درمان توانبخشی رباتیک، بیماران را در هر سنی که از اختلالات عصبی ناشی از سکته مغزی، آسیب یا بیماری (مانند پارکینسون) رنج میبرند، امیدوار میکند. رباتیک پیشرفته به شما کمک میکند تا درد را کاهش دهید و توانایی خود را برای حرکت، ایستادن، راه رفتن یا گرفتن و استفاده از اشیا بهبود ببخشید.
فناوری رباتیک به شما کمک میکند بدن خود را حرکت دهید، در حالی که تکنیکهای توانبخشی مکرر به آموزش مجدد مغز شما کمک میکند و میتوانید پیشرفتها را مشاهده کنید و توانایی خود را برای انجام کارهای روزمره از همان چهار جلسه اول خود به دست آورید.
توانبخشی رباتیک چیست؟
پیشرفت فناوری رباتیک امکانات جدیدی را برای فیزیوتراپیستها و متخصصان توانبخشی فراهم کرده است. درمان و توانبخشی اندام تحتانی، به ویژه در موارد بازیابی راه رفتن پس از آسیب عصبی، ممکن است نیازمند زمان و تلاش فیزیکی قابل توجهی از سوی فیزیوتراپیست باشد. دستگاههای رباتیکی که برای توانبخشی اندام تحتانی طراحی شدهاند، همچنین ارتزهای برقی با موتورهای کنترلشده توسط کامپیوتر، میتوانند در تقویت تمرینات حرکتی مورد استفاده قرار گیرند و در عین حال بار روی دوش فیزیوتراپیستها را به طور قابل توجهی کاهش دهند. علاوه بر افزایش تکرار حرکات خاص مانند رکاب زدن، فناوری رباتیک میتواند از طریق نظارت و کنترل کیفیت حرکت (از جمله سرعت، جهت، دامنه و توالی)، ارائه بازخورد حسی در حین حرکت، ایجاد یک محیط امن برای ناهماهنگیهای کنترل شده، حمایت از وزن با حداقل تلاش و ارائه پتانسیل برای تستهای قابل اعتمادتر، استاندارد شده و معیارهای گونومتری ارائه مزایای درمانی به بیماران.
مزایای توانبخشی رباتیک
- شانس بیشتر برای بهبودی: توانبخشی رباتیک شما را سریعتر از روشهای سنتی درگیر روند بهبودی میکند. بیماران از انجام کارهایی که بدون دستگاههای رباتیک و واقعیت مجازی غیرممکن یا خسته کننده هستند، لذت میبرند.
- رهایی از بسیاری از مشکلات: توانبخشی رباتیک میتواند به شما در بهبود علائم بسیاری از بیماریهای عصبی کمک کند. اگر از عوارض سکته مغزی، بیماری پارکینسون، فلج مغزی یا نخاع و آسیبهای مغزی رنج میبرید، توانبخشی رباتیک می تواند مشکلات شما را تسکین دهد.
- بهبود عملکرد، حتی سالها پس از سکته: حرکت، قدرت و کنترل شما میتواند بهبود یابد. حتی اگر اختلال عصبی شما اخیراً اتفاق نیفتاده باشد.
- مراقبت شخصی: مراقبتهای شما با توجه به نگرانیهای خاص مربوط به سلامتی و اهداف شخصی شما تنظیم میشود. قبل از شروع، یک ارزیابی دقیق از شما انجام خواهد شد تا مطمئن شوید که برنامه توانبخشی شما شامل بهترین درمانها برای شما است.
- توصیه شده توسط متخصصان: توانبخشی رباتیک یک درمان مبتنی بر شواهد مورد تایید و FDA است. از آنجایی که این روش شانس بهتری برای بهبودی کاملتر به شما میدهد، به عنوان یک همراه مهم برای درمانهای سنتی شناخته شده است.
اهداف توانبخشی روباتیک
بهبود راه رفتن
توانبخشی رباتیک و ارتباط آن با بهبود راه رفتن اندام تحتانی یکی از موضوعات مهم در حوزه توانبخشی است. استفاده از روشهای فعلی برای بهبود راه رفتن نیازمند تلاش و همکاری چندین درمانگر است. این درمانگران برای کمک به بیماران در بهبود حرکت مفاصل و پاها، باید به طور مستمر و دقیق آنها را کنترل کنند. اما این روشها هزینه بالا و نیازمند تلاش زیادی از سوی درمانگران میباشد. اما با استفاده از فناوری رباتیک، این فرآیند بهبود مییابد. با استفاده از دستگاههای رباتیک، تمرکز و تلاش درمانگران برای ارائه درمان مکانیکی به بیماران کاهش مییابد. با بسته شدن بیمار به دستگاه رباتیک، درمانگر فقط نیاز به نظارت و تنظیم دستگاه دارد. همچنین، این روش به بیماران کمک میکند تا الگوهای صحیح راه رفتن را یاد بگیرند و از الگوهای نامناسب جلوگیری کنند.
قابلیتهای ارزیابی
یکی دیگر از مزایای استفاده از فناوری رباتیک در توانبخشی، قابلیتهای ارزیابی بهتر است. این فناوری امکان اندازهگیری دقیق زوایای مفاصل، سرعتها و دامنههای حرکت را فراهم میکند. این اطلاعات میتواند به عنوان یک معیار برای ارزیابی پیشرفت بیماران در طول برنامه توانبخشی مورد استفاده قرار گیرد. این امر به درمانگران کمک میکند تا پیشرفت بیماران را به صورت دقیقتر و موثرتر مشاهده و ارزیابی کنند.
بهبود دامنه حرکت
روش دیگری که رباتیک میتواند از طریق آن به بیماران کمک کند، بهبود دامنه حرکتی (ROM) از طریق کاهش امپدانس مفصل است. اجزای امپدانس مفصل، مانند مقاومت غیرفعال و انعکاسی میتوانند چگونگی ایجاد محدودیت مفصل را تعیین کنند. سپس رباتیک میتواند از مقادیر دقیق سرعت و دامنه برای اعمال بر روی بیمار بر اساس نیازهای فردی آنها استفاده کند. این ویژگی میتواند به بهبود دامنه حرکت با استفاده از نیروهای دقیق اعمال شده در زمانهای خاص کمک کند. استفاده از ماشینهای حرکت غیرفعال پیوسته در توانبخشی برای بهبود دامنه حرکت مفصل رایج است. با این حال، با ماشینهای پیشرفتهتر، از نظر تئوری، بهبود دامنه حرکت میتواند با سرعت بیشتری به دست آید و در عین حال راحتی و ایمنی بیمار را تضمین کند.
حس عمقی اندام تحتانی
رباتیک همچنین میتواند در بهبود و تعیین حس عمقی اندام تحتانی بیمار استفاده شود. هنگامی که چشمان بیمار بسته میشود، دستگاه میتواند تنظیم شود تا اندام بیمار را به سمت یک موقعیت خاص حرکت دهد. سپس از بیمار خواسته میشود که در مورد موقعیت اندام فکر کند و آن را با موقعیت دستگاه مطابقت دهد. این کار به بیمار کمک میکند تا روی موقعیت اندام تمرکز کند و اندام مقابل را در موقعیتی مشابه قرار دهد. تشخیص حرکت غیرفعال جزئی با یک اندام نیز میتواند با رباتیک آزمایش شود. باز هم با چشمان بسته، اندام بسته شده به آرامی و به تدریج با رباتیک حرکت میکند. بیمار زمانی که احساس کند اندام شروع به حرکت کرده است، صحبت میکند. این مشخص میکند که چقدر حرکت لازم است تا بیمار احساس کند. نه تنها میتوان از این کار برای نشانهای از درمان، بلکه برای یک ابزار ارزیابی دقیق نیز استفاده کرد.
سایر نتایج سلامتی
در حالی که این موارد تنها برخی از نتایج رباتیک درمانی برای توانبخشی اندام تحتانی هستند، صنعت رباتیک زمینه رو به رشدی است که فرصتهای زیادی را برای بهبود مراقبت از بیمار دارد. با گذشت زمان و تحقیقات، نتایج مثبت صنعت رباتیک در توانبخشی اندام تحتانی همچنان توسعه خواهد یافت. استفاده طولانی مدت از رباتیک اندام تحتانی میتواند منجر به موارد زیر شود:
- افزایش قدرت در اندام تحتانی
- وضعیت بدنی بهبود یافته
- افزایش تراکم استخوان
- بهبود حرکات روده
- بهبود خواب
- کاهش درد
- کاهش کلسترول
- کاهش اسپاستیسیته
- کاهش میزان بیماریهای قلبی عروقی
- کاهش میزان دیابت
بیماریهای قابل درمان توسط توانبخشی رباتیک
- سکته مغزی یا حمله مغزی زمانی اتفاق میافتد که جریان خون به مغز شما متوقف شود. این یک وضعیت اضطراری است که میتواند آسیب جدی و طولانی مدت ایجاد کند.
- آسیب نخاعی (SCI)، که در آن تروما باعث کبودی یا پاره شدن نخاع میشود. آسیب به نخاع میتواند بسیاری از عملکردهای طبیعی بدن را مختل کند.
- آسیب مغزی تروماتیک، جایی که پس از ضربه به سر، مغز آسیب میبیند. آسیب مغزی میتواند مانع از حرکت یا تفکر عادی شود یا عملکرد بدن را مختل کند.
- بیماری پارکینسون (PD) که میتواند باعث لرزش، بیثباتی و حرکت نامنظم و آهسته شود.
- فلج مغزی (CP)، یک اختلال عصبی مادام العمر است که بر نحوه ارتباط مغز و ماهیچه ها تأثیر میگذارد و باعث ایجاد مشکلاتی در عملکرد حرکتی طبیعی میشود.
- اختلالات عصبی عضلانی که بر اعصاب حرکتی و حسی تأثیر می گذارد و اغلب باعث ضعف عضلانی می شود. اختلالات شایع شامل دیستروفی عضلانی، میاستنی گراویس و آتروفی عضلانی نخاعی است.
- مولتیپل اسکلروزیس (MS)، یک بیماری سیستم عصبی مرکزی است که میتواند به تدریج در طول زمان بدتر شود. ام اس به پوشش محافظ رشتههای عصبی آسیب میرساند و منجر به مشکلات فیزیکی متعددی مانند مشکل در حرکت میشود.
اولین جلسه ویزیت شما
روش درمان توانبخشی رباتیک به شما کمک میکند تا با کمک دستگاههای رباتیک، حرکتهای بدن خود را بهبود بخشید. در ابتدا، درمانگر شما با ارزیابی اینکه آیا درمان توانبخشی رباتیک برای شما مناسب است یا خیر، شروع به کار خواهد کرد. سپس، شما به جلسات درمانی هفتگی میروید که در آن پزشک به شما کمک میکند تا حرکت خود را در طول زمان بهبود بخشید.
در طول ویزیت، پزشک از شما سوالاتی میپرسد و اندازهگیریهایی را انجام میدهد تا مطمئن شود یکی از دستگاهها برای شما مناسب است. اگر روباتیک درمانی انتخاب خوبی برای بهبودی شما باشد، پزشک دستگاه را برای یک جلسه آزمایشی تنظیم میکند.
در طول دوره آزمایشی رایگان، پزشک دامنه حرکتی شما را آزمایش میکند و مطمئن میشود که استفاده مکرر از دستگاه باعث درد یا سوزش نمیشود. اگر آزمایش به خوبی انجام شود، تأیید میشوید که از دستگاه روباتیک در طول دوره توانبخشی استفاده کنید.
در طول جلسات خود، تمرینات را در حالی که توسط یک دستگاه رباتیک کمک میشوید، انجام خواهید داد. این دستگاه به بدن شما بسته شده است تا به شما کمک کند با استفاده از اندامهای آسیب دیده ناشی از اختلالات عصبی حرکت کنید. هر دستگاه رباتیک از حسگرهایی برای انطباق با حرکات شما استفاده میکند.
همانطور که حرکت میکنید، دستگاه برای کمک به بهبودی شما یا به حرکات شما کمک میکند یا در مقابل حرکت شما مقاومت میکند. شما همیشه در کنترل هستید و هر حرکتی را در طول انجام وظایف ورزشی آغاز میکنید. با گذشت زمان، میتوانید با خیال راحت و به درستی نحوه حرکت بدن خود را مجدداً یاد بگیرید و درمانگر شما برای کمک به هر مرحله در کنار شما خواهد بود.
تعداد جلسات
توانبخشی رباتیک نباید جایگزین درمانهای رایج شود. برای تسریع در بهبودی، پزشک به شما توصیه میکند که درمانهای دیگر را همزمان با توانبخشی رباتیک ادامه دهید. دکتر با شما همکاری خواهد کرد تا اهداف شما را درک کند و تعیین کند که برای رسیدن به این اهداف به چند جلسه درمانی نیاز دارید.
معمولاً پزشک چهار جلسه را برای درمان با یک دستگاه رباتیک توصیه میکند. تحقیقات نشان میدهد بیشترین پیشرفت با استفاده از روباتیک درمانی سه بار در هفته تا ۱۸ جلسه حاصل میشود. هر جلسه حدود ۴۵ دقیقه طول میکشد. برنامه درمانی شما شامل دستگاه رباتیکی است که به بهترین وجه برای نیازهای شما مناسب است و تعدادی تکنیک ورزشی تخصصی.
نتایج
درمان توانبخشی رباتیک میتواند نتایج موثر و طولانی مدتی به شما بدهد. در طی تکرارهای زیاد تمرینات تخصصی، مغز شما خود را دوباره سازماندهی میکند تا به شما در یادگیری مجدد کمک کند (معروف به نوروپلاستیسیته). بیماران تا دو سال پس از درمان، توانایی خود را برای انجام کارهای روزمره از جمله برداشتن اشیاء و راه رفتن در اطراف خانه را بدست میآورند. نتایج میتواند شامل موارد زیر باشد:
- بهبود عملکرد اندامهای آسیب دیده
- کاهش درد و اسپاسم (سفتی عضلات)
- دامنه حرکتی بزرگتر و دقیقتر
- افزایش قدرت
محدودیتها
از آنجایی که مزایای بالقوه استفاده از رباتیک برای توانبخشی اندام تحتانی آشکار است، هنوز چالشهای زیادی وجود دارد که باید بر آنها غلبه کرد و نیاز به تحقیقات بیشتری دارد. در حال حاضر محدودیتهای اصلی هزینههای بالای استفاده از سیستمهای رباتیک، فقدان شواهد بالینی بالا برای بهبود بیمار، و نیاز به اقدامات استاندارد شده برای پروتکل درمانی و ارزیابی است. محدودیتهای دیگر اندازه بزرگ و عدم مدت زمان منبع تغذیه داخلی با واحدهای سیار است.
سیستمهای رباتیک توانایی اندازهگیری دقیق مقادیر سینماتیکی و دینامیکی را دارند که بسیار قابل اعتمادتر از آنهایی هستند که با خطای انسانی به دست میآیند و پتانسیل آن را دارند که برای اهداف ارزیابی بسیار مفید باشند. با این حال، هنوز نیاز به توسعه روشها و پروتکلهای استاندارد شده وجود دارد تا این دادهها بتوانند مفید باشند. علاوه بر این، اثربخشی رباتیک نسبت به درمان معمولی با کمک دستی که توسط درمانگران ارائه میشود، بسیار برتر نشان داده نشده است و این دلیلی است که نشان میدهد چرا هنوز در تمرین منظم اجرا نشده است.
مشکلات
بیمارانی که اسپاستیسیتی دارند میتوانند با حرکت رباتیک تحریک شوند و طولانیتر شدن مدت راه رفتن میتواند منجر به عوارض جانبی مانند افزایش خطر شکستگی، ساییدگی، زخمهای فشاری و افتادن شود. مخصوصاً در مورد بیماران مبتلا به ناراحتیهای قلبی، بستن کمربند به این دستگاهها نیز میتواند خطرناک باشد زیرا در صورت نیاز به احیای قلبی یا در سایر شرایط اورژانسی بیمار در دسترس نیست.