افتادگی مچ پا اصطلاحی کلی است که به مشکلات ایجاد شده در بخش جلویی کف پا گفته میشود. در موارد ابتلا به افتادگی مچ پا، فرد در زمان راه رفتن پنجه‌ی پای خود را بر روی زمین می‌کشد. این مشکل بیماری خاصی نبوده ولی می‌تواند نشانه‌ای از وجود مشکلات آناتومیک، عضلانی و عصبی باشد. در برخی از موارد این عارضه موقتی بوده ولی در برخی از موارد دیگر دائمی است. در موارد ابتلا به افتادگی پا، فرد باید از بریس های مخصوص برای نگه داشتن کف و مچ پا در موقعیت صحیح استفاده کند. علاوه بر بریس، انجام تمرینات تقویتی و فیزیوتراپی نیز می‌تواند به این بیماران کمک کند.
افتادگی مچ پا می‌تواند برای فرد ناتوان کننده بوده و باعث مشکلات حرکتی شدیدی شود. با وجود اینکه دلایل مختلفی برای ایجاد افتادگی مچ پا وجود دارند، فیزیوتراپی مؤثرترین روش برای درمان آن خواهد بود. نتایج طولانی مدت در درمان این عارضه متفاوت بوده ولی بسیاری از بیماران میتوانند عملکرد خود را تا حد زیادی باز یافته و به حرکات عادی خود ادامه دهند.
برای افرادی که کنترل کمی بر روی عضلات پای خود دارند، استفاده از ارتز مچ و کف پا (AFO) برای بهبود الگوی راه رفتن توصیه میشود. این ارتزها به شکل حرف L لاتین بوده و برای حمایت از عملکرد مچ و کف پا و نگه داشتن آن‌ها در زاویه‌ی قائم ساخته میشوند. این امر به بلند شدن کف پا از روی زمین در هنگام راه رفتن کمک خواهد کرد.
کلینیک امید، یکی از تخصصی‌ترین مراکز ساخت و تهیه‌ی ارتز و پروتزهای پا می‌باشد. می‌توانید ارتز AFO برای افتادگی مچ پا را در همین مرکز دریافت کنید. متخصصین کلینیک امید در تمامی مراحل درمان از جمله نوع مناسب ارتز، فیزیوتراپی و ورزش‌های مناسب برای درمان با شما همراه خواهند بود.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی درمان افتادگی مچ پا و یا برای دریافت مشاوره در این مرکز با شماره تلفن ۰۲۱۸۸۸۰۱۸۰۰ تماس حاصل فرمایید.
چه عواملی سبب افتادگی مچ پا میشوند؟
این مشکل به دلیل ضعف یا فلج عضلات درگیر در بلند کردن کف پا به وجود می‌آید. دلایل زمینه‌ای بروز این مشکل نیز متفاوت بوده و شامل موارد زیر خواهند بود:
- اختلالات عصبی عضلانی: انواع مختلفی از دیستروفی های عضلانی که منجر به ضعف عضلات میشوند، افتادگی مچ پا ایجاد خواهند کرد. همچنین عارضههای دیگری مثل فلج اطفال نیز میتوانند باعث بروز این مشکل شوند.
- آسیبهای عصبی: فشرده شدن عصب مسئول کنترل عضلات درگیر در کف پا یکی از دلایل اصلی افتادگی مچ پا خواهد بود.
- اختلالات مغزی نخاعی: اختلالات خاصی که مغز و نخاع را درگیر میکنند (مثل سکته یا مالتیپل اسکلروزیس) نیز میتوانند منجر به افتادگی مچ پا شوند.
علائم افتادگی مچ پا چیست؟
واضح است که افتادگی مچ پا باعث دشواری در بلند کردن پنجه پا از روی زمین شده و باعث کشیده شدن آن به هنگام راه رفتن میشود. در برخی از موارد، پوست روی انگشتان و روی پا نیز بی حس خواهد بود. همچنین در اکثر موارد، این عارضه متوجه یک پا بوده ولی با توجه به علت ایجاد عارضه، ممکن است هر دو پا نیز درگیر شوند.
عوامل خطر افتادگی مچ پا چیست؟
فعالیتهای خاصی که عصب مسئول کنترل عضلات درگیر برای بلند کردن پا را تحت تأثیر قرار میدهند، میتوانند بروز افتادگی مچ پا را محتملتر کنند. برای مثال میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- زانو زدن طولانی مدت
- روی هم انداختن پا ها
- گچ گرفتن پا
افتادگی مچ پا چگونه تشخیص داده میشود؟
این عارضه معمولاً در طی معاینه فیزیکی تشخیص داده میشود. پزشک از بیمار میخواهد تا چند قدم راه برود و در همین حین به دنبال ضعف در عضلات او میگردد. در برخی از موارد ممکن است پزشک تستهای بیشتری را درخواست کند ازجمله:
- عکس برداری: اشعه ایکس، اولتراسوند، سی تی اسکن و ام آر آی.
- تستهای عصبی: هدایت عصبی و الکترومیوگرافی.
افتادگی مچ پا چگونه درمان میشود؟
روش مورد استفاده برای درمان افتادگی مچ پا به علت بروز آن بستگی خواهد داشت. در صورت درمان موفقیت آمیز، افتادگی مچ پا نیز رفع شده و یا بهبود خواهد یافت. با این حال در صورتی که علت بروز مشکل غیر قابل درمان بوده و یا درمان سختی داشته باشد، ممکن است افتادگی مچ پا دائمی باشد. ازجمله روش‌های درمانی رایج برای افتادگی مچ پا میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
ارتز مچ و کف پا (AFO)
این ارتز ها به طور خاص برای محدود کردن خمش مچ پا طراحی شده و در هنگام راه رفتن کف پا را حمایت میکنند. انواع مختلفی از AFO وجود داشته که ساق پا، مچ پا و کف پا را در بر گرفته و از حرکات آن‌ها حمایت میکنند. این ارتز ها در دو دسته‌ی کلی ثابت و لولا دار ساخته میشوند. ارتز ثابت می‌تواند برای درمان و پیشگیری از شدیدترین انواع افتادگی مچ پا مورد استفاده قرار گیرد در حالی که ارتز های لولا دار برای حرکات آزادتر مچ پا مورد استفاده قرار گرفته و راه رفتن طبیعی‌تری را به دنبال خواهد داشت.
تحریک الکتریکی
در برخی از افراد مبتلا به افتادگی کف پا فیزیوتراپیست می‌تواند یک رژیم درمانی شامل تحریک الکتریکی اعصاب و عضلات را پیشنهاد دهد. این روش باعث تولید ایمپالس های الکتریکی در عضلات و افزایش تونوس و قابلیت انقباض آن‌ها شود.
تمرین راه رفتن
الگوی راه رفتن فرد ممکن است دچار تغییر شده و غیرطبیعی شود. تمرین راه رفتن برای افراد مبتلا به مشکلات شدید راه رفتن توصیه میشود. این روش درمانی به فرد کمک می‌کند تا به شکل مؤثر راه رفته و تعادل و پایداری بیشتری داشته باشد.
در برخی مواقع، تمرین راه رفتن به استفاده از واکر، عصا و دستگیره‌های کمکی نیاز خواهد داشت تا امنیت بیمار تضمین شود. کمربند راه رفتن نیز وسیله‌ای بوده که به بیمار در حفظ تعادل در حین راه رفتن کمک می‌کند.
بهترین تمرین‌ها برای افتادگی مچ پا
ورزش کردن اصلی‌ترین روش درمانی برای افراد مبتلا به افتادگی مچ پاست. تمرینات تقویتی عضلات کف پا و ساق پا میتوانند به حفظ تونوس عضلانی کمک کنند. این تمرینات به تقویت و کشیدن عضلات کف پا کمک کرده و حرکت پذیری آن را افزایش میدهند.
تمرینات تقویتی روشی عالی برای درمان افتادگی مچ پا هستند. فیزیوتراپیست ها انجام تمرینات زیر را به بیماران توصیه میکنند:
چرخش مچ پا
به منظور انجام این تمرین باید:
- به یک صندلی تکیه داده و کمر خود را صاف نگه دارید سپس یکی از پاهای خود را بالا بیاورید.
- به آرامی کف پای خود را به داخل خم کرده و چند لحظه نگه دارید. سپس کف پا را به طرف بیرون خم کرده و چند لحظه نگه دارید.
- این تمرین را برای هر پا ۶ مرتبه تکرار کنید.
- می‌توانید برای تقویت قدرت عضلانی به مچ پای خود وزنه اضافه کنید.
- گزینه‌ی دیگری نیز وجود دارد، شما می‌توانید با مچ پای خود حرکات دورانی انجام دهید. برای مثال ۶ دور حرکت در جهت ساعتگرد و ۶ دور در جهت پاد ساعتگرد.
بلند شدن بر روی ساق پا
بلند شدن بر روی ساق پا تمرینی مؤثر برای افتادگی کف پا خواهد بود. برای انجام این تمرین:
- بایستید و برای حفظ تعادل دست خود را به یک میز بگیرید. سپس بر روی پنجه‌ی پا بایستید.
- پس از ۵ ثانیه به آرامی پای خود را پایین آورده و بر روی پاشنه‌ی پا بایستید تا حدی که در عضلات ساق پای خود احساس کشیدگی کنید.
- توصیه میشود این حالت را به مدت ۶ ثانیه نگه داشته و سپس این تمرین را ۶ مرتبه تکرار کنید.
کشش کف پا با کمک حوله
کشش کف پا با کمک حوله روشی بسیار مؤثر برای تقویت عضلات کف پا بوده و می‌تواند برای بیماران مبتلا به افتادگی مچ پا مفید باشد. انجام این تمرین بسیار ساده است. تنها وسیله‌ی موردنیاز، یک حوله است که بتوانید پس از انداختن دور کف پا، دو سر آن را با دست‌های خود بگیرید.
- برای انجام این تمرین بر روی زمین نشسته و پاهای خود را دارز کنید. سپس یک حوله را دور کف پای خود انداخته و با دست‌های خود دو طرف آن را بگیرید.
- پای آسیب دیده را صاف نگه داشته و به آرامی آن را به سمت خود بکشید. این حالت را به مدت ۳۰ ثانیه حفظ کرده و سپس استراحت کنید. پس از ۳۰ ثانیه دوباره تمرین را تکرار کنید.
- مهم است که در طی تمرین کمر و پای شما صاف نگه داشته شود.
