را تحت نظر بگیرد.
درمانهای خانگی کیست گانگلیون
خبر خوب در مورد کیست گانگلیون این که ۵۸ درصد از موارد آن به طور خود به خودی و با گذشت زمان از بین خواهند رفت.
ممکن است پزشک شما استفاده از روشهای درمانی خانگی زیر را توصیه کند:
- داروهای بدون نسخه مثل استامینوفن، ناپروکسن و ایبوپروفن میتوانند درد را تسکین دهند.
- استفادهی منظم از کمپرس گرم میتواند گردش خون را تقویت کرده و تخلیهی مایع را تسریع کند. البته کمپرس گرم نمیتواند از رشد کیست جلوگیری کند.
- حرکت ندادن مچ و دست میتواند علائم کیست را کاهش دهد.
- در صورتی که کیست گانگلیون بر روی مچ یا کف پای شما قرار دارد توصیه میشود از کفشهای گشاد استفاده کرده و بند کفشهای خود را شل ببندید. به طور ایده آل کفش شما نباید با کیست در تماس باشد.
از انجام کارهای زیر خودداری کنید:
- از سوراخ کردن کیست با سوزن و یا بریدن آن با جسم تیز خودداری کنید. این کار نه تنها مؤثر نیست بلکه میتواند خطر بروز عفونت و تشکیل دوبارهی کیست را افزایش دهد.
- از وارد کردن فشار بر روی کیست خودداری کنید. یکی از روشهای درمانی قدیمی برای این عارضه فشار دادن آن با اجسام سنگین است. این کار نه تنها به بافت های اطراف کیست آسیب می زند بلکه میتواند خطر بروز عفونت و تشکیل دوبارهی کیست را نیز افزایش دهد.
پس از این که پزشک تشخیص کیست گانگلیون را برای تودهی شما مطرح کرد به یاد داشته باشید که در صورت عدم وجود علائم و طبیعی بودن دامنهی حرکتی ممکن است کیست شما نیازی به درمان نداشته باشد.
فیزیوتراپی
در بسیاری از موارد، کیست گانگلیون نیاز به درمان ندارد و حدود نیمی از موارد این عارضه به طور خودبهخود و بدون نیاز به مداخلهی پزشکی از بین میرود. اگر گانگلیون دردناک نباشد و مشکلی در استفاده از دست ایجاد نکرده باشد، نیازی به درمان نیست. اما اگر گانگلیون دردناک باشد یا استفاده از دست را محدود کرده باشد یا اگر کیست باعث فشار بر روی عصب شده و تغییراتی در حواس، بی حسی یا احساس سوزن سوزن ایجاد کرده باشد، انجام فیزیوتراپی توصیه میشود. فیزیوتراپی میتواند به تسکین درد، بهبود عملکرد و آموزش بیماران در مورد کیست گانگلیون کمک کند.
تکنیکهای باندپیچی
باندپیچی مناسب میتواند به شما کمک کند تا بدون وارد شدن فشار به گانگلیون فشار بیشتری را تحمل کنید (برای مثال به هنگام ورزش کردن). فیزیوتراپیست میتواند تکنیکهای صحیح باندپیچی را به شما آموزش دهد.
اصلاح حرکات
شما میتوانید با اصلاح حرکات خود و انجام ندادن حرکاتی که منجر به تحریک کیست میشوند علائم این عارضه را کاهش دهید.
تمرینات
یک برنامهی ورزشی ملایم در خانه میتواند دامنه حرکتی و عملکرد مناسب دست را حفظ کند. در برخی از موارد یک برنامهی ورزشی مناسب میتواند حساسیت گانگلیون را کاهش داده و علاوه بر تسکین درد، دامنه حرکتی دست را به حالت طبیعی برگرداند.
در تعداد کمی از افراد مبتلا به کیست گانگلیون، تزریق آستروئید، آسپیراسیون (تخلیه با سوزن) و عمل جراحی لازم خواهد بود. پس از برداشتن کیست گانگلیون با کمک عمل جراحی شما نیاز به فیزیوتراپی و اسپلینت خواهید داشت. همچنین باید برای برگشتن به سطح عادی فعالیتهای فیزیکی مراقبتهای لازم را به عمل بیاورید.
استفاده از بریس و اسپلینت
انجام برخی از فعالیتهای فیزیکی با دست مبتلا به کیست گانگلیون میتوانند منجر به بزرگتر شدن کیست و وارد شدن فشار بر روی اعصاب و درد شوند. ممکن است پزشک به شما توصیه کند تا از بریس یا اسپلینت به منظور محدود کردن حرکات مفصل استفاده کنید. این کار میتواند علائم عارضه را کمتر کرده و به از بین رفتن سریعتر کیست نیز کمک کند.
با کاهش درد پزشک شما تمریناتی را به منظور تقویت مفصل و بهبود دامنهی حرکتی تجویز خواهد کرد. پس از یادگیری این تمرینات میتوانید آنها را در خانه انجام دهید.
آسپیراسیون
در صورتی که کیست گانگلیون درد شدیدی ایجاد کرده و یا باعث محدودیت در فعالیتهای روزمرهی شما میشود ممکن است پزشک تخلیهی کیست با روشی به نام آسپیراسیون را توصیه کند. در این روش از بی حسی موضعی در اطراف کیست استفاده شده و سپس کیست با استفاده از یک سوزن سوراخ شده و مایع درون آن تخلیه میشود.
آسپیراسیون کیست گانگلیون را کوچک کرده ولی ممکن است نتواند آن را از بین ببرد چرا که ارتباط کیست با مفصل یا غلاف تاندون (ریشهی کیست) همچنان باقی مانده و ممکن است دوباره رشد کند. در این صورت ممکن است لازم باشد تا عمل آسپیراسیون دوباره انجام شود.
رادیولوژیستها و جراحان از اولتراسوند – که در طی آن امواج صوتی با فرکانس بالا از سطح بافت های بدن بازتاب شده و پس از دریافت توسط دستگاه تصویری را تشکیل میدهند – به منظور تعیین دقیق موقعیت کیست و راهنما برای وارد کردن سوزن آسپیراسیون استفاده میکنند.
جراحی کیست گانگلیون
اگر کیست گانگلیون با روشهای غیرجراحی بهبود نیابد یا پس از آسپیراسیون دوباره بروز کند، ممکن است پزشک ارتوپدی عمل جراحی اکسیزیون را توصیه کند. در این عمل، کیست گانگلیون همراه با بخشی از کپسول مفصل یا غلاف تاندون که ریشه کیست را تشکیل میدهند، برداشته میشود. عمل اکسیزیون معمولاً به صورت سرپایی انجام میشود و بیماران بعد از مدت کوتاهی در اتاق بازیافت، مرخص میشوند. پس از عمل جراحی، ممکن است دست حساسیت به لمس داشته و تورم و ناراحتی وجود داشته باشد، اما معمولاً بعد از ۲ تا ۴ هفته میتوان فعالیتهای روزمره را ادامه داد. با انجام اکسیزیون، همچنان خطر کمی برای بازگشت کیست وجود دارد.
هر عمل جراحی خطرات خود را دارد و این خطرات در هر فرد ممکن است متفاوت باشند. عوارض احتمالی این عمل معمولاً خفیف و قابل رفع هستند و تأثیر زیادی بر نتیجه نهایی عمل ندارند. پزشک ارتوپدی قبل از عمل، در مورد خطرات و عوارض احتمالی با شما صحبت خواهد کرد. انجام فیزیوتراپی پس از عمل جراحی برای کاهش خطرات و عوارض پس از عمل، مانند بازگشت کیست، گرفتگی و باقیماندن جای زخم، ضروری است.
پس از عمل جراحی
- به منظور کاهش تورم، اندام جراحی شدهی خود را تا ۴۸ ساعت بالاتر از سطح بدن نگه دارید.
- ممکن است به مدت ۲ تا ۶ هفته شاهد ناراحتی و تورم باشید. پزشک شما میتواند به منظور کاهش ناراحتی، داروهای مسکن مثل استامینوفن و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن و ناپروکسن را برای شما تجویز کند.
- پانسمان خود را طبق دستورالعمل تعویض کنید.
- بسته به موقعیت کیست ممکن است پزشک به شما توصیه کند که تا مدتی از اسپلینت یا بریس به منظور کاهش درد استفاده کنید. البته در اکثر موارد حرکت دادن محل جراحی در اولین فرصت ممکن توصیه میشود.
- با بهبود زخمها مهم است که مراقبت علائم عفونت مثل قرمزی، تورم و ترشح از زخم باشید.
- فیزیوتراپی در اکثر موارد پس از عمل جراحی و حتی روشهای درمانی بدون جراحی مورد استفاده قرار میگیرد. در فیزیوتراپی تمریناتی به شما آموزش داده میشوند که میتوانید با کمک آنها روند بهبودی خود را تسریع کنید. این تمرینات همچنین برای کاهش تورم و ناراحتی بعد از عمل مناسب خواهند بود. تمریناتی نیز به منظور افزایش قدرت، انعطاف پذیری و هماهنگی عضلات به شما آموزش داده خواهند شد. هدف از انجام فیزیوتراپی، بازیابی حداکثر عملکرد مچ و کف دست خواهد بود.
- متاسفانه تضمینی برای عدم بازگشت کیست گانگلیون حتی پس از انجام عمل جراحی وجود نخواهد داشت. جراحی کیست گانگلیون نیز همانند همهی اعمال جراحی با خطراتی همراه خواهد بود. در طی این جراحی ممکن است اعصاب، عروق خونی و تاندونها آسیب ببینند ولی احتمال بروز این عوارض بسیار کم خواهد بود. این آسیبها میتوانند منجر به ضعف، بی حسی و محدودیتهای حرکتی شوند. پزشک میتواند به شما برای انتخاب بهترین روش درمانی کمک کند.
