وقتی صبح از رختخواب بیرون میآیید و با اولین قدمهای خود احساس درد در قسمت پایین پاشنه میکنید، ممکن است علت این درد را بخواهید بدانید. این درد حتی اگر در پایان روز کمتر شود، باز هم آزار دهنده است. ممکن است فکر کنید که بر اساس علائمتان، ورم کف پا دارید، اما این ممکن است خار پاشنه باشد. اغلب خار پاشنه و علائم فاشییت پلانتار با یکدیگر اشتباه گرفته میشوند، اما در واقع خار پاشنه دلیل درد پاشنه نیست.
بعضی از عوامل خطرساز برای ایجاد فاشییت پلانتار و خار پاشنه شامل عضلات سفت ساق پا، وزن بالا، صافی کف پا، قوسهای زیاد کف پا، الگوی غیر عادی راه رفتن و انتخاب ضعیف کفش هستند. خار پاشنه و فاسییت کف پا به طور معمول با درمانهای غیر جراحی مانند استفاده از کفیهای پشتیبان قوس میتوانند با موفقیت درمان شوند.
متخصصین مرکز جامع توانبخشی امید برای درمان فاشئیت پلانتار و خار پاشنه از روشهای درمانی غیرجراحی استفاده میکنند. درمان با رویکرد پلکانی از روش های ساده مانند استراحت، ماساژ، کفش و کفی طبی، ورزش و فیزیوتراپی آغاز میشود. در صورت لزوم درمان های پیچیده تر برای بیمار تجویز خواهد شد.
چه تفاوتی بین درد خار خار پاشنه و درد فاشئیت پلانتار وجود دارد؟
خار پاشنه و فاشئیت پلانتار دو اصطلاحی هستند که معمولاً هنگام بحث درباره انواع خاصی از درد پاشنه پا استفاده میشوند. و گرچه آنها در واقع مشکلات بسیار متفاوتی هستند، اما میتوان آنها را با درمان مشابه برطرف کرد.
درباره نحوه ارتباط بین فاشئیت پلانتار و خار پاشنه برخی سوء برداشتها وجود دارد. مردم اغلب این گونه فکر میکنند که خار پاشنه یکی از دلایل عمده درد پاشنه است، در صورتی که این طور نیست.
اگرچه خار پاشنه پا ممکن است با درد همراه باشد، اما معمولاً دلیل بروز درد نیست. در عوض، بیشتر اوقات که درد پاشنه پا ایجاد می شود، فاشئیت پلانتار مسئول است.
خار پاشنه چیست؟
خار پاشنه یک نوع خار استخوان یا رسوب کلسیم است که به سمت پشت استخوان پاشنه، جایی که فاشیئیت پلانتار وارد میشود، ایجاد میشود. این برجستگیهای کوچک و ناهموار استخوان معمولاً در پاسخ به ضربهها یا آسیب دیدگی به پاشنه پا ایجاد میشود.
در واقع، در بیشتر موارد خار پاشنه به دلیل فاشیئیت پلانتار ایجاد میشود. اگر فاشیئیت پلانتار برای مدت طولانی آسیب ببیند، بدن در نهایت خار پاشنه ایجاد میکند تا پشتیبانی بیشتری از پاشنه ایجاد کند.
علائم خار پاشنه شامل احساس تیر کشیدن مشابه در پاشنه پا است که معمولاً صبح بدتر است و در طول روز میآید و میرود. اما تفاوت عمده در اینجا این است که خار پاشنه به ندرت علت اصلی این درد است.
تنها حدود ۱۰٪ از افراد خار پاشنه دارند، اما فقط ۵٪ از آنها درد پاشنه دارند. بنابراین، در اکثر افراد، فاشیئیت پلانتار دلیل اصلی درد است، حتی اگر خار پاشنه وجود داشته باشد.
فاشئیت پلانتار چیست؟
فاشیای پلانتار یک باند ضخیم و متصل کننده از بافت نرم است که از پشت پاشنه پا تا نوک انگشتان پا کشیده میشود. به عنوان یک رباط، استخوانهای این دو ناحیه را به هم متصل میکند و به گونهای طراحی شده است که به عنوان یک ضربهگیر برای فشار زیادی که روی پاهای خود وارد میکنید، میباشد. فاشئیت پلانتار در سطح اپیدمی است و از هر شش آمریکایی یک نفر ممکن است به این بیماری مبتلا باشد. از آنجا که بسیار رایج شده است، مهم است که دقیقاً بفهمیم فاشئیت پلانتار چیست.
فاشیای پلانتار قوی است و میتواند نیروی زیادی را تحمل کند، اما فشار زیاد میتواند به آن آسیب برساند یا پاره شود. بدن با ملتهب شدن به این آسیب پاسخ میدهد و التهاب فاشیای پلانتار را فاشئیت پلانتار مینامند.
فاشئیت پلانتار معمولاً به عنوان یک درد تیز در زیر قوس و یا در پایین پا نزدیک پاشنه توصیف میشود. این درد هنگام صبح و بعد از ایستادن، ورزش یا استراحت طولانی مدت بیشتر میشود. همچنین ممکن است مقداری قرمزی و تورم در ناحیه وجود داشته باشد.
گاهی اوقات میتوان فاشئیت پلانتار را با التهاب تاندون آشیل اشتباه گرفت. التهاب تاندون آشیل یک بیماری شایع است که هنگامی رخ میدهد که تاندون بزرگی که از پشت ساق پا کشیده میشود تحریک شده و ملتهب میشود.
تاندون آشیل بزرگترین و قویترین تاندون در بدن است. ماهیچههای ساق پا را به پشت پاشنه متصل میکند و به شما امکان میدهد هنگام راه رفتن، دویدن یا پریدن روی انگشتان پا بایستید. هنگامی که بدون استراحت کافی، بیش از حد سخت یا شدید تمرین میکنید، ممکن است التهاب تاندون آشیل ایجاد شود که باعث درد در پشت پاشنه یا مستقیماً بالای آن شود.
خار پاشنه و فاشئیت پلانتار چگونه شبیه هستند؟
در اینجا یکی از سادهترین راهها برای به یاد آوردن تفاوت بین خار پاشنه و فاشئیت پلانتار وجود دارد. بسیاری از افراد خار پاشنه دارند بدون فاشئیت پلانتار یا درد پاشنه پا، اما به ندرت میتوان کسی را پیدا کرد که دچار فاشئیت پلانتار باشد و خار پاشنه نداشته باشد.
طبق یک مطالعه، تقریباً ۵۰٪ بیماران مبتلا به فاشئیت پلانتار خارهای استخوانی نیز دارند. از آنجا که از هر ۱۰ نفر که پرتوی ایکس میگیرند ۱ نفر مبتلا به خار پاشنه است، آنها فقط یافتهای تصادفی یا ناچیز در نظر گرفته میشوند مگر اینکه درد پا نیز وجود داشته باشد.
وقتی خار پاشنه ایجاد می شود، معمولاً به خودی خود مسئول ایجاد درد پا نیست. در عوض، درد به دلیل وضعیت پا است که باعث خار پاشنه میشود. بنابراین، اگر خار پاشنه داشته باشید و متوجه درد در پشت پاشنه شوید، احتمالاً دچار التهاب تاندون آشیل هستید.
اگر درد در قسمت پایین پاشنه باشد، به احتمال زیاد علت به وجود آمدن آن فاشئیت پلانتار است. بسیاری از افراد خار پاشنه دارند و هیچ گونه علائمی ندارند و متخصصان هنوز در تلاشند تا بطور دقیق ارتباط خارها با درد پاشنه را بدانند.
از آنجا که هر دو فاشئیت پلانتار و خار پاشنه از یک روند مشابه ناشی میشوند، عوامل خطر مرتبط با آنها مشترک هستند. عوامل زیر احتمال بروز هر دو شرایط را افزایش میدهد:
- داشتن عضلات سفت ساق پا
- اضافه وزن یا چاقی بیش از حد
- پوشیدن کفشی که فرسوده باشد، مناسب نباشد، یا از حمایت مناسب برخوردار نباشد
- داشتن کف پای صاف، قوس زیاد یا الگوی غیر عادی راه رفتن
- صرف وقت زیاد روی پاهایتان
- درگیر شدن در یک ورزش یا فعالیت با دویدن یا پریدن زیاد
- افزایش خیلی سریع سطوح فعالیت بدنی
همچنین لازم به ذکر است که اگرچه علائم فاشئیت پلانتار و خار پاشنه شبیه به هم به نظر میرسد، اما یک راه وجود دارد که میتواند آنها را از هم متمایز کند. علائم فاشئیت پلانتار ممکن است در قوس و همچنین پاشنه پا احساس شود، بعضی از بیماران قبل از اینکه متوجه درد تیز پاشنه شوند، مدتی به آن مبتلا هستند. در موارد نادری که خار پاشنه مسئول باشد، درد ضربهای در پاشنه متمرکز خواهد شد.
درمان فاشئیت پلانتار و خار پاشنه
اگر درد پاشنه پا دارید، پزشک پای شما را معاینه میکند و ممکن است برای تأیید تشخیص، اشعه ایکس را تجویز کند. اگر چه فاشئیت پلانتار شایعترین علت درد پاشنه است، اما بررسی علل دیگر مانند التهاب تاندون آشیل، شکستگی استرسی، شکستگی پاشنه پا یا سندروم تونل تارس نیز مهم است.
با تشخیص فاشئیت پلانتار یا خار پاشنه، همیشه درمانهای غیر جراحی توصیه میشود و معمولاً موفقیت آمیز است. این موارد شامل استراحت و یخ، تغییر در کفش، کفی، آتل شب، فیزیوتراپی و تزریق کورتیزون است.
استراحت
میزان استراحت به شدت التهاب بستگی خواهد داشت. ممکن است ورزشکار مجبور شود به طور موقت دویدن یا ورزش خود را متوقف کند تا آسیب دیدگی بهبود یابد. ادامه ورزش یا فعالیت اغلب آسیب دیدگی را تشدید میکند، باعث میشود که ورزشکار درد را احتمالاً بیش از حد اولیه تجربه کند. ورزشکار باید از درد به عنوان راهنمای خود استفاده کند. هنگامی که درد شروع به فروکش کردن کرد، میتوان تمرینات پا را برای بهبود انعطاف پذیری شروع کرد، این کار باعث میشود که ورزشکار در آینده فعالیت خود را از سر بگیرد.
یخ
یخ (به عنوان مثال کیسه یخ) را میتوان به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه، در ابتدا ۳ تا ۴ بار در روز و سپس ۲ بار در روز بر روی پا قرار داد. به منظور به حداقل رساندن التهاب اضافی ناشی از فعالیت، به مدت ۱۵ دقیقه یخ بگذارید. ماساژ یخ یک روش بسیار موثر در کاربرد یخ است.
فشردهسازی
این کار را میتوان با استفاده از نوار انجام داد. سپس کف پا نوار پیچی میشود تا قوس را حفظ کند و مقداری از تنش در فاشیای پلانتار برطرف میشود.
بالا بردن
بالا بردن پا به منظور کاهش تورم، که ممکن است در نتیجه آسیب حاد یا التهاب مزمن باشد، توصیه می شود.
آتل شب
آتل شبانه فاشیای پلانتار و تاندون آشیل را در حالت کششی در هنگام خواب نگه میدارد. اگر در هنگام خواب فاشیا کمی کشیده شود، در نتیجه از فشار ناگهانی ناشی از تحمل وزن جلوگیری میشود. آتل شب به کاهش دردی که با چند قدم اول صبح اتفاق میافتد کمک میکند.
کفش
کفشهای نامناسب میتوانند باعث ایجاد فاشئیت پلانتار شوند. ورزشکار باید یک کفش دوندگی با کیفیت بالا انتخاب کند و بپوشد که به خوبی متناسب باشد و از پشتیبانی عالی برخوردار باشد. پس از ۳۰۰ مایل دویدن در این کفشها، انتظار داشته باشید که این ویژگیهای حمایتی را به دلیل فرسودگی و خرابی قابل توجه از دست دهید. یک دونده باید پس از ۳۰۰ مایل کفشهای دوندگی خود را تعویض کند.
پدهای پاشنه
یک پد پاشنه از نمد، اسفنج یا یک ماده مصنوعی جدیدتر میتواند به گسترش، برابری و ضربهگیری در هنگام قرار گرفتن پاشنه روی زمین کمک کند و از این طریق فشار وارد شده بر فاشیای پلانتار را کاهش میدهد. برای کاهش تحریک در ناحیه درد ممکن است لازم باشد که در پد پاشنه سوراخ ایجاد کنید.
پشتیبانی از قوس
این دستگاهها یا از نوع پیش ساخته یا سفارشی هستند و در کفش مخصوص دویدن قرار میگیرند و از پاشنه و قوس تا انگشتان به شما پشتیبانی میدهند.
دارو
ممکن است داروی ضد التهابی خوراکی تجویز یا توصیه شود. در صورت عدم تسکین درد بعد از ۲ تا ۳ هفته، ممکن است تزریق کورتیزون و بیحسی موضعی در ناحیه حساس انجام شود. این تزریق میتواند به تسکین درد و حساسیت کمک کند و فیزیوتراپی را موثرتر کند. پس از تزریق، ورزشکار باید از بازگشت به ورزش به مدت یک تا دو هفته خودداری کند. یک تزریق موفقیت آمیز اغلب میتواند نیاز به جراحی را دریغ کند. از تزریق مکرر باید خودداری شود.
تمرینات
تمرینات کششی پا و تاندون آشیل برای کمک به بهبود انعطاف پذیری و قدرت تاندون عضله ضروری است. این تمرینات به شما کمک می کند تا ضعف عضلانی ناشی از التهاب را از بین ببرید و تاندونها را قادر به از سرگیری خواستههای معمول و بارهای ورزشی میکنند.
تمرینات زیر برای تقویت عضلات کوچک پا برای کمک به حمایت از ناحیه آسیب دیده طراحی شده است. اگر به طور منظم انجام شود، میتواند از آسیب دیدگی مجدد جلوگیری کند. هر ورزش تجویز شده را دو بار در روز یا در صورت لزوم بیشتر انجام دهید.
جمع کردن حله
حوله را بگذارید و آن را به سمت خود جمع کنید، فقط از انگشتان پای آسیب دیده خود استفاده کنید. مقاومت را میتوان با گذاشتن وزنه در انتهای حوله افزایش داد. آرام باشید، سپس جمع کردن حوله را تکرار کنید. ۱۵ بار، ۲ بار در روز تکرار کنید.
حلقه کردن ساق پا
هنگامی که میخواهید با انگشتان پا ساق پای خود را بگیرید، ساق پای آسیب دیده خود را به آرامی بالا و پایین کنید. یک تمرین مشابه را میتوان با حلقه زدن انگشتان پا در اطراف یک قوطی حلبی انجام داد. ۱۵ بار، ۲ بار در روز تکرار کنید.
کششها
برای انجام این تمرین، پشت پیشخوان یا میزی با ارتفاع مناسب برای بازوها ایستاده و پشت زانوهای خود را قفل کنید. سپس زانوی جلوی خود را به آرامی خم کنید و به سمت میز یا پیشخوان خم شوید، در حالی که به آرامی به جلو فشار میدهید تا کشش متوسطی در عضلات ساق پا ایجاد شود. این حالت را حدود ۱۵ ثانیه نگه دارید. سپس با نگه داشتن هر دو پاشنه روی زمین، زانوی پای راست خود را خم کنید تا زمانی که کشش متوسطی در تاندون آشیل (که عضلات ساق پا را به استخوان پاشنه متصل میکند) احساس شود. دوباره این حالت را حدود ۱۵ ثانیه نگه دارید. در هنگام انجام این تمرین، باید یک کشش متوسط در عضلات و تاندون خود احساس کنید، اما بدون درد. سپس پاها را عوض کنید و پای دیگر خود را دراز کنید. این تمرین را ۱۵ بار، ۲ بار در روز تکرار کنید.
فیزیوتراپی
این ممکن است برای کمک به کاهش التهاب در فاشیای پلانتار باشد. فیزیوتراپیست ممکن است از روشهایی مانند سونوگرافی، فونوفورز، یونتوفورزیس، ماساژ اصطکاکی، تحریک الکترو گالوانیکی و بسیج بافت نرم برای درمان بافت اسکار در تاندونهای ناشی از التهاب مزمن استفاده کند. سپس، عضلات کوچک کف پا تقویت میشوند تا از فاشیا پلانتار ضعیف پشتیبانی کنند.
جراحی
برای فاشئیت پلانتار گاهی به جراحی نیاز است. اگر سایر اشکال درمانی نتوانستهاند این عارضه را تسکین دهند، باید جراحی در نظر گرفته شود. این امر معمولاً شامل آزادسازی جراحی فاشیای پلانتار در نقطه بیشترین کشش و برداشتن خار پاشنه در صورت لزوم است.
