فعالیت‌ها و ورزش‌هایی که باید حرکات بارها و بارها تکرار شوند، مثل ضربه زدن به توپ با راکت تنیس یا تایپ کردن با کیبورد، می‌توانند باعث فشار و فشار بر دست، مچ دست و انگشتان شود. این فعالیت‌های تکراری می‌توانند به عصب‌ها و تاندون‌ها آسیب برسانند و باعث درد، ورم و کاهش قدرت عضلات شوند. این علائم به طور کلی به عنوان آسیب‌های فشار تکراری (RSIها) شناخته می‌شوند و یکی از شایع‌ترین RSIها سندرم تونل کارپال (CTS) است.
اگر فکر می‌کنید به سندرم تونل کارپال مبتلا شده‌اید، حتماً باید به یک پزشک یا یک فیزیوتراپیست مراجعه کنید تا مشکلتان به درستی تشخیص داده شود. در غیر این صورت، علائمتان بدتر خواهد شد. همچنین، درمان نشدن سندرم تونل کارپال میتواند باعث آسیب عصبی شود. اگر از همان ابتدا به پزشک مراجعه کنید، ممکن است فقط نیاز باشد که یک مچ بند طبی (آتل‌دار) ببندید. مچ بندهای طبی معمول‌ترین گزینه درمانی غیرتهاجمی برای سندرم تونل کارپال هستند. در صورتی که مایلید اطلاعات بیشتری در مورد این ابزارهای توانبخشی کسب کنید، پس این متن را تا پایان مطالعه کنید.
سندرم تونل کارپال چیست؟
تونل کارپال در واقع فضایی در داخل مچ دست است که حدود دو و نیم سانتی‌متر پهنا داشته و چند ساختار آن را احاطه کرده‌اند. سه طراف این تونل را استخوان‌ها تشکیل داده‌اند و یک رباط عرضی هم طرف دیگر (روی) آن را پوشانیده است.
از وسط تونل کارپال تاندون‌های کنترل کننده انگشت‌ها و عصب مدیان، که عصب اصلی دست بوده و از ساعد تا کف دست کشیده شده، عبور میکنند. عصب مدیان مسئول ایجاد حس در انگشتان شست، اشاره، وسط و حلقه است.
اگر این فضا برای حجم اجزائی که از آن عبور میکنند بیش از حد کوچک باشد، عصب مدیان فشرده میشود. و همین فشرده شدن عصب باعث بروز علائم سندرم تونل کارپال میشود.
سندرم تونل کارپال چه علائمی دارد؟
مبتلایان به سندرم تونل کارپال معمولاً از بی‌حسی و مور مور شدن یک یا هر دو دست گله دارند (علائم می‌توانند از دست غالب یا غیرغالب شروع شوند). در بسیاری از افراد علائم در انگشت‌های شست، اشاره، وسط، و/یا نیمی از انگشت حلقه بروز میکنند، اما در بسیاری دیگر از افراد تمام دست، درگیر علائم عارضه میشود. در اغلب موارد، در ابتدای شروع عارضه، ناراحتی شب‌ها احساس میشود و گاهی اوقات آن‌قدر شدت پیدا می‌کند که شخص دیگر نمی‌تواند بخوابد. علائم روزانه هم بعد از مدتی بروز میکنند، که البته گاهی اوقات آنها چند ماه بعد (از علائم شبانه) شروع می‌شوند.
این عارضه ممکن است سایر بخش‌های دست را هم درگیر کند. گاهی اوقات بیماران دچار بی‌حسی یا مور مور شدن در ناحیه ساعد یا بازو شده و علائم می‌توانند به شانه یا گردن هم منتشر شوند. با بدتر شدن عارضه، بیماران ممکن است هنگام استفاده از دست، خصوصاً در موقع گرفتن اجسام کوچک، در ناحیه مچ دچار ضعف یا ناتوانی شوند (در این حالت بیمار نمی‌تواند اجسام را به درستی در دست بگیرد). در برخی افراد هم عضلات قاعده شست دچار ضعف شدید می‌شوند.
علت بروز سندرم تونل کارپال چیست؟
قبلاً اعتقاد بر این بود که استفاده از رایانه یا کیبورد باعث بروز سندرم تونل کارپال میشود، اما تحقیقات انجام شده صحت چنین ادعایی را تأیید نکرد. به احتمال زیاد آناتومی دست (تنگی مادرزادی کانال کارپال) عامل تعیین کننده‌ای بوده و علائم تونل کارپال، صرف نظر از نوع فعالیت‌های دستی و بیماری‌های مرتبطی که ممکن است شخص داشته باشد، دیر یا زود در مقطعی از زندگی او بروز خواهند کرد. فعالیت‌های دستی و بیماری‌های مرتبط قطعاً در بدتر شدن علائم نقش دارند، اما در اکثر موارد پزشکان نمی‌توانند علت اصلی سندرم تونل کارپال را تعیین کنند. البته، مشخص نبود علت نباید بروی استراتژی درمانی تأثیر بگذارد.
عوامل خطرزا
این اختلال با عارضه‌های زیر مرتبط دانسته شده است:
- دیابت
- چاقی مفرط
- نقرس
- بارداری (معمولاً بعد از زایمان علائم خودبه‌خود از بین می‌روند)
- انجام مکرر یک حرکت
- روماتسیم مفصلی
- اسکلرودرمی
- تروما
- عارضه‌های تیروئید
- تومور
- نارسایی کلیوی
سندرم تونل کارپال چگونه تشخیص داده میشود؟
در اینجا، پزشک از شما می‌خواهد که علائمتان را توضیح داده و بگویید که چطور شروع شدند و چه تغییراتی کرده‌اند. تاریخچه بیماریتان مهمترین عامل در تشخیص سندرم تونل کارپال شما است. به علاوه، از شما یک معاینه فیزیکی به عمل می‌آید که علاوه بر کمک به تأیید تشخیص انجام شده به تعیین شدت عارضه‌های شما هم کمک می‌کند (از دست دادن حس، بی‌حسی مداوم، ضعف، و تحلیل عضلات نشانه‌های فشردگی شدید عصب هستند). همچنین، علاوه بر معاینه ممکن است که پزشک آزمایشی به نام مطالعه الكتروفيزيولوژی یا مطالعه رسانایی عصب را هم برای کمک به تعیین شدت سندرم تونل کارپال توصیه کند.
سندرم تونل کارپال چگونه درمان میشود؟
در ادامه معمول‌ترین گزینه‌های درمانی موجود برای تونل کارپال را به شما معرفی خواهیم کرد (البته همیشه بهتر است به یک پزشک مراجعه کنید تا بهترین روش را برای درمان شما تعیین کند).
مصرف دارو
از داروهای مختلفی برای درد مچ دست استفاده میشود، از جمله:
-
داروهای بدون نسخه
گاهی اوقات، داروها می‌توانند به تسکین ورم و درد ناشی از سندرم تونل کارپال کمک کنند. برای مثال، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن و آسپرین می‌توانند باعث تسکین کوتاه مدت درد و ناراحتی شوند، اما عارضه را درمان نمی‌کنند.
-
پمادها و کرم‌های موضعی
در تحقیقی، آن دسته از کارکنان یک کشتارگاه که مبتلا به سندرم تونل کارپال بوده و در طول کار از پماد موضعی منتول استفاده می‌کردند دردشان به شکل قابل توجهی کاهش پیدا کرده بود. اگر قصد استفاده از یک پماد موضعی را دارید، ابتدا با پزشکتان مشورت کرده و حتماً از دستورالعمل روی جعبه دارو پیروی کنید.
گذاشتن یخ روی مچ دست
یکی دو بار در ساعت، به مدت حدوداً ۱۵ دقیقه مچ دستتان را در یک ظرف آب یخ قرار داده یا روی آن کیسه یخ بگذارید. گذاشتن یخ به تسکین درد کمک می‌کند.
فیزیوتراپی
یک فیزیوتراپیست به چند طریق میتواند به شما کمک کند. او میتواند برای کشش دادن به مچ و عضلات دستتان و افزایش قدرت آنها به شما یک سری تمرینات بدهد. او همچنین به شما نشان می‌دهد که چگونه می‌توانید با تغییر در حرکات روزمر‌ه‌تان فشار وارده به دست‌ها و مچ دست‌هایتان را کم کنید.
این تمرینات و تغییرات، خصوصاً در هنگام انجام فعالیت‌های مربوط به سرگرمی‌های مورد علاقه یا کارتان به شما کمک خواهند کرد.
تزریق استروئید
پزشک ممکن است برای تسکین درد یک کورتیکواستروئید، مثل کورتیزون، را به تونل کارپال دستتان تزریق کند. گاهی اوقات، پزشک برای هدایت این تزریق‌ها به محل مورد نظر از اولتراسوند استفاده می‌کند. کورتیکواستروئیدها با کاهش ورم و التهاب، به کم کردن فشار وارده بر عصب مدیان کمک میکنند.
جراحی
فشردگی طولانی مدت یک عصب میتواند باعث آسیب دائمی به آن شود و به همین دلیل، در بسیاری از موارد برای جلوگیری از معلولیت‌های دائمی به جراحی نیاز است.
جراحی تونل کارپال یکی از جراحی‌های شایع است. این جراحی را می‌توان به دو روش انجام داد. در جدیدترین روش (که به آن جراحی اندوسکوپی تونل کارپال گفته میشود) در چین مچ دست یک برش کوچک ایجاد شده و یک لوله آندوسکوپی، که دارای یک دوربین کوچک با یک چراغ است، از آن برش وارد مچ دست میشود. این وسیله به جراح امکان می‌دهد تا رباطی که روی تونل کارپال قرار دارد را ببیند (و کنار بزند) تا بتواند تونل کارپال را بزرگتر کرده و فشردگی عصب را کم کند. با این تکنیک درد در یک ماه اولِ بعد از جراحی کمتر بوده، بهبودی زودتر حاصل میشود و شخص سریعتر میتواند به سر کارش برگردد.
روش دیگری که وجود دارد، جراحی باز سنتی است که در آن یک برش بزرگ در کف دست ایجاد میشود. اگرچه در این روش به زمان بیشتری برای بهبودی نیاز است اما انجام آن به هیچگونه تجهیزات یا تخصص خاصی نیاز ندارد. خطر بروز عوارض جانبی و نیاز به تکرار کردن جراحی در هر دو روش یکسان است.
جراحی سندرم تونل کارپال به شکل سرپایی و تحت بی‌حسی موضعی انجام میشود و معمولاً بیماران می‌توانند در همان روز مرخص شوند. البته، بهبودی بلند مدت از جراحی تونل کارپال، خصوصاً در موارد شدید فشردگی عصب، ماه‌ها طول می‌کشد. اگرچه جراحی معمولاً عارضه را درمان می‌کند، اما درصد کمی از بیماران همیشه با علائم به جا مانده از این عارضه که می‌توانند ناشی از آسیب دائمی به عصب، ایجاد بافت اسکار یا سایر عوارض باشند، دست و پنجه نرم خواهند کرد.
مچ بند طبی چگونه میتواند به بهبودی سندرم تونل کارپال کمک کند؟
مچ بندهای تونل کارپال یک سری مچ بندهای طبی شبیه به دستکشهای بدون انگشت هستند. این مچ بندها که به آنها بریس مچ دست هم گفته میشود، مچ دست را صاف و ثابت نگهداشته و در نتیجه فشار وارده بر عصب مدیان را کم میکنند.
کاهش فشار وارده بر عصب مدیان فشرده شده کمک می‌کند تا علائم سندرم تونل کارپال به حداقل برسند. ثباتی که توسط مچ بند طبی در مچ دست ایجاد شده همچنین کمک می‌کند تا حرکاتی که باعث بدتر شدن علائم می‌شوند محدود شوند.
چرا باید از مچ بند طبی مخصوص سندرم تونل کارپال استفاده کرد؟
مچ بند یا بریس مچ تونل کارپال یکی از گزینه‌های مؤثر برای موارد جزئی تا متوسط است. اما تأثیرگذاری این روش تنها در صورت تشخیص زودهنگام و اقدام فوری برای درمان مشکل مشاهده میشود. عدم درمان سندرم تونل کارپال ممکن است منجر به آسیب دائمی به عصب مدیان شود.
در صورت وقوع آسیب دائمی، ممکن است نیاز به جراحی برای برطرف کردن فشار اضافی روی عصب باشد. اما باید توجه داشت که درد پس از جراحی امری معمول است و جراحی تونل کارپال عمدتاً در دراز مدت موثر است. به عبارت دیگر، بیش از نیمی از بیمارانی که جراحی انجام داده بودند حتی تا سه ماه بعد از جراحی هم با درد روبرو بودند.
همچنین، تحقیقات نشان داده است که جراحی تونل کارپال منجر به افزایش ناتوانی‌های شغلی و غیبت از کار میشود، در حالی که بیمارانی که از روش‌های غیرجراحی استفاده کرده بودند هیچگونه غیبت از کار بالای دو هفته نداشتند.
با استفاده از مچ بندهای طبی نیازی به جراحی نیست و این گزینه غیرتهاجمی بوده و نیازی به نگرانی از عوارض جانبی درمان ندارد. علاوه بر این، بسیاری از افراد حتی می‌توانند این مچ بندها را در محل کار خود استفاده کنند.
آیا مچ بند طبی را باید همیشه پوشید؟
اکثر افراد مچ بندهای مخصوص تونل کارپال را حتی موقع خواب هم به دست دارند. یکی از دلایل این کار این است که خوابیدن و حالت‌های قرارگیری بدن در حین خواب تمایل شخص به خم کردن مچ دست‌هایش را افزایش می‌دهد. که همین باعث افزایش فشار بروی عصب مدیانی میشود که خود از قبل در حال فشرده شدن بوده.
اگر صبح‌ها یا بعد از بیدار شدن از خواب علائم سندرم تونل کارپال شما بدتر می‌شوند، پس شب‌ها هم باید مچ بند طبی بپوشید، تا به این ترتیب، از خم شدن مچ دستتان در حین خواب جلوگیری شده و در نتیجه شدت علائمتان کاهش پیدا کند.
اگر فعالیت‌ها و حرکات تکراریِ زیادی انجام می‌دهید بهتر است به فکر پوشیدن مچ بندهای طبی سفارشی باشید. چراکه فعالیت‌های تکراری مثل تایپ کردن یا استفاده از ماوس، می‌توانند باعث بروز و تشدید علائم سندرم تونل کارپال شوند. در واقع، هرگونه فعالیتی که در آن نیاز باشد مچ دست مکرراً حرکت کند میتواند علائم شما را بدتر کند.
از کجا می‌توان مچ بند طبی تهیه کرد؟
بعضی از انواع مچ بندهای طبی نیازی به تجویز پزشک ندارند، بنابراین شما می‌توانید این محصولات را از داروخانه‌های محل زندگیتان خریداری کنید. این مچ بندها معمولاً پیش ساخته یا بدون نیاز به نسخه هستند. به دلیل تولید انبوه آنها، این محصولات ارزان‌ترین گزینه برای شما هستند.
یکی از مشکلات معمول مچ بندهای بدون نسخه این است که ممکن است برای دست شما خیلی تنگ یا خیلی گشاد باشند. این مشکل ممکن است باعث عدم صاف نگه‌داشتن مچ دست شما شود. همچنین، یک مچ بند طبی بیش از حد گشاد نمی‌تواند مچ دست را به اندازه کافی ثابت نگه‌دارد و باعث ثبات آن نشود.
با استفاده از مچ بندهای طبی سفارشی می‌توان از بروز این مشکلات جلوگیری کرد. این نوع مچ بندها به طور خاص برای اندازه و شرایط دست هر بیمار ساخته می‌شوند. در واقع، اولین گام برای ساخت این محصولات، اندازه‌گیری دقیق از دست بیمار است.
بنابراین، مچ بندهای طبی سفارشی کاملاً متناسب با دست بیمار است و قابلیت تنظیم دارند. همچنین، این مچ بندها از مواد سبک و باکیفیت ساخته می‌شوند که احساس راحتی بیشتری به بیمار می‌دهد.
