واقعیت مجازی به عنوان یک روش درمانی مکمل در حوزه پزشکی مورد استفاده قرار میگیرد، اما اغلب افراد وقتی از واقعیت مجازی یاد میکنند، تصاویر بازیهای کامپیوتری و سرگرمیهای مجازی مختلف به ذهنشان میرسد. تحقیقات نشان داده است که واقعیت مجازی میتواند در کاهش درد و درمان اختلالات پس از سانحه، ترسهای خاص (فوبیا) و افسردگی موثر باشد.
در این روش درمانی، فرد در یک محیط سه بعدی که توسط کامپیوتر ایجاد شده، قرار میگیرد. این محیط معمولاً با استفاده از هدفون یا عینک ویدیویی ایجاد میشود. فرد میتواند سر خود را تکان دهد تا به محیط شبیهسازی شده نگاه کند و حتی ممکن است قادر باشد حرکات اشیا را کنترل کند یا با استفاده از کنترلها یا دستگاههای دیگر، با اشیا مجازی تعامل داشته باشد. از طریق اسپیکر یا هدفون، جلوههای صوتی نیز برای فرد پخش میشود و محیط واقعیتر به نمایش درمیآید.
تحقیقات نشان میدهد که واقعیت مجازی میتواند در کاهش درد و درمان اختلالات پس از سانحه، ترسهای خاص و افسردگی موثر باشد. اما این روش درمانی نیز دارای عوارض جانبی و احتمالی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
واقعیت مجازی چگونه کار می کند؟
درمان واقعیت مجازی به سلامت ذهنی بیمار کمک میکند. از دستگاهی برای ایجاد یک محیط مصنوعی استفاده می کند و یک تجربه شبیه سازی شده را به بیمار القا می کند. این تجربه دیداری میتواند اختلالات مرتبط با سلامت ذهنی بیمار را در یک محیط خصوصی و با کنترل از راه دور درمان کند.
در طول جلسه درمانی بیمار یک هدفون روی سر خود می گذارد پزشک از طریق بلوتوث برنامه ای را برای او پخش می کند و از طریق تبلت آن را کنترل می کند. اسپیکر ها در هدفون قرار دارند و با پخش جلوههای صوتی این تجربه کاملا واقعی به نظر می رسد. پزشک بیمار را در طول این فرایند راهنمایی می کند و مرحله به مرحله با بیمار پیش می رود و او را در معرض ترس ها، فوبیا و منابع استرس زا قرار می دهد تا میزان تحمل او را در موقعیت های استرس زا و ناراحت کننده افزایش دهد.
پزشک سرعت آن را تنظیم می کند تا بیمار احساس راحتی کند. همان طور که تمرینات آرام سازی را انجام می دهد، تنفس و تمرینات مدیتیشن مرتبط با آن را انجام می دهد تا احساس امنیت و سلامت در طول فرایند درمانی افزایش پیدا کند.
درمان واقعیت مجازی کمک می کند سلامت ذهنی در طی یک جلسه درمانی ۴۵ تا ۶۰ دقیقه به راحتی ایجاد شود. اکثر مدت زمان جلسه مبتنی بر درمان شواهد محور، پردازش تجربه در واقعیت مجازی و ارائه بازخورد بیمار به پزشک برای کمک به بهبود و تنظیم واقعیت مجازی و تمرین های مهارت محور می گذرد.
چگونه واقعیت مجازی به کنترل درد کمک میکند؟
تحقیقات مختلف نشان دادهاند که واقعیت مجازی میتواند نوعی حواس پرتی از انواع مختلف درد را آموزش دهد این مثال ها عبارتند از:
- شنا کردن با دلفین ها
- ریلکس کردن در ساحل دریا
- کاوش کردن در جنگل ها و دیگر جاهای طبیعت
- سر خوردن در میان یک دره یخی
در یک تحقیق واقعیت مجازی درد یک خانم باردار کاهش پیدا کرد. در یکی از یافته های دیگر واقعیت مجازی به کودکان کمک کرد تا هنگام وارد کردن کاتتر لوله نازک و انعطاف پذیر در رگ احساس درد و اضطراب کمتری داشته باشند.
در یکی از گزارشات تیم تحقیقاتی نشان داد که عینک های واقعیت مجازی در حین انجام عمل کولونوسکوپی موجب حواس پرتی و احساس مطلوب در بیمار می شوند. در تحقیقی که از افراد بزرگسال موقع خدمات درمانی زخم های دردناک انجام شد کسانی که از واقعیت مجازی استفاده کردند نیاز به داروهای مخدر کمتری برای کنترل درد در حین عمل داشته اند و بافت های ناسالم آنها کاملاً برداشته شدند.
برخی از فیزیوتراپیست ها از درمان واقعیت مجازی برای کمک به بیماران خود برای مواجه با درد و مشکلات سلامتی استفاده می کنند. محققان هنوز باید در مورد کاربردهای این روش درمانی برای فیزیوتراپی تحقیق کنند. مطالعات تحقیقاتی با کیفیت بالاتر در این زمینه مورد نیاز است.
سازمان غذا و داروی آمریکا اخیراً دستگاهی را برای استفاده در منزل را تایید کرده است، که با استفاده از درمان رفتاری شناختی و تکنیک های دیگر به بیماران مبتلا به کمردرد مزمن کمک می کند تا درد خود را کاهش دهند. این دستگاه شامل یک کنترل و هدفون است که تنفس شما را برای تمرینات تنفسی عمیق بررسی می کند. برنامه درمانی شامل ۵۶ جلسه است که هر جلسه ۲ تا ۱۶ دقیقه طول می کشد. به عنوان یک برنامه روزانه در طول ۸ هفته انجام میشود.
چگونه واقعیت مجازی به سلامت ذهنی کمک می کند؟
در برخی مشکلات سلامت روان، واقعیت مجازی به شما کمک میکند که با ترس های خود مقابله کنید. هدف این است که بتوانید ایمن بمانید و بتوانید به تدریج موقعیت هایی را که به صورت مکرر موجب آشفتگی شما شده است یا ترسناک بوده است را کاهش دهید و تحت کنترل خود در بیاورید. ممکن است این روش استرس و اضطراب شما را کاهش دهد. بنابراین به یک متخصص سلامت روان باتجربه نیاز دارید تا شما را در پشت سر گذاشتن این تجربه کمک و راهنمایی کند و به شما مهارت های کنترل اضطراب مثل مایندفولنس و تنفس عمیق را آموزش دهد .
مثال ها عبارتند از:
اختلال پس از سانحه PTSD
تحقیقات نشان دادهاند که واقعیت مجازی میتواند به کاهش اختلالات استرس پس از سانحه کمک کند. این روش به شبیهسازی رویدادهای آسیبزا مانند جنگ، فاجعه یا تصادف با اتومبیل میپردازد.
بررسیهای انجام شده نشان میدهد که درمان با واقعیت مجازی میتواند اختلالات پس از سانحه و نشانههای افسردگی را کاهش دهد، اما تاکنون مطالعات اصلی تنها بر روی افرادی که در خدمت نظامی بودند، انجام شده است.
یکی از مطالعات انجام شده بر روی سربازان و پرسنل فعال مرتبط با جنگ نشان داد که جلسات واقعیت مجازی همراه با سایر روشهای درمانی، موجب بهبود افرادی که دچار اختلال پس از سانحه، انزوا، افسردگی و خشم بودند، پس از ۶ ماه شده است.
محققان هشدار دادهاند که واقعیت مجازی به تنهایی کافی نیست تا بتواند اختلالات پس از سانحه را کنترل کند و معمولاً با گزینههایی مانند گفتگو درمانی و دارو درمانی همراه استفاده میشود.
فوبیا
تحقیقات نشان داد که واقعیت مجازی همراه با گفتگو درمانی می تواند در درمان ترس های خاص یا فوبیا ها موثر باشد. برای مثال اگر شما از پرواز کردن میترسید واقعیت مجازی میتواند احساسی شبیه به بودن در هواپیما برای شما بسازد. اگر شما ترس از ارتفاع دارید این درمان یک آسانسور را برای شما شبیه سازی می کند و ممکن است به شما کمک کند که بتوانید با ترس خودتان در زندگی واقعی مواجه شوید.
افسردگی و اضطراب
یکی از تحقیقاتی که در مورد درمان واقعیت مجازی انجام شد نشان داد که واقعیت مجازی بخش موثری از درمان اختلالات خلقی رایج است. در بررسی دوم مشخص شد که واقعیت مجازی می تواند علائم افسردگی و اضطراب را کاهش دهد که شامل افرادی که سرطان داشتند نیز میشد.
برخی از محققان اظهار داشتند که تحقیقاتی با کیفیت بسیار بالا نیاز است تا مشخص شود آیا واقعیت مجازی برای اختلالات اضطراب فراگیر و اضطراب اجتماعی نیز موثر هست یا خیر.
سایر اختلالات سلامت روان
تحقیقات بیشتری باید انجام شود اما کارشناسان در پی این هستند که آیا واقعیت مجازی می تواند نقش مهمی در درمان شرایطی مثل زیر داشته باشد:
- اختلال وسواس فکری اجباری
- اسکیزوفرنی
- اختلال مصرف مواد
روش هایی که واقعیت مجازی می تواند درمان سلامت روان را متحول کند.
از آنجایی که از هر چهار نفر یک نفر مشکل سلامت روان دارد دستیابی به این درمان بسیار ضروری و مهم است اما انجام آن بسیار پیچیده است. درمانگران نیاز به آموزش بیشتر و پیشرفته تری دارند و موثرترین نوع درمان این است که بیماران در موقعیت های زندگی روزانه هدایت و راهنمایی شوند که هم وقت گیر و هم بسیار پر هزینه است.
ارائه درمان روانشناختی واقعیت مجازی میتواند برای این مشکل راه حلی را ارائه دهد. در اینجا سه روش واقعیت مجازی میتواند درمان سلامت روان را متحول کند.
کوچینگ بیمار در همان موقعیت
موفق ترین نوع درمان این است که شیوهای که فکر می کنند و سپس واکنش نشان می دهند را در هر موقعیت رفتاری تغییر دهند که این بسیار چالش برانگیز است می تواند شامل هر چیزی مثل سوار شدن در اتوبوس شلوغ تا رسیدن به یک رویداد اجتماعی و یا حتی به سادگی خارج شدن از خانه باشد.
ما زمانی دوست داریم اطلاعات را به بهترین شکل به خاطر بسپاریم که در همان موقعیت فیزیکی یا ذهنی هستیم یعنی زمانی که حافظه اولیه شکل گرفته است .به این یادگیری موقعیت محور میگوییم. برای مثال اگر ما می خواهیم کسی تکنیکی را به خاطر بیاورد که استرس او را هنگام خرید مواد غذایی کاهش بدهد بهترین کار این است که در واقعیت از یک سوپرمارکت دیدن کنیم و جلسه درمانی به منظور آموزش در آنجا انجام و تمرین شود.
چنین تمریناتی که در موقعیت های خاص توسط مربی با بیمار انجام می شود و به ندرت در مراکز سلامت ذهن و روان انجام می شوند. چون عواملی مثل زمان و هزینه مهم هستند و اینجاست که واقعیت مجازی به ما کمک می کند.
محیط واقعیت مجازی به طور کامل شبیه سازی محیط دنیای واقعی است که به شما این امکان را می دهد به اطراف قدم بزنید و با محیط ارتباط برقرار کنید. انگار که واقعی است و شما می توانید وارد موقعیتهای مختلف شوید که معمولاً برای شما چالشبرانگیز است و با یادگیری تکنیک های روانشناختی همراه با یک درمانگر واقعیت مجازی یا زندگی واقعی بر مشکلات غلبه کنید.
در یک تحقیق که روی ۳۰ بیمار با افکار پارانوئید شدید انجام شد، ترس از موقعیتهای اجتماعی دنیای واقعی بعد از یک جلسه کوچینگ واقعیت مجازی به نصف کاهش پیدا کرد. در تحقیقات مشابه برای تعداد بسیاری از تجربیات دیگر مثل ترس از ارتفاع یا اضطراب اجتماعی این نتایج مشاهده شده است.
انعطاف پذیری
واقعیت مجازی، به دلیل شباهت بسیار زیاد با دنیای واقعی و در عین حال عدم وجود خطرات فیزیکی، به عنوان یک روش درمانی کاربردی تر از دیگر روش ها به نظر می رسد. همچنین، افراد عموماً به دلیل شباهت محیط های مجازی با دنیای واقعی، به این روش بیشتر علاقه دارند. به همین دلیل، تلاش برای انجام تمریناتی که در دنیای واقعی ترسناک و یا اضطراب آور هستند، در محیط مجازی راحت تر است.
درمان با استفاده از واقعیت مجازی، می تواند به صورت شخصی سازی شده و برای هر فرد درجه بندی شود. در یک تحقیق انجام شده در دانشگاه آکسفورد، شرکت کنندگان با استفاده از واقعیت مجازی، برای درمان ترس از ارتفاع، به یک ساختمان ۱۰ طبقه وارد شدند و با انتخاب هر طبقه، به آنجا رفتند. این افراد با شروع از طبقات پایین، کم ترسناک تر بودند و به تدریج به طبقات بالاتر رفتند تا اعتماد به نفس لازم را به دست آوردند.
استفاده از واقعیت مجازی، به محققان امکان اجرای برخی از سناریوهایی که بیشتر از جنبه تفریحی و سرگرمی برخوردارند را می دهد. به عنوان مثال، شرکت کنندگان می توانند برای نجات یک بچه گربه یا درست کردن حباب، از واقعیت مجازی استفاده کنند. درمان با استفاده از واقعیت مجازی، در مقایسه با درمان های سنتی، انعطاف پذیر تر است و می تواند برای کمک به طیف وسیعی از مشکلات سلامت ذهنی مانند فوبیا اسپایدر، اختلال پس از سانحه، اضطراب اجتماعی، افسردگی، اختلالات غذا خوردن، روانپریشی و اعتیاد استفاده شود.
اتوماسیون
شاید یکی از مهمترین مزایای درمان واقعیت مجازی این است که آنها میتوانند به صورت اتوماتیک انجام شوند. به این معنی که در واقعیت مجازی یک مربی مجازی همراه شماست که درمان را توضیح می دهد و تکنیک های روانشناختی را به شما آموزش میدهد تا آن را امتحان کنید.
برای مثال تیم تحقیقاتی ما کوچ مجازی را به نام “نیک” ایجاد کرده است کسی که در تحقیقات ما در مورد واقعیت مجازی برای درمان سلامت ذهن کمک می کند تا کاربران در تمرینات مشارکت کنند و ایده هایی برای تکنیک های روانشناختی را در طول درمان به آنها میدهد.
بهبود مداوم سخت افزار واقعیت مجازی به این معناست که در آینده نه چندان دور این تکنیک ها برای افراد زیادی در خدمات سلامت ذهن و روان مقرون به صرفه و قابل دسترسی است. هر چند هیچ وقت قابل جایگزینی با درمانگر واقعی نیست اما می تواند به تعداد زیادی از افراد که به این درمان دسترسی دارند کمک کند تا بهبود پیدا کنند.
آیا واقعیت مجازی به تشخیص شرایط مرتبط با مغز کمک می کند؟
خیر، اما بعضی از محققان امیدوار هستند که روزی واقعیت مجازی به پزشکان در تشخیص بیماری آلزایمر کمک کند. در تحقیقی نشان داده شد که واقعیت مجازی میتواند علائم اولیه آلزایمر را تشخیص دهد: مثلاً مشکل در پیدا کردن مسیر از یک مکان به مکان دیگر این مطالعه شامل افرادی بود که هدفون های واقعیت مجازی را استفاده می کردند و در محیط شبیه سازی شده راه می رفتند.
محققان دیگری در در حال بررسی روش واقعیت مجازی هستند تا بدانند چقدر احتمال دارد که این روش در تشخیص شرایطی مثل اضطراب اجتماعی و بیش فعالی کمک کند .
آیا واقعیت مجازی موجب عوارض جانبی می شود؟
درمان واقعیت مجازی باعث میشود برخی افراد در طول جلسه درمان و یا بعد از آن افراد احساس بیماری داشته باشند. به این بیماری سایبری گفته می شود.
علائم ممکن است شبیه بیماری واقعی باشد که شامل موارد زیر می شود:
- خستگی چشم
- سردرد
- رنگ پریدگی
- عرق کردن
- خشکی دهان
- احساس سیری شکم
- سردرگمی
- سرگیجه
- مشکل در تعادل و هماهنگی (آتاکسی)
- تهوع و استفراغ
تحقیقات نشان دادند که با برداشتن هدفون و نشستن با چشمان باز یا بسته برای یک مدت زمان که با واقعیت مجازی گذراندهاند به شما کمک می کند احساس بهتری داشته باشید. پزشک یا درمانگر شما ممکن است مجبور شوند که هدفون را بردارند و هماهنگی بین دست و چشم یا تمرینات تنفسی را انجام دهند.
داروی بیماری حرکتی می تواند حالت تهوع را کاهش دهد. اما خودِ آن عوارض جانبی دارد که شامل خوابآلودگی و تاری دید میشود.
یکی دیگر از عوارض جانبی احتمالی واقعیت مجازی بر طبق حداقل نظر یکی از کارشناسان این است که احتمال ایجاد خاطرات غلط حدود ۱۲ سالگی یا کمتر است.
اگر پزشک یا درمانگر شما واقعیت مجازی را به عنوان بخشی از درمان شما پیشنهاد کرد و شما علاقه مند هستید که آن را امتحان کنید آنها موظف هستند که به شما نشان دهند چگونه آن را به طور صحیح به کار ببرید.
