خار پاشنه، رشد استخوانی غیرطبیعی است که در قسمت پشت یا زیر پاشنه ایجاد می‌شود. التهاب در اطراف خار، بیش از خود خار، می‌تواند درد قابل توجهی ایجاد کند. خوشبختانه، علائم را می‌توان با درمان‌های غیرجراحی برای اکثریت قریب به اتفاق افراد کاهش داد.
آناتومی
استخوان پاشنه کالکانئوس نامیده می‌شود. هنگام تحمل ایستادن یا راه رفتن به تحمل و توزیع وزن بدن در سطح پا کمک می‌کند. بافتهای نرم که به حرکت و شکل دادن کف پا کمک می‌کنند به کالکانئوس متصل می‌شوند. یکی از این بافت‌ها، فاشیای پلانتار، قوس در کف پا را تشکیل می‌دهد.
علل ایجاد خار پاشنه
خار پاشنه بسیار رایج است. این عوامل می‌توانند به دلیل کشیدگی بیش از حد عضله یا رباط در کف پا، در اثر کشش فاشیای کف پا یا پاره شدن غشای پوشاننده استخوان پاشنه ایجاد شوند.
در زیر، متخصصان پا برخی از شایع‌ترین دلایل خار پاشنه را ذکر می‌کنند.
- اضافه وزن: افزایش وزن قابل توجه در مدت زمان کوتاه می تواند یکی از دلایل اصلی خار پاشنه باشد زیرا فاشیای کف پا به سادگی نمی‌تواند وزن اضافی را جبران کند به همین دلیل زنان باردار اغلب دچار خار پاشنه می‌شوند.
- فعالیت ورزشی: پرش یا دویدن مکرر روی سطوح سخت می‌تواند باعث خار پاشنه در ورزشکاران شود، زیرا این نوع فعالیت باعث کشیدگی فاشیا می‌شود. هنگامی که فاشیا کشیده می‌شود، بدن با قرار دادن کلسیم بیشتر در قسمت پایین کف پا، واکنش نشان می‌دهد و باعث خار پاشنه استخوانی می‌شود. بسکتبالیست‌ها و دونده‌ها اغلب بیشتر در معرض خار پاشنه هستند.
- پیاده‌روی غیرعادی: راه رفتن به خطر افتاده یا غیرطبیعی می‌تواند فشار شدیدی بر استخوان پاشنه وارد کند، خصوصاً اگر در یک دوره طولانی انجام شود. استخوان پاشنه، رباط‌ها و حتی اعصاب شما تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
- کفش نامناسب: کفش‌ها معمولاً پاشنه یا کفی کهنه دارند. دیگر کفش‌ها به اندازه کافی شرایط پا مانند کف صاف یا قوس کم را جبران نمی‌کنند. قوس‌های زیاد همچنین می‌توانند به خار پاشنه منجر شوند. پوشیدن کفش مناسب برای اندازه و شکل پای خاص شما بسیار مهم است. متخصصان پا می‌توانند به شما کمک کنند بهترین کفش را برای خود پیدا کنید. پزشکان ممکن است بسته به شرایط خاص پا ارتزهای سفارشی را پیشنهاد دهند.
- سن: با افزایش سن، فاشیای پلانتار از انعطاف پذیری کمتری برخوردار می‌شود و از پاشنه پا محافظت نمی‌شود. افراد مسن معمولاً در معرض ابتلا به خار پاشنه هستند.
- ایستادن بیش از حد: اگر شغل شما به ایستادن زیادی احتیاج دارد (صندوقدار، پیشخدمت، کارگر کارخانه و …)، در معرض ابتلا به خار پاشنه نیز هستید.
- سایر علل شایع: از دیگر دلایل خار پاشنه می‌توان به مشکلات ارثی پا، دیابت، آرتروز، سندرم پای کوتاه (اختلاف طول پا) و حتی راه رفتن با پای برهنه اشاره کرد.
علائم خار پاشنه و پلانتار فاشیلیت
درباره اینکه درد پاشنه از کجا ناشی می‌شود، سردرگمی زیادی وجود دارد. به طور خاص، هنگامی که پزشکان با بیماران در مورد علائم و نتایج آنها صحبت می‌کنند، دو بیماری خیلی ظاهر می‌شوند ورم کف پا و خار پاشنه. درست است که این شرایط غالباً با هم ظاهر می‌شوند، بنابراین خیلی با یکدیگر ارتباط دارند. اما وقتی صحبت از درد پاشنه می‌شود، یکی از آنها مشکل بسیار بزرگتری نسبت به دیگری است.
میدانید کدام؟ ابتدا بیایید درباره چگونگی و ارتباط التهاب غلاف کف پا و خار پاشنه صحبت کنیم. در ابتدایی ترین سطح، هر دو به عنوان پاسخی به نیرو و فشار مکرر در امتداد زیر پاشنه در طی مدت زمان طولانی به وجود می‌آیند. التهاب غلاف کف پایی در درجه اول قرار دارد؛ استفاده بیش از حد باعث کشش، پارگی یا تحلیل رفتن بافت فاشیای پلانتار در امتداد سطح زیرین پاشنه و قوس می‌شود. خار پاشنه در مرحله بعدی قرار می‌گیرد این ضربه به فاشیای پلانتار می‌تواند باعث شود که بافت از استخوان پاشنه دور شود، و این فرصتی برای تشکیل رسوبات ناهموار و استخوانی کلسیم فراهم می‌کند.
بنابراین حتی اگر فاشیای پلانتار بد باشد، خار پاشنه باید بدتر باشد، درست است؟ مطمئناً به نظر می‌رسد که داشتن یک لبه استخوانی پیشامده از استخوان پاشنه بسیار دردناک است. اما برخلاف تصور عمومی، بیشتر اوقات خار پاشنه هیچ دردی ایجاد نمی‌کند!
این کشش و پارگی در بافتهای نرم است که واقعاً بیشترین ناراحتی را ایجاد می‌کند و این بدان معناست که فاشیای پلانتار تقریباً همیشه مقصر واقعی است. درمان موثر فاشیای پلانتار باعث از بین رفتن خار نخواهد شد، اما بیش از ۹۰ درصد مواقع، درد شما را برطرف می‌کند. در حقیقت، ما اغلب در معاینات پرتوی ایکس خار پاشنه را برای شرایط کاملاً غیرمرتبط مانند پینه پا یا پیچ خوردگی مچ پا تشخیص می‌دهیم، حتی در صورت عدم وجود درد در پاشنه پا.
گفته می‌شود، موارد نادرتری وجود دارد که خار پاشنه مخصوصاً بزرگ یا ناخوشایند باعث درد شود و باید درمان یا برداشته شود.
خار پاشنه چگونه تشخیص داده می‌شود؟
خار پاشنه و فاشیای پلانتار معمولاً براساس علائم، سابقه و معاینه بالینی توسط پزشک تشخیص داده می‌شود.
پس از تأیید خار پاشنه یا فاشیای پلانتار، آنها بررسی خواهند کرد که چرا مبتلا به خار پاشنه شده‌اید و یک برنامه درمانی برای کاهش احتمال دوره‌های بعدی ارائه می‌دهند.
- اشعه ایکس کلسیفیکاسیون یا استخوان را در داخل فاشیای پلانتار یا در هنگام قرار دادن آن در کالکانئوس نشان می‌دهد. این به عنوان خار پاشنه یا کالکانئال ناخته می‌شود.
- از اسکن اولتراسوند و ام آر آی برای شناسایی پارگی‌های فاشیای پلانتار، التهاب یا کلسیفیکاسیون استفاده می‌شود.
- آزمایش‌های آسیب شناسی (از جمله غربالگری برای آنتی ژن HLA B27) ممکن است اسپوندیلوآرتریت را شناسایی کند، که می‌تواند علائمی شبیه التهاب غلاف کف پایی ایجاد کند.
درمان خار پاشنه
استراحت
مهمترین قسمت درمان استراحت است. فعالیتهایی را که به پای شما آسیب می‌رساند یا علائم را تشدید می‌کند انجام ندهید زیرا این امر فقط باعث تداوم علائم دردناک می‌شود.
یخ/ سرما درمانی
برای کاهش درد و التهاب بافتهای اطراف، بطور منظم در هر ساعت ۱۰ دقیقه از سرما درمانی استفاده کنید. با کاهش علائم، دفعات استفاده از آن می‌تواند به ۲ یا ۳ بار در روز کاهش یابد.
بستن با نوار
نوار چسب پشتیبانی قوس یک روش عالی برای حمایت و محافظت از پاشنه است. یک روش ساده با نوار بستن می‌تواند علائم را بلافاصله تسکین دهد.
این روش با پشتیبانی از قوس پا که باعث کاهش کشیدگی در محل اتصال آن به پاشنه می‌شود، عمل می‌کند. تنها چیزی که لازم است یک رول نوار اکسید روی ۲٫۵ سانتی متری است.
دارو
داروی ضد التهابی (به عنوان مثال ایبوپروفن) ممکن است توسط پزشک تجویز شود اما همیشه ابتدا با یک پزشک این موضوع را بررسی کنید. مصرف برخی از داروها مانند ایبوپروفن در صورت ابتلا بیمار به آسم نباید انجام شود.
ورزش‌های کشسانی
برای تسکین درد پاشنه می‌توانید فاشیای پلانتار را کشش دهید. پزشکان کشش مناسب را پس از خواب یا استراحت به مدت طولانی توصیه می‌کنند. فیزیوتراپیست‌ها می‌توانند برای تسکین دردهای پا بهترین کشش فاشیای پلانتار و کشش پاشنه را برای شما فراهم کنند.
کفش‌های مناسب
کفشی بپوشید که کاملاً مناسب با کفی‌های ضربه گیر و پاشنه‌های حپشتیبان باشد. برای فعالیت‌های مختلف کفش مناسب انتخاب کنید. پابرهنه راه نروید. قبل از ورزش گرم کنید و حرکات کششی انجام دهید.
ارتزهای سفارشی
متخصصان پا می‌توانند انواع خاصی از کفش‌ها یا ارتزهای سفارشی را برای انتقال وزن از پاشنه و پخش آن روی کل قوس کف پا توصیه کنند. کف پا همچنین می‌تواند با قرار دادن کفش مختلف تثبیت شود، در هنگام راه رفتن از هم‌ترازی طبیعی اطمینان حاصل کنید. با پزشک مشورت کنید.
تزریق کورتیزون
تزریق کورتیزون باعث کاهش التهاب می‌شود و در جایی که فاشیای پلانتر به استخوان پاشنه می‌پیوندد تزریق می‌شود. این درمان خار پاشنه به کاهش تورم کمک می‌کند و باعث بهبود می‌شود. این تسکین می‌تواند موقت یا دائمی باشد. برای موثرترین درمان، پزشکان پا توصیه می‌کنند شات‌های کورتیزون را با سایر روشهای درمانی (درمان با لیزر برای ورم کف پا، فیزیوتراپی، ارتزهای سفارشی و غیره) ترکیب کنید.
شوک ویو درمانی
اکسترا کوپورال شاک ویوتراپی امواج صوتی با فشار زیاد را از طریق پوست تولید می‌کند. این باعث می‌شود بافت با سریع‌تر بهبود یابد. این روش همراه با روشی کاملاً غیرتهاجمی و غیر جراحی برای درمان درد پاشنه پا و التهاب غلاف کف پایی، ایمن و موثر است.
جراحی خار پاشنه
بیشتر افراد نیازی به جراحی خار پاشنه ندارند. با این حال، در صورت ضروری بودن جراحی، جراحان پا می‌توانند با آزاد سازی فاشیای پلانتر، تنش و التهاب را از بین ببرند. جراحی خار پاشنه پا اگرچه معمول نیست، اما موفقیت بسیار بالایی دارد.
پیش شناخت خار پاشنه
خبر خوب این است که درد خار پاشنه به ندرت دائمی است. التهاب غلاف کف پایی، علت اصلی خار پاشنه، برگشت پذیر است و بسیار با موفقیت درمان می‌شود. بیش از ۹۰ درصد افراد مبتلا به التهاب غلاف کف پایی یا خار پاشنه با درمان به طور قابل توجهی بهبود می‌یابند. در حالی که ممکن است همچنان خار پاشنه را در اشعه ایکس مشاهده کنید، هنگامی که التهاب را در مجاورت خار پاشنه از بین ببرید، درد پاشنه برطرف می‌شود.
اگر بعد از چند ماه درمان محافظه کارانه، التهاب غلاف کف پایی یا درد خار پاشنه شما ادامه یابد، پزشک ممکن است داروی ضد التهاب استروئیدی (کورتون) به پاشنه شما تزریق کند. نشان داده شده است که تزریق کورتیزون دارای مزایای کوتاه مدت است اما ممکن است پیشرفت شما را در دراز مدت و طولانی مدت کاهش دهد، که می‌تواند به این معنی باشد که دوره‌های مکرر را برای مدت طولانی‌تری متحمل خواهید شد. برای نتایج بهبودی تحقیقات بیشتری لازم است.
